گروه اقتصادی - در سال های بعد از انقلاب اسلامی، چهار وزارتخانه صنایع، صنایع سنگین، معادن و فلزات و بازرگانی، به امور صنعت و معدن و بازرگانی وتجارت کشور رسیدگی می کردند و چهار وزیر به امور مختلف صنعت. تجارت ومعادن  کشور می پرداختند.

به گزارش بولتن نیوز، در سال های بعد، به دلایلی ادغام وزارتخانه های مختلف مطرح شد و وزارتخانه ای بزرگ با حجم کار انبوه از صنایع بزرگ و کوچک گرفته تا معادن، صنایع معدنی، بازرگانی و تجارت و برخی دیگر از سازمان های صنعتی و بازرگانی کشور شکل گرفت و وزارت صنعت، معدن و تجارت را تشکیل داد.

متناسب با این ادغام ها، که با هدف برنامه ریزی متمرکز و منسجم و کارآمد برای حمایت از تولید و اشتغال داخلی و همچنین ایجاد تعادل در بازار کالا و عرضه و تقاضای بازار انجام شده، انتظار می رفت که چابک سازی، افزایش کارایی و بهره روی و پیگیری ارتقای دانش فنی و استانداردها و رشد سرمایه گذاری و حذف کارهای موازی در دستور کار قرار گیرد.

به عبارت دیگر، باید کارهای موازی و شبیه به هم نیز ادغام شود تا هزینه ها کاهش یابد و نیروهای حرفه ای در کنار هم وظایف و تکالیف این وزارتخانه تولیدی و بازرگانی کشور را انجام دهند و از تکرار و دوباره کاری ها پرهیز شود و سرمایه گذاران و مردم وتولیدکنندگان نیز تکلیف خود را بهتر بدانند.

در این وزارتخانه بزرگ تولیدی و تجاری کشور، کار بررسی معادن و صنایع معدنی کشور به عنوان یکی از بزرگترین منابع معدنی جهان با تنوع و کیفیت بالای مواد معدنی، در ظاهر به سازمان ایمیدرو محول شد تا مسائل و مشکلات، امور مختلف برنامه ریزی، سرمایه گذاری و حمایت های مالی و اعتباری از معادن و صنایع معدنی کشور را که قبلا  وزارت معادن و فلزات انجام می داد در  سازمان معادن و توسعه صنایع معدنی انجام شود

اما در عین حال برخی موضوعات از جمله  مسائل زمین شناسی  در سازمان زمین شناسی و پاره ای از مسائل نیز در معاونت معدن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت پیگیری شد.

این وضعیت نشان می دهد که با وجود توجه دولت به تمرکز در مدیریت و تصمیم گیری های کشور در امور تولید و تجارت، همچنان برخی مسائل نادیده گرفته شده و برای افزایش کارآمدی و حرفه ای شدن امور معادن و صنایع معدنی، تمرکز در تصمیم گیری و استفاده از نیروهای توانمند کشور، به ادغام سازمان زمین شناسی و معاونت معدن و صنایع معدنی در ایمیدرو توجه نشده است.

لذا شایسته است که برای ارتباط موثر کارشناسان و مدیران سازمان زمین شناسی، و معاونت معدن و صنایع معدنی با سازمان ایمیدرو و تقویت مدیریت این سازمان توسعه ای کشور، هر سه بخش مرتبط با معدن و صنایع معدنی در هم ادغام شوند  تا ضمن تقویت مدیریت ایمیدرو، توان کارشناسی و حرفه ای موجود این سازمان نیز ارتقا یابد.

در حال حاضر، کار اکتشاف معدن، بررسی امور مختلف معادن و صنایع معدنی، سرمایه گذاری ها، قراردادها، شناخت مزیت های نسبی معدنی کشور و برنامه ریزی برای توسعه معادن و صنایع معدنی و مدیریت این بخش مهم اقتصاد کشور، به صورت غیر متمرکز انجام می شود و هر یک از این سه بخش به طورجداگانه مشغول صرف هزینه، وقت، به کارگیری توان کارشناسان کشور و بودجه هستند.

در حالی که اگر این سه بخش باهم ادغام شود، حداقل از نظر ارتباط بین کارشناسان، تمرکز در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های موثر و کارآمد و حرفه ای، خروجی بهتری را شاهد خواهیم بود.

با توجه به وجود معادن گسترده در استان های مختلف کشور، ذخایر عظیم معدنی، تنوع مواد معدنی، ارزش افزوده بالای صنایع معدنی و تبدیل مواد خام به فرآورده، می توان انتظار داشت که در آینده معدن و صنایع معدنی، عملا در رقابت با بخش های دیگر کشور حتی از نفت و فرآورده های نفتی نیز پیشی بگیرد.

طبق گفته کارشناسان، تاکنون از 100 درصد ذخایر موجود معدنی کشور و تنوع مواد معدنی، تنها حدود 10 درصد این معادن شناسایی و اکتشاف شده و از این 10 واحد درصد، تنها حدود 3 درصد مشغول استخراج است و از این 3 واحد درصد استخراج نیز بخش اندکی فرآوری یا صادر شده است.

براین اساس، شایسته است که تمام توان کارشناسی و حرفه ای در اکتشاف و استخراج و صادرات و فروش، سرمایه گذاری، تولید، برنامه ریزی و تامین منابع، که در حال حاضر در بخش های مختلف اقتصاد و وزارت صنعت، معدن و تجارت پراکنده است، به صورت متمرکز در مجموعه ای چابک جمع شود و سازمانی قدرتمند، حرفه ای و با توان کارشناسی بالا را تشکیل دهد.

اجرای این موضوع می تواند فرصتی ارزشمند برای احیای معادن و صنایع معدنی کشور محسوب شود،

در این مسیر، ادغام سه مجموعه زمین شناسی، معاونت معدنی و ایمیدرو می تواند موجب احیا و اصلاحات و توانمندسازی مدیریت معادن و صنایع معدنی کشور شده و سهم معادن را از اقتصاد ملی افزایش دهد و جایگاه معادن و صنایع معدنی ایران را در بازار جهانی تقویت نماید و چشم انداز اقتصاد ایران را با حضور قدرتمند معادن ایران رو به بهبود نمایش دهد.

البته ادغام بخش های موازی گام نخست در چابک سازی، توانمندسازی و رشد توان حرفه ای و کارشناسی است و بلافاصله باید دعوت از کارشناسان و مدیران توانمند، آموزش جوانان علاقه مند، و گسترده شدن میزان اکتشاف و استخراج معادن و رشد سرمایه گذاری داخلی و خارجی در صنایع معدنی را شاهد باشیم و جایگاه معادن و صنایع معدنی ایران را به نقطه ای که استحقاق و شایستگی آن را دارد، ارتقا دهیم. 

تقویت توان کارشناسی در سازمان ایمیدرو، مجموع گروه ملی فولاد، مجموعه مس، آلومینیوم، و سایر محصولات معدنی، ضرورتی است که کشور از طریق آن می تواند یکی از قوی ترین سازمان های درآمد ساز و اشتغال زا را برای کشور ایجاد کند.

لازم است که معادن و صنایع معدنی کشور ومدیران توانمند آن از طریق بهبود کارایی و توان حرفه ای خود، اصلاح ساختار صنایع معدنی کشور را ایجاد نمایند تا با جانمایی درست، توجه به مزیت های جغرافیای اقتصادی، سرمایه گذاری های بزرگ و پیشرفته، شاهد ارزش افزوده بالاتر، کاهش هزینه ها، تامین نیازهای کشور، و افزایش صادرات باشیم.

در صورتی که توان حرفه ای و فنی و دانش مجموعه سازمان ایمیدرو تقویت شود، به جای ایجاد واحدهای معدنی و صنایع معدنی کوچک و با ارزش افزوده کم و هزینه بالا و ظرفیت های کوچک تولید، و پراکنده شدن توان مدیریتی و کارشناسی در کشور، می توان به تمرکز این توان در واحدهای بزرگ فکر کرد و مثلا به جای 8 طرح فولاد کوچک و با ظرفیت 800 هزار تن که به صورت پراکنده در کشور داریم، می توان یک مجموعه بزرگ 10 میلیون تنی با فناوری پیشرفته را در کنار دریای عمان و خلیج فارس ایجاد کرد که با ظرفیت بالا، ارزش افزوده بالاتر، محصولات استاندارد و تخصصی تولید کند و هزینه کمتر و سود بیشتر نصیب کشور کند و نزدیک به بنادر صادراتی باشد.

این مجموعه در کنار دریا از آب کافی بهره  می برد و به جای کمبود منابع نقدینگی، آب، مواد معدنی، هزینه های بالا در نقاط پراکنده کشور، می توانیم شاهد تمرکز در یک نقطه در کنار دریای عمان و خلیج فارس باشیم تا بدون کمبود آب، با مصرف انرژی کمتر به تولید مشغول شود و فناوری پیشرفته امروز را استفاده کند.

همچنین در صورتی که این سه بخش یعنی زمین شناسی، معاونت معدن و ایمیدرو باهم ادغام شود، می توان شاهد ارائه پیشنهادهای بهتر، انتقال تجربه کارشناسان و کاهش هزینه ها بود و از همه مهمتر تمرکز مدیریت و تصمیم گیری، امکان توسعه و پیشرفت های بیشتر را فراهم خواهد کرد.

*حسن شاهرخی کارشناس و مدیر صنعتی