دنیای معدن -معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیئت عامل ایمیدرو گفت: 2 برابر 80 سال گذشته اکتشاف کردیم.

به گزارش دنیای معدن، معادن و صنایع معدنی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های قابل اتکاء کشور برای دستیابی به توسعه‌ای پایدار و ایجاد ارزش افزوده بالای اقتصادی شناخته می‌شوند. این درحالی است که معادن و صنایع معدنی ایران همواره درگیر مشکلات و چالش‌هایی بوده‌اند که نتوانسته‌اند در جایگاه واقعی اقتصادی خود قرار گیرند.

در این زمینه گفت‌وگویی اختصاصی با مهدی کرباسیان معاون وزیر و رئیس هیئت عامل ایمیدرو داشته که در ادامه می‌خوانیم.

یکی از بخش‌های بسیار مهم در معادن موضوع اکتشاف است در این زمینه چه فعالیت‌هایی انجام شده است؟

بطور کلی، حیات صنایع معدنی به اکتشاف بستگی دارد، چون لازم است همواره ذخایر تازه‌ای اکتشاف شده و در چرخه تولید قرار گیرند. بنابراین، برنامه ریزی برای اکتشاف 250 هزار کیلومتر مربع در اولویت قرار گرفت و این برنامه به طور جدی از بهار 93 آغاز شد. طبق آمارها، این میزان وسعت اکتشاف، تقریبا 2 برابر اکتشافات 80 سال گذشته بوده است.  در سال 95 فاز شناسایی 100 درصد پهنه ها به اتمام رسید و در برخی از این پهنه ها، فاز پی جویی و اکتشافات عمومی نیز پیشرفت های مناسبی را طی کرده است. به طوری که 400 محدوده امیدبخش معدنی در 21 استان کشور مشخص شد و تا پایان سال96،‌ نخستین دستاوردهای برنامه اکتشاف اعلام شد که حاکی از رشد ذخایر عناصر ارزشمند معدنی در کشور است. بنابراین براساس اکتشافات اخیر حدود 500 میلیون تن سنگ آهن، 345 میلیون تن زغال کک شو، 220 میلیون تن زغال حرارتی، 103 میلیون تن باریت، 21 میلیون تن بوکسیت، 30 هزار تن آنتیموان، 65 هزار تن عناصر نادر خاکی و  42 تن طلا، افزایش یافته است.

یکی از مشکلات اخیر مطرح شده در فولاد کشورمان کمبود مواد اولیه است؛ در این زمینه چه نظری دارید؟

اصلی‌ترین چالشی که در صنعت فولاد داشتیم عدم توازن زنجیره تولید از معدن تا محصول نهایی بود؛ به این معنی که مثلا کارخانه تولید فولاد احداث کرده بودیم اما به اندازه کافی آهن اسفنجی یا گندله نداشتم و برای جلوگیری از تعطیلی واحد فولادی مجبور به واردات بودیم؛ اما براساس برنامه‌های تدوین شده و تکمیل زنجیره فولاد درکنار اکتشاف‌های اخیر یقین دارم به زودی هیچ مشکلی برای تامین مواد اولیه نخواهیم داشت. البته مشکل دیگری هم در تامین نیاز مواد اولیه فولادسازی‌ها داریم که مربوط به زیرساخت‌های حمل و نقل است.

سرمایه‌گذاری انجام شده در بخش معدن و صنایع معدنی طی 4 سال اخیر و با درنظر گرفتن اکتشاف‌های جدید چقدر بوده است؟

با توجه به اهمیت بالای معادن در اقتصاد مقاومتی تلاش کردیم طی این دوره ابتدا طرح‌های راکد و نیمه کاره را تکمیل و به مدار تولید بازگردانیم، بنابراین با توجه به اینکه طرح‌های زیادی در این دوبخش به دلیل مشکلات اقتصادی راکد باقی مانده بودند تلاش کردیم با استفاده از امتیازات بخش خصوصی رونق دوباره‌ای به معادن و صنایع معدنی ببخشیم. از این رو توانستیم با مشارکت بخش خصوصی 32 هزار میلیارد تومان از طرح‌های راکد را مجددا فعال کرده یا به اجرا درآوریم. این درحالی است که برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد پنج و سه دهم میلیارد دلار پروژه در نقاط مختلف کشور طی دوره یاد شده وارد مدار تولید شده است.

اشتغال ایجاد شده در بخش معادن و صنایع معدنی طی دوره یاد شده چقدر است؟

ببینید، با توجه به طرح‌هایی که از ابتدای سال 93 تا سه ماهه ابتدایی سال جاری افتتاح شده است چیزی حدود 17200فرصت شغلی ایجاد شده که نکته مهم آن ایجاد این فرصت‌ها در بخش‌های عمدتا محروم و همچنین شهرستان‌های دور افتاده بوده است. به این معنی که دقیقا موافق سیاست‌های مقابله با مهاجرت به شهرهای بزرگ. البته اجازه دهید بگویم که سال گذشته نیز 4 طرح بزرگ در این زمینه آغاز شد که با تکمیل آنها 2800 فرصت شغلی تازه به اقتصاد کشورمان هدیده داده خواهد شد.

شما به کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل اشاره کردید؛ در این زمینه لطفا بیشتر توضیح دهید.

با توجه به برآوردهایی که انجام شده و براساس افق 1404 که قرار است 55 میلیون تن فولاد تولید کنیم، حجم بالایی از جابجایی مواد معدنی و محصول نهایی برای عرضه در بازار ایجاد خواهد شد. درحالی که امروز تناسب میان توانایی حمل و نقل جاده‌ای یا ریلی ایران با نیازهای صنعت فولاد دیده نمی‌شود. به عنوان مثال پروژه‌های سنگان اکنون درگیر این موضوع هستند که چطور 13 میلیون تن انواع مواد تولیدی خود را با مقاصد مورد نظر ارسال کنند. در این زمینه بخصوص موضوع حمل و نقل ریلی دولت باید انگیزه برای حضور بخش خصوصی ایجاد کند تا بتوانیم براساس سند تعیین شده گام برداریم و کم کم از اقتصاد نفتی دور شویم.

یکی از موارد مطرح شده در معادن موضوع تجمیع معادن کوچک و متوسط است، نظر شما در این زمینه چیست؟

اصولا پراکندگی و کوچکی معادن می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های تولید باشد، چون ارزش افزوده محصول نهایی که از ابتدای زنجیره تولید یعنی معادن تا مصرف نهایی تعیین می‌شود همواره در بخش‌های مختلف متاثر از هزینه‌های هر بخش به صورت مجزا است، حالا اگر معادن به عنوان سرشاخه اصلی در ابعاد کوچکی باشند قطعا هزینه‌های تولید مواد در آنها افزایش خواهد یافت و تا رسیدن ماده اولیه به مرحله بعدی هزینه حمل بالایی لازم دارد. پس این کاملا طبیعی است که بتوانیم برای دستیابی به اهداف تعیین شده این معادن را تجمیع کرده و در واقع هزینه تولید خودمان را کاهش دهیم.

آیا آماری از تولید محصولات فولادی در اختیار دارید؟

بله؛ شرکت‌های فولاد ساز کشور از ابتدای ماه فروردین تا پایان اسفند سال گذشته، 21 میلیون و 884 هزارتن فولاد خام تولید کردند. این رقم در سال 95، معادل 18 میلیون و 466 هزار تن بود که حاکی از رشد 19 درصدی است. این درحالی است که سال گذشته  19 میلیون و 776 هزار تن انواع محصولات فولادی (کلاف، تیرآهن، ورق عریض، میلگرد، ورق گرم، ورق سرد، ورق پوشش دار و غیره) در کشور تولید شد. میزان تولید این محصولات در سال 95، 18 میلیون و 151 هزار تن بود که نشان دهنده افزایش 9 درصدی است. طی سال 96، 161 هزارتن مس، 337 هزار تن آلومینیوم، 240 هزار تن آلومینا و 58 میلیون تن سنگ آهن تولید شد.

روند صادراتی محصولات تولید شده چطور بوده است؟

آنطور که آمارها و محاسبات نشان می‌دهند سال گذشته ارزش صادرات معدن و صنایع معدنی ایران به بیش از 10 میلیارد و هفتصد میلیون دلار بوده که 22درصد از کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده یعنی تقریبا یک پنجم صادرات کشور مربوط به معادن و صنایع معدنی است. در این میان برای نخستین بار، صادرات فولاد ایران با 39 درصد رشد به رقم 9.48 میلیون تن در سال 96 رسید و در همین مدت با صادرات بیش از 713 هزار تن آهن اسفنجی شاهد رشد 300 درصدی صادرات این محصول و رشد 10.4 درصدی صادرات سیمان بوده‌ایم.

طی ماه‌های اخیر مشکلاتی در بازار محصولات فولادی داشتیم، آیا کاهش تولید در این زمینه اتفاق افتاده است؟

خیر؛ تولید شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی در 4 ماه سال 97 رشد دو رقمی را ثبت کرده‌اند. بصورتی که در این مدت تولید با افزایش 11 تا 122 درصدی همراه بوده. به عنوان مثال از ابتدای سال تا پایان تیرماه 97، تولید فولاد خام به شش و دو دهم میلیون تن (رشد15درصدی)،‌ محصول فولادی به سه و هفت دهم میلیون تن(رشد 11درصدی)، آهن اسفنجی به بیش از 7 میلیون تن (رشد11درصدی)،  گندله سنگ آهن به چهارده و نیم میلیون تن (رشد 41درصدی)، کنسانتره سنگ آهن به حدود 15 میلیون تن (رشد 22درصدی)،‌ شمش آلومینیوم به 122هزار تن (رشد 11درصدی)،‌ استخراج سرب و روی به بیش از 497 هزار تن(رشد 84درصدی) و کاتد مس به 74هزار تن (رشد 62درصدی) رسید.

شما آمار کل صادرات معدنی و صنایع معدنی را بیان کردید، می‌توانید آمار دقیق 4 ماه ابتدای سال جاری را نیز اعلام کنید؟

ارزش صادرات معدنی و صنایع معدنی تا پایان تیر ماه امسال با رشدی معادل 21 درصد از سه و هفت دهم میلیارد دلار عبور کرد. نکته قابل توجه در این زمینه کاهش واردات محصولات یاد شده در همین دوره است، به این ترتیب که تنها یک و شش دهم میلیارد دلار واردات داشته‌ایم و نشان از کاهش 17 درصدی دارد. از سوی دیگر صادرات مس با افزایش 93 درصدی پیشتاز دیگر محصولات بوده و فولاد تنها به 74 درصد رشد صادراتی بسنده کرده است.

مهمترین بازارهای صادراتی ما کدام بازارها هستند؟

بطور کلی محصولات معدنی و صنایع معدنی ایران به 20 کشور دهکده جهانی صادر می‌شود که به ترتیب عبارتند از عراق (536 میلیون دلار)، چین(491 میلیون دلار) و امارات متحده عربی (481میلیون دلار) قرار دارند و در انتهای جدول نیز به ترتیب قطر(28.1 میلیون دلار)، ترکمنستان(28.06 میلیون دلار) و هلند (27.9 میلیون دلار)جای گرفته اند. این درحالی است که کل تناژ صادراتی این بخش به مرز 21 میلیون تن رسید که سهم زنجیره فولاد در مرز 4 میلیون تن، زنجیره مس 201هزار تن و آلومینیوم به 53هزار تن قرار داشت. در این مدت 1.8 میلیارد دلار محصولات زنجیره فولاد، 449 میلیون دلار زنجیره مس و 119 میلیون دلار نیز انواع سنگ به خارج کشور صادر شد.

شما به کاهش واردات اشاره کردید، آمار دقیقی هم برای بخش واردات در اختیار دارید؟

بله؛ تناژ واردات نیز به یک میلیون و 424 هزار تن رسیدکه زنجیره فولاد با 541 هزار تن، زغالسنگ و کک با 244 هزار تن و پودر آلومینا و محصولات وابسته با 135هزار تن در رتبه های اول تا سوم جای گرفتند. در همین حال ارزش واردات فولاد به 483 میلیون دلار، آلومینیوم به 66میلیون دلار و پودر آلومینا 72 میلیون دلار رسید.