فروش بی سروصدای کالاهای آمریکایی در ایران
در تحلیلهای اولیه از لغو تحریمهای ایران، همیشه به این نکته توجه میشد که این امر دومین بازار بزرگ مصرفی خاورمیانه پس از عربستان را برای صادرکنندگان آمریکا و اروپا باز میکند.
اما خبر جدید درباره منع واردات کالاهای آمریکایی در ایران شاید برای بسیاری از شرکتهای خارجی ناامیدکننده است. این درحالی است که بسیاری از شرکتهای اروپایی تا سال ٢٠١٠ میلادی در ایران فعال بودند اما شرکتهای آمریکایی همیشه از فعالیت گسترده تجاری و مستقیم با ایران بیبهره بودند. البته نمیتوان ادعا کرد شرکتهای خارجی بهطور کامل فعالیت خود در ایران را تعطیل کرده بودند چراکه نگاهی به بازارهای ایران گویاست که انواع کالاهای آمریکایی در ایران در معرض دید عموم بوده است.
براساس گزارش از سایت تحلیلی اقتصادی آمریکایی کوارتز، واردات کالاهای آمریکایی به ایران چه از طریق قاچاق و چه از طریق واسطه طی این سالها کم و بیش ادامه داشته است. حال با توجه به اینکه، پس از عربستان، ایران دومین واردکننده بزرگ کالا در خاورمیانه به حساب میآید، تصور بسیاری برآن بود که با رفع تحریمها شرکتهای آمریکایی میتوانند در بازار مصرفی ایران فعال شوند. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ١٦درصد کالاهای وارداتی ایران از آمریکا تامین میشد. اما پس از انقلاب روابط تجاری دو کشور تیره شد. با این وجود شرکتهای انرژی آمریکایی پس از انقلاب سالانه ٣,٥میلیارد دلار نفت از ایران را از بازارهای بینالمللی در روتردام هلند میخریدند. پس از این دوره، در دهه ١٩٩٠ میلادی روابط تجاری ایران و آمریکا به حداقل رسید اما از اوایل ٢٠٠٠ میلادی کمی افزایش یافت. در این دوران کالاهای اصلی صادراتی آمریکا به ایران شامل گندم، برنج، دانه سویا، ذرت، محصولات لبنی، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و دارویی بوده است. در سال ٢٠١٤ واردات کالاهای آمریکایی در ایران به ١٨٢.١میلیون دلار رسید.
به گزارش کوارتز، درهرحال نمیتوان این نکته را انکار کرد که فرهنگ مصرفی ایران مدتهاست تحتتاثیر روندهای غربی است. فروشگاههای موادغذایی به سبک و سیاق غرب و مرکز خریدهای عظیم و غولپیکر طی دهه گذشته در ایران بسیار محبوب شدهاند. برندهای لوکس آمریکایی و اروپایی در شهرهایی مانند تهران پرطرفدارند.
از سوی دیگر نسخه ایرانی رستوانها و کافیشاپهای آمریکایی از «مک دونالد» گرفته تا «پیتزا Hat» در سراسر ایران پراکنده است. برند محصولات الکترونیک مانند اپل و دل هنوز هم به ایران قاچاق میشوند و فروشگاههای آنان در تهران مانند فروشگاههای دیگر این برندها در خارج از ایران است. بهعنوان مثال یک شرکت ایرانی محصولات Dell را میفروشد و حتی برای آن ضمانتنامه نیز ارایه میکند!
علاوه بر بازار جذاب خودروهای خارجی در ایران، جمعیت ٤٠ میلیونی زنان این کشور سبب شده، محصولات آرایشی و پوشاک زنانه خارجی نیز در ایران بسیار محبوب باشد. اکنون بیش از یک دهه است که برندهای بزرگ پوشاک زنانه آمریکایی در ایران فروشگاههای خود را تاسیس کردهاند اما هنوز اجازه قانونی برای این روند را ندارند.