سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، فعالان اقتصادی و کسب وکارهای مختلف برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری و فعالیت خود به شاخص‌ها و آمارهای مختلف اعلام شده توسط بانک مرکزی در ارتباط با میزان رشد پایه پولی، نقدینگی، تورم، سپرده‌ها، ، ضریب فزاینده پولی ..... توجه دارند.

 عملکرد بخش صنعت و واحدهای صنعتی، رشد سپرده‌های بلندمدت، کوتاه‌مدت، جاری، سپرده قانونی و... توجه دارند.
 این آمارها علاوه بر بانک مرکزی توسط مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی اعلام می‌شود اما به دلیل تفاوت در روش‌ها، نمونه‌های آماری و حوزه شهری و روستایی و واحدهای نمونه آماری، گاهی تفاوت‌هایی در مورد نتایج آمارها حاصل می‌شود.  به عنوان مثال در محاسبه نرخ تورم مرکز آمار و بانک مرکزی، برخی کارشناسان معتقدند که برخی روش‌ها به میزان مصرف اتکا دارند و در نتیجه آمارها اریب بیشتری به سمت خانوارها و گروه‌های پر درآمد با مصرف بیشتر دارند درحالی که روش‌های دیگر به مصرف و تقاضا و قیمت‌ها در همه گروه‌های درآمدی توجه دارند.  در نتیجه تفاوت در نتایج این روش‌های گوناگون را شاهد هستیم. اما بانک مرکزی و مرکز آمار و سایر مراکز تلاش دارند تا با همکاری و نشست‌های مختلف، روش‌ها و نتایج مناسب‌تری را هدف قرار دهند که با واقعیت‌های اقتصاد همخوانی داشته باشد و کارشناسان و فعالان اقتصادی را در تصمیم‌گیری بهتر یاری دهد.  علیرضا مقتدایی، مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در گفت‌وگویی در پاسخ به این پرسش که روش بانک مرکزی برای جمع‌آوری آمار و استخراج نرخ تورم براساس چه استانداردهایی است، گفت: آمارهایی که بانک مرکزی منتشر می‌کند براساس متغیرهای شناخته شده‌یی است که طبق استانداردهای بین‌المللی جمع‌آوری و منتشر می‌شود. تمامی امکانات آماری این بانک منطبق با استانداردهای نوین بین‌المللی و به دور از هر گونه خطا و اشتباه است.

وی در پاسخ به این سوال که علت اختلاف تورم اعلامی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران چیست، افزود: نرخ تورم متغیر پایه‌یی است و دلیل اختلاف تورم اعلامی بین بانک مرکزی و مرکز آمار، تفاوت در روش‌های جمع‌آوری و استنتاج آماری است که البته این اختلاف در دامنه محدودی است و رقم‌ها تفاوت زیادی با هم ندارند و به تازگی ارقام اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی بسیار به هم نزدیک شده اما تفاوت اصلی در سری زمانی و روش‌های جمع‌آوری آمار و استنتاج تورم است و نرخ تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی در واقع نتیجه و برآیند آمار تورم شهری و روستایی توسط مرکز آمار است. وی در مورد ارتباط بخش آماری بانک مرکزی و مرکز آمار برای بهبود ارائه نتایج آمارها گفت: حوزه آمار بانک مرکزی و مرکز آمار ایران ارتباط کارشناسی و صمیمانه خوبی دارند و بسیاری از آمارهای بانک مرکزی در مرکز آمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضرورت دارد تا نهادهای کارشناسی همراه با رسانه‌ها جهت تنویر افکار عمومی و همدلی با بدنه کارشناسی اقتصاد ایران تلاش کنند تا با اعتمادسازی به مراکز آماری، مردم و فعالان اقتصادی که نیاز به این آمار دارند بهتر بتوانند از این آمارها منتفع شوند و تصمیم مناسب‌تری در فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرند. حوزه آمار بانک مرکزی وظیفه دارد تا آمار را با کیفیت، دقیق، معتبر و منطبق با استانداردهای بین‌المللی منتشر کند. البته ممکن است اختلافاتی با مرکز آمار و سایر مراکز در مورد روش‌های جمع‌آوری اطلاعات باشد اما در جلسات مشترک بر سر اختلاف نظرها بحث و بررسی صورت گرفته و فاصله این آمارها به حداقل خواهد رسید.

 استانداردهای جهانی
امکانات به تناسب استانداردهای IMF در اختیار بانک مرکزی قرار دارد و تمامی شیوه‌ها و روش‌های آماری نیز در این حوزه به‌روز است. با راه‌اندازی سامانه جامع آمارهای اقتصادی با هدف فرآیند تعیین شاخص قیمت‌ها، سامانه تکنولوژی نرم‌افزاری، اینترنتی، تقویم‌های آماری نیز در بانک مرکزی آماده شده است. همچنین هم‌افزایی خوبی با مرکز آمار ایران ایجاد شده به نحوی که بسیاری از شاخص‌های آماری در حوزه صادرات و محاسبات ملی نیز تا قبل از پایان هر فصل از طریق این بانک اعلام می‌شود.  چنین اطلاعاتی در واقع به مراکز تحقیقاتی و تصمیم‌گیری ارائه خواهد شد و با توجه به گسترش شهرها، تغییر روش‌ها، استانداردها و چارچوب‌ها آمادگی لازم برای آینده در بانک مرکزی وجود دارد.  مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی با اشاره به اینکه سال 95 به عنوان سال پایه شاخص‌های اقتصادی تعیین شده و تصحیح نقشه و فهرست‌برداری آماری نیز مورد توجه قرار گرفته است.  با توجه به تاکیدات معاونت اقتصادی بانک مرکزی، برنامه‌ریزی عملیاتی برای انتشار منظم و به ‌هنگام آمارهای اقتصادی این حوزه انجام و زنجیره تولید و انتشار آمار‌ها با هماهنگی‌های انجام شده به طور مستمر انجام می‌شود.

توصیه‌های رییس کل بانک مرکزی نیز تاکید دارد که شاخص‌های مورد نیاز حساب‌های ملی به هنگام تولید و طی یک برنامه زمان‌بندی دقیق ارائه شود که تاکنون هم به آن پایبند بوده‌ایم.  مقتدایی در پاسخ به این سوال که با اصلاح سال پایه رشد اقتصادی معمولا تفاوت نرخ‌ها قبل و بعد از اصلاح سال پایه چقدر است، گفت: دامنه تغییر متفاوت است، می‌تواند براساس اینکه در آن سال قیمت‌ها چگونه تغییر کرده و ضرایب اهمیت بخش‌ها چگونه بوده، تغییر داشته باشد بنابراین میزان تفاوت نرخ با اصلاح سال پایه به طور دقیق قابل پیش‌بینی نیست.  به گفته وی اگر قیمت‌ها و ضرایب اهمیت (سهم بخش‌های اقتصادی از تولید ناخالص داخلی) در یک دوره چند ساله تغییری نداشته باشد، قطعا با تغییر سال پایه نرخ رشد آن هم تغییری نخواهد داشت.  وی تصریح کرد: برای به‌روز کردن سال پایه تلاش‌های زیادی شد و سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قابل اعتمادی مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج در حال حذف پرسشنامه کاغذی در فرآیند جمع‌آوری اطلاعات هستیم.  این مقام مسوول گفت: ما در بانک مرکزی از مدرن‌ترین سخت‌افزارها و تکنولوژی‌های نرم‌افزاری با دانش فنی سطح بالا، بهره برده‌ایم و توانستیم با یاری خداوند بر این مهم فائق آییم که کار ساده‌یی هم نبود. حوزه معاونت اداری مالی، حوزه فناوری اطلاعات و حوزه معاونت اقتصادی توانستند با همکاری و انسجام به این مرحله از کار عینیت ببخشند.

 انتقال پرسرعت داده‌ها در اینترنت ملی
مدیرکل آمار‌های اقتصادی بانک مرکزی افزود: یکی از آرزوهای ما شکل‌گیری اینترنت ملی است. چنانچه اینترنت ملی شکل بگیرد کار ما خیلی ساده‌تر خواهد شد چرا که بستر مطمئن و هم پر سرعت برای انتقال داده‌ها میسر می‌شود. به‌ محض تولید اطلاعات و از طریق تبلت آمارگیر و در محل تولد داده، به مرکز ارسال خواهد شد. ارزش این مطلب برای اهل فن پوشیده نیست.

 کنترل کیفی اطلاعات آمارگیران
مدیرکل آمار‌های اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که نظارتی بر اقدامات آمارگیر می‌شود، گفت: قطعا اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی یک نهاد آماری است که از استانداردهای بین‌المللی تبعیت می‌کند. نهادهای آماری بین‌المللی طرح‌های ما را نظارت می‌کنند و از طرف دیگر بازرسی‌های داخلی در اداره آمار اقتصادی به صورت دوره‌یی انجام می‌شود.  وی با بیان اینکه کنترل‌های سیستمی ما به صورتی است که بتواند به افزایش کیفیت داده‌ها کمک کند و خطا را به حداقل برساند، تصریح کرد: داده‌ها توسط همکاران رسمی و کار آزموده جمع‌آوری و وارد سیستم می‌شود و پاسخگو به سوالات هم همین افراد هستند. از طرف دیگر سیستم نرم‌افزاری هم هوشیار است و به همکار کمک می‌کند. فرآیند ارزیابی کیفی و لایه‌های پنج‌گانه کنترل کیفی در مورد گزارش‌ها وجود دارد.

 آمارهای همسو
مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی با اعلام دلایل اختلاف نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران گفت: نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی تقریبا برآیند نرخ تورم اعلامی شهری و روستایی مرکز آمار است.

علیرضا مقتدایی در پاسخ به پرسشی در مورد دلایل اختلاف نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار با وجود یکسان شدن سال پایه (1390) در هر دو مرجع تعیین آمار تاکید کرد که سال پایه تنها عامل تعیین‌کننده نرخ تورم نیست. با وجودی که سال 1390 در مرکز آمار و بانک مرکزی به صورت یکسان به عنوان سال پایه تعیین شده، نرخ تورم اعلامی به دلایل دیگر متفاوت است. 

وی افزود: در حال حاضر نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار همسوست. از آنجا که درصد تغییر نقطه به نقطه شاخص کل قیمت در اسفند ماه سال 1392 تقریبا در هر دو نهاد یکسان است، این عدد در محاسبات بانک مرکزی 7/19 درصد و در محاسبات مرکز آمار ایران 6/19 درصد بوده است.  وی خاطرنشان کرد: اگرچه تئوری و الگوی یکسانی در محاسبات دو نهاد وجود دارد ولی نظام جمع‌آوری داده‌ها، روش‌های قیمت‌گیری، پوشش جغرافیایی، سبد کالاها و خدمات و ضرایب اهمیت در مرکز آمار ایران و بانک مرکزی متفاوت است بنابراین نرخ تورم اعلامی از سوی هر یک از نهادها نیز دارای اختلاف است.

مقتدایی با اشاره به تغییر سال پایه از سال 1383 به 1390 برای محاسبه نرخ تورم در بانک مرکزی گفت: سبد اقلام در نظر گرفته شده برای محاسبه نرخ تورم دارای دو جزوست، اقلام مشمول سبد و ضرایب اهمیت آنهاست.

این مقام مسوول در بانک مرکزی با بیان آنکه سبد اقلام این بانک برای محاسبه نرخ تورم دارای 385 قلم کالا یا خدمت به عنوان نماینده مصرف خانوارهاست، گفت: تعداد اقلام قابل بررسی در سبد برای محاسبه نرخ تورم اهمیت چندانی ندارد بلکه نوع انتخاب اقلام، رعایت استانداردها و ضرایب اهمیت آن باید در نظر گرفته شود.

مقتدایی گفت: بانک مرکزی براساس استانداردهای بین‌المللی سبد شاخص را از میان تمام اقلام مورد مصرف خانوار تهیه کرده بنابراین همزمان با تغییر سال پایه از سال 1383 به سال 1390 تعداد اقلام و ضرایب اهمیت آنها نیز تغییر کرد. وی در مورد نحوه محاسبه نرخ تورم و زمان اعلام آن گفت: برای محاسبه نرخ تورم در هر ماه قیمت‌گیری از اقلام از روز اول تا آخرین روز همان ماه انجام می‌شود و سپس کارشناسان این بانک در یک بازه زمانی 10 تا 11 روزه قیمت‌ها را راستی‌آزمایی، پالایش، همگن‌سازی و تعدیل کیفی کرده و سپس محاسبات را انجام می‌دهند. بنابراین بانک مرکزی نرخ تورم هر ماه را یازدهم یا دوازدهم ماه بعد برای کل کشور اعلام می‌کند.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که مرکز آمار جامعه روستایی را علاوه بر جامعه شهری برای محاسبه نرخ تورم مدنظر قرار می‌دهد و چرا بانک مرکزی تنها جامعه شهری را در این زمینه در نظر گرفته است، گفت: بحث روستایی یا شهری بودن به ترکیب شهرنشینی و روستانشینی هر کشور بر می‌گردد. از نظر اقلیمی برخی کشورها نرخ تورم را براساس پوشش روستایی محاسبه می‌کنند و برخی دیگر براساس پوشش شهری محاسبات را انجام می‌دهند.

مقتدایی با تاکید بر اینکه بانک مرکزی براساس جامعه شهری محاسبات نرخ تورم را انجام می‌دهد، اظهار داشت: گروه شهرهای کوچک مورد بررسی توسط بانک مرکزی، شهرهای مجاور روستاها هستند و به همین دلیل به نوعی روستاها نیز در تعیین نرخ تورم در نظر گرفته می‌شوند و این رهیافت مورد تایید سازمان‌های بین‌المللی هم است.  وی با تاکید بر اینکه، بازار روستاها در شهرهای کوچک نزدیک روستاهاست و عمده دادوستد روستاها و به تبع آن سطح قیمت در شهرها تعیین می‌شود، گفت: علاوه بر این، دلایل فنی دیگری در این زمینه مدنظر بانک مرکزی است.  این مقام مسوول در بانک مرکزی گفت: نرخ تورم کل کشور در سال 1392 توسط بانک مرکزی 34.7 درصد اعلام شد که این رقم تقریبا برآیند نرخ تورم اعلامی شهری و روستایی توسط مرکز آمار است زیرا مرکز آمار نرخ تورم شهری در سال 1392 را 32.1 درصد و نرخ تورم روستایی را 36.1 درصد اعلام کرده بود وی تاکید کرد که نکته اساسی همسویی این دو عدد است که هر دو تنزل نرخ تورم را نشان می‌دهند. آمارهای بانک مرکزی حاکی از کاهش 5.7 واحد درصدی نرخ تورم در فاصله مهر تا اسفندماه است و براساس آمارهای مرکز آمار ایران نیز کاهش حدود 4.2 واحد درصدی را در این فاصله زمانی شاهد هستیم و این نکته قابل توجهی است که در هر دو بررسی می‌توان موفقیت‌های اقتصادی دولت را شاهد بود.