درآمدهای مالیاتی در مدار کاهش
درآمدهای مالیاتی به عنوان بهترین جایگزین درآمدهای نفتی و یکی از مهمترین ابزارهای اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور است، با این وجود به دلیل نبود سامانه های جامع اطلاعاتی، ناهماهنگی در اجرای نظام جامع یکپارچه مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی غیرموجه، امکان افزایش سهم درآمدهای مالیاتی در اقتصاد تا‌کنون فراهم نشده است و همچنان سهم کمی از اقتصاد کشور به آن اختصاص یافته است. تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد درآمدهای مالیاتی در سه ماه نخست امسال با کاهش رو به رو بوده است. بر اساس گزارش این بانک در سه ماهه نخست سال جاری ۱۸ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی کسب شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱.۶ درصد کاهش یافته است و در واقع تنها 61.3 درصد رقم مصوب سه ماهه محقق شده است.
سهم اندک درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که به گفته کارشناسان عمده‌ترین دلیل این مساله به نبود سامانه جامع اطلاعاتی باز‌می‌گردد. در حالی که در کشورهای توسعه یافته تولید ناخالص داخلی بر سه مبنای هزینه، ارزش افزوده و درآمد محاسبه می شود، در ایران به دلیل فقدان اطلاعات درآمدی اشخاص تنها با دو شیوه هزینه و ارزش افزوده محاسبه می شود و این عامل موجب هدررفت منابع حاصل از درآمدهای نفتی می‌شود. کارشناسان با اشاره به ناپایدار بودن درآمدهای نفتی معتقدند یکی از بهترین روش‌ها برای اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور افزایش درآمدهای مالیاتی است.
نبود سیستم جامع اطلاعاتی
چالش بزرگ نظام مالیاتی
به گزارش حمایت، تاکید کارشناسان به افزایش درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که به گفته آنها باید تلاش شود تا پایه‌های مالیاتی افزایش یابد. کارشناسان با اشاره به فرارهای مالیاتی گسترده و نبود نظام یکپارچه اطلاعاتی منسجم در کشور معتقدند مشکل اصلی در این باره از دو مسیر «لغو معافیت های غیر موجه مالیاتی» و همچنین «شناسایی فرارهای مالیاتی» می‌گذرد. به گفته آنها این روش بهترین روش درآمدزایی برای دولت به خصوص در شرایط رکود است. به گفته آنها افزایش مالیات در شرایط رکود تنها موجب تحمیل فشار مضاعف به تولید‌کنندگان مي‌شود. در واقع آن گونه که از اظهارات کارشناسان برآورد می‌شود تاکید به افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق محل‌هایی است که تا کنون شناسایی نشده‌اند.
اما و اگر مالیات از سپرده های بانکی و خانه‌های خالی
کاهش درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که در دو سال گذشته موضوعاتی در خصوص دریافت مالیات از سود سپرده‌های بانکی و دریافت مالیات از خانه های خالی مطرح شده است؛ موضوعی که همچنان در پیچ و خم باید ها و نبایدها است و همچنان خبری از اجرای آن نیست. هر چند که در این باره مخالفت‌هایی نیز وجود دارد و به نظر می‌رسد این مخالفت‌های بی‌تاثیر در تعویق اجرای این طرح نباشد. برخی کارشناسان در خصوص دریافت مالیات از سپرده های بانکی معتقدند که این مساله موجب فرار سپرده های بانکی و کوچ آن به بازار های موازی آن می‌شود. مهدی پازوکی یکی از این کارشناسان است. وی می‌گوید اینکه بگوییم از حساب های اشخاص مالیات کسر شود، جز ایجاد بحران اقتصادی و هدایت منابع به سمت عرصه های دلالی و واسطه گری، اقتصاد زیرزمینی و ایجاد نوسان در بازارهای دیگر نظیر طلا و ارز دستاورد دیگری ندارد. پازوکی تاکید کرد: «باید سیستم بانکی ایران به طور ساختاری اصلاح شود به نحوی که بانک بتواند منشاء پول را شناسایی کند و برای نظام مالیاتی نیز روشن باشد که مالیات درآمد این فرد اخذ شده است.» بسیاری از کارشناسان در خصوص دریافت مالیات از خانه‌های خالی نیز همین نظر را دارند و معتقدند دریافت مالیات در این شرایط رکود بازار مسکن را تشدید می‌کند. در این شرایط آنچه بهترین راهکار افزایش درآمدهای مالیاتی است توجه به شناسایی پول از منشا و افزایش شفافیت در اقتصاد است.
جزییات درآمدهای مالیاتی در فصل بهار
بر اساس اطلاعات بانک مرکزی ایران درباره وضعیت بودجه عمومی دولت در سه ماهه نخست سال جاری درآمدهای مالیاتی معادل ۱۸ هزار میلیارد تومان بوده و این در حالی است که مصوب سه ماهه نخست سال جاری معادل ۲۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است.
در سه ماهه نخست سال گذشته درآمد مالیاتی معادل ۱۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است که بدین ترتیب ۱.۶ درصد از درآمدهای مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاسته شده است. همچنین اطلاعات مربوط به مالیات‌های مستقیم نشان می‌دهد در سه ماهه نخست سال جاری مالیات‌های مستقیم معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان بوده است در حالی که مصوبه سه ماهه نخست سال جاری معادل ۱۴ هزار و ۴۹۰ میلیارد تومان برآورد شده بود. اگر میزان مالیات اخذ شده سه ماهه نخست سال گذشته را در نظر بگیریم که معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان بود چیزی در حدود ۷.۴ درصد با کاهش درآمد وصول شده نسبت به سال گذشته روبرو بوده‌ایم. در بخش مالیات‌های مستقیم مالیات اشخاص حقوقی معادل ۴۸۷۰ میلیارد تومان بوده است این در حالی که مصوب سه ماهه معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان برآورد شده است. همچنین بررسی اطلاعات نخست سال گذشته نشان می‌دهد از فروردین تا خرداد سال ۱۳۹۵ معادل ۷۹۳۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده بود که به این ترتیب ۱۷.۸ درصد از درآمد مالیاتی دولت نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. بررسی وضعیت مالیات بر درآمد نیز نشان می‌دهد در سه ماهه نخست سال جاری ۳۹۰۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی کسب شده است که با توجه به درآمد مالیاتی ۳۵۹۰ میلیاردی سه ماهه نخست سال گذشته می‌توانیم از افزایش ۸.۷ درصدی مالیات بر درآمد سخن بگوییم. گفتنی است مالیات مصوب سه ماهه سال جاری در بخش مالیات‌های غیرمستقیم معادل ۱۵ هزار میلیارد تومان بوده است و به این ترتیب در حدود نیمی از مالیات مصوب محقق شده است. در بخش مالیات های غیرمستقیم مالیات بر واردات در حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان بوده است که با توجه به درآمد ۱۱۰۰ میلیاردی سه ماهه نخست سال گذشته ۶۱.۸ درصد رشد داشته است. البته لازم به ذکر است که مالیات مصوب واردات در سه ماهه نخست سال جاری معادل ۴۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. مالیات بر کالا و خدمات نیز در سه ماهه اول سال ۱۳۹۶ معادل ۷۰۰۰ میلیارد تومان اخذ شده است که نسبت به سه ماهه نخست سال گذشته ۳.۳ درصد کاهش یافته است. مالیات مصوب این گروه معادل ۱۰ هزار میلیارد تومان برای سه ماهه نخست سال جاری بوده است. مالیات بر ارزش افزوده نیز معادل ۴۸۹۰ میلیارد تومان دریافت شده که با توجه به مالیات ۵۱۰۰ میلیارد تومانی سه ماهه نخست سال گذشته با کاهش چهار درصدی روبرو بوده است. البته مالیات مصوب این گروه در سه ماهه نخست سال جاری نیز ۷۰۰۰ میلیارد تومان بوده است.
لزوم حذف روش‌های سنتی در دریافت مالیات
کارشناسان با اشاره به لزوم افزایش درآمدهای مالیاتی و با بیان اینکه دریافت مالیات در حال حاضر به شیوه سنتی است می‌گویند باید اقداماتی اساسی برای کارآمدی نظام مالیاتی در کشور صورت گیرد. هر چند که به گفته آنها در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته است و سهم درآمدهای مالیاتی به صورت نسبی در وضعیت بهتری قرار گرفته، با این وجود به گفته آنها این وضعیت همچنان در سطح رضایت بخشی قرار ندارد. کارشناسان می‌گویند نباید با نگاه سنتی جامعه صنعتی را اداره کرد. پازوکی در این باره با بیان اینکه سیستم مالیاتی ایران اکنون کارآمدی ندارد، گفت: «مثالی که درباره اخذ مالیات در کشورهایی چون آمریکا وجود دارد این است که می گویند « از مرگ می شود فرار کرد اما از مالیات نه.» وی افزود: «این در حالی است که ایران به بهشت فرار مالیاتی اقشار مختلف از جمله پزشکان و ورزشکاران تبدیل شده است و آنها با وجود درآمدهای بالا، مالیات نمی‌دهند.» کارشناسان با اشاره به ضرورت شناسایی منشا پول و شفافیت گردش پول در اقتصاد کشور می‌گویند در این شرایط دیگر شاهد فرار مالیاتی یا کاهش درآمدهای مالیاتی نخواهیم بود.
سهم اندک درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که به گفته کارشناسان عمده‌ترین دلیل این مساله به نبود سامانه جامع اطلاعاتی باز‌می‌گردد. در حالی که در کشورهای توسعه یافته تولید ناخالص داخلی بر سه مبنای هزینه، ارزش افزوده و درآمد محاسبه می شود، در ایران به دلیل فقدان اطلاعات درآمدی اشخاص تنها با دو شیوه هزینه و ارزش افزوده محاسبه می شود و این عامل موجب هدررفت منابع حاصل از درآمدهای نفتی می‌شود. کارشناسان با اشاره به ناپایدار بودن درآمدهای نفتی معتقدند یکی از بهترین روش‌ها برای اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور افزایش درآمدهای مالیاتی است.
نبود سیستم جامع اطلاعاتی
چالش بزرگ نظام مالیاتی
به گزارش حمایت، تاکید کارشناسان به افزایش درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که به گفته آنها باید تلاش شود تا پایه‌های مالیاتی افزایش یابد. کارشناسان با اشاره به فرارهای مالیاتی گسترده و نبود نظام یکپارچه اطلاعاتی منسجم در کشور معتقدند مشکل اصلی در این باره از دو مسیر «لغو معافیت های غیر موجه مالیاتی» و همچنین «شناسایی فرارهای مالیاتی» می‌گذرد. به گفته آنها این روش بهترین روش درآمدزایی برای دولت به خصوص در شرایط رکود است. به گفته آنها افزایش مالیات در شرایط رکود تنها موجب تحمیل فشار مضاعف به تولید‌کنندگان مي‌شود. در واقع آن گونه که از اظهارات کارشناسان برآورد می‌شود تاکید به افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق محل‌هایی است که تا کنون شناسایی نشده‌اند.
اما و اگر مالیات از سپرده های بانکی و خانه‌های خالی
کاهش درآمدهای مالیاتی در شرایطی است که در دو سال گذشته موضوعاتی در خصوص دریافت مالیات از سود سپرده‌های بانکی و دریافت مالیات از خانه های خالی مطرح شده است؛ موضوعی که همچنان در پیچ و خم باید ها و نبایدها است و همچنان خبری از اجرای آن نیست. هر چند که در این باره مخالفت‌هایی نیز وجود دارد و به نظر می‌رسد این مخالفت‌های بی‌تاثیر در تعویق اجرای این طرح نباشد. برخی کارشناسان در خصوص دریافت مالیات از سپرده های بانکی معتقدند که این مساله موجب فرار سپرده های بانکی و کوچ آن به بازار های موازی آن می‌شود. مهدی پازوکی یکی از این کارشناسان است. وی می‌گوید اینکه بگوییم از حساب های اشخاص مالیات کسر شود، جز ایجاد بحران اقتصادی و هدایت منابع به سمت عرصه های دلالی و واسطه گری، اقتصاد زیرزمینی و ایجاد نوسان در بازارهای دیگر نظیر طلا و ارز دستاورد دیگری ندارد. پازوکی تاکید کرد: «باید سیستم بانکی ایران به طور ساختاری اصلاح شود به نحوی که بانک بتواند منشاء پول را شناسایی کند و برای نظام مالیاتی نیز روشن باشد که مالیات درآمد این فرد اخذ شده است.» بسیاری از کارشناسان در خصوص دریافت مالیات از خانه‌های خالی نیز همین نظر را دارند و معتقدند دریافت مالیات در این شرایط رکود بازار مسکن را تشدید می‌کند. در این شرایط آنچه بهترین راهکار افزایش درآمدهای مالیاتی است توجه به شناسایی پول از منشا و افزایش شفافیت در اقتصاد است.
جزییات درآمدهای مالیاتی در فصل بهار
بر اساس اطلاعات بانک مرکزی ایران درباره وضعیت بودجه عمومی دولت در سه ماهه نخست سال جاری درآمدهای مالیاتی معادل ۱۸ هزار میلیارد تومان بوده و این در حالی است که مصوب سه ماهه نخست سال جاری معادل ۲۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است.
در سه ماهه نخست سال گذشته درآمد مالیاتی معادل ۱۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان بوده است که بدین ترتیب ۱.۶ درصد از درآمدهای مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال قبل کاسته شده است. همچنین اطلاعات مربوط به مالیات‌های مستقیم نشان می‌دهد در سه ماهه نخست سال جاری مالیات‌های مستقیم معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان بوده است در حالی که مصوبه سه ماهه نخست سال جاری معادل ۱۴ هزار و ۴۹۰ میلیارد تومان برآورد شده بود. اگر میزان مالیات اخذ شده سه ماهه نخست سال گذشته را در نظر بگیریم که معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان بود چیزی در حدود ۷.۴ درصد با کاهش درآمد وصول شده نسبت به سال گذشته روبرو بوده‌ایم. در بخش مالیات‌های مستقیم مالیات اشخاص حقوقی معادل ۴۸۷۰ میلیارد تومان بوده است این در حالی که مصوب سه ماهه معادل ۹۳۵۰ میلیارد تومان برآورد شده است. همچنین بررسی اطلاعات نخست سال گذشته نشان می‌دهد از فروردین تا خرداد سال ۱۳۹۵ معادل ۷۹۳۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده بود که به این ترتیب ۱۷.۸ درصد از درآمد مالیاتی دولت نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. بررسی وضعیت مالیات بر درآمد نیز نشان می‌دهد در سه ماهه نخست سال جاری ۳۹۰۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی کسب شده است که با توجه به درآمد مالیاتی ۳۵۹۰ میلیاردی سه ماهه نخست سال گذشته می‌توانیم از افزایش ۸.۷ درصدی مالیات بر درآمد سخن بگوییم. گفتنی است مالیات مصوب سه ماهه سال جاری در بخش مالیات‌های غیرمستقیم معادل ۱۵ هزار میلیارد تومان بوده است و به این ترتیب در حدود نیمی از مالیات مصوب محقق شده است. در بخش مالیات های غیرمستقیم مالیات بر واردات در حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان بوده است که با توجه به درآمد ۱۱۰۰ میلیاردی سه ماهه نخست سال گذشته ۶۱.۸ درصد رشد داشته است. البته لازم به ذکر است که مالیات مصوب واردات در سه ماهه نخست سال جاری معادل ۴۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. مالیات بر کالا و خدمات نیز در سه ماهه اول سال ۱۳۹۶ معادل ۷۰۰۰ میلیارد تومان اخذ شده است که نسبت به سه ماهه نخست سال گذشته ۳.۳ درصد کاهش یافته است. مالیات مصوب این گروه معادل ۱۰ هزار میلیارد تومان برای سه ماهه نخست سال جاری بوده است. مالیات بر ارزش افزوده نیز معادل ۴۸۹۰ میلیارد تومان دریافت شده که با توجه به مالیات ۵۱۰۰ میلیارد تومانی سه ماهه نخست سال گذشته با کاهش چهار درصدی روبرو بوده است. البته مالیات مصوب این گروه در سه ماهه نخست سال جاری نیز ۷۰۰۰ میلیارد تومان بوده است.
لزوم حذف روش‌های سنتی در دریافت مالیات
کارشناسان با اشاره به لزوم افزایش درآمدهای مالیاتی و با بیان اینکه دریافت مالیات در حال حاضر به شیوه سنتی است می‌گویند باید اقداماتی اساسی برای کارآمدی نظام مالیاتی در کشور صورت گیرد. هر چند که به گفته آنها در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته است و سهم درآمدهای مالیاتی به صورت نسبی در وضعیت بهتری قرار گرفته، با این وجود به گفته آنها این وضعیت همچنان در سطح رضایت بخشی قرار ندارد. کارشناسان می‌گویند نباید با نگاه سنتی جامعه صنعتی را اداره کرد. پازوکی در این باره با بیان اینکه سیستم مالیاتی ایران اکنون کارآمدی ندارد، گفت: «مثالی که درباره اخذ مالیات در کشورهایی چون آمریکا وجود دارد این است که می گویند « از مرگ می شود فرار کرد اما از مالیات نه.» وی افزود: «این در حالی است که ایران به بهشت فرار مالیاتی اقشار مختلف از جمله پزشکان و ورزشکاران تبدیل شده است و آنها با وجود درآمدهای بالا، مالیات نمی‌دهند.» کارشناسان با اشاره به ضرورت شناسایی منشا پول و شفافیت گردش پول در اقتصاد کشور می‌گویند در این شرایط دیگر شاهد فرار مالیاتی یا کاهش درآمدهای مالیاتی نخواهیم بود.