افزایش قابل توجه ضریب نفوذ اینترنت در طول سال های گذشته بسیاری از فضاهای رسمی کار را با تغییراتی جدی روبه رو کرده است. اگر چند سال قبل جامعه با خرید مایحتاج معمول خود از فضاهای مجازی نیز رابطه خوبی برقرار نمی کرد، حالا زمان آن رسیده تا اصلی ترین کالاها و خدمات مدنظر جامعه ایرانی نیز از طریق فضاهای اینترنتی تأمین شود.

در بین تمام بازارهای فعال و گسترده در اقتصاد ایران، بازار مسکن در طول سال های گذشته با تمام توان خود تلاش کرده ویژگی های سنتی گذشته را حفظ کند و در مقابل هر نوآوری جدی ایستادگی کرده است.
هنوز در این بازار بزرگ سرمایه گذاران خرد با دریافت مجوزهای محدود واحدهای کوچک مدنظر را می سازند و در بازارهای محلی آنها را به فروش می رسانند. هرچند قدرت گرفتن انبوه سازان در اقتصاد مسکن ایران باعث شده تغییراتی در سطح اجرایی این بازار به وجود آید اما همچنان بدنه اصلی صنعت ساختمان ایران سنتی باقی مانده است.
این رویه حتی در خریدوفروش واحدهای مسکونی نیز قابل مشاهده است. در شرایطی که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان، محوریت یافتن شرکت های خانه ساز باعث شده تبلیغ و عرضه واحدهای مسکونی آنها نیز در قالب سامانه ها و فضاهای رسمی شان اجرایی شود اما این امر در ایران با توجه به نامشخص بودن ویژگی های دقیق سازنده عملاً چندان مورد توجه نبوده و همچنان مراجعه به بنگاه های معاملات ملکی، استفاده از اطلاعات آنها و سپس مراجعه برای بازدید حضوری بخش اصلی تبادلات بازار مسکن ایران را می سازد.
رشد غیر قابل کنترل اینترنت در جامعه ایران و افزایش ضریب نفوذ آن در شهرهای بزرگ اما این رویه تاریخی را نیز کنار گذاشته است. در طول سال های گذشته بسیاری از بنگاه ها تلاش کرده اند بخشی از اطلاعات خود را روی اینترنت به متقاضیان عرضه کنند و حتی بعضی از سایت های مجزا نیز کار خود را در ارائه اطلاعات مدنظر متقاضیان بازار مسکن آغاز کرده اند؛ سامانه هایی که شاید در آینده بخش قابل توجهی از صنعت ساختمان ایران را به خود اختصاص دهند.
محوریت شفافیت و استفاده از امکانات روز
تلاش برای معرفی کامل واحدهای مسکونی، ارائه اطلاعات تکمیلی بدون نیاز به حضور در محل و کاهش هزینه های بی مورد بخشی از برنامه های اصلی سامانه های مجازی را می سازد که در عرصه املاک ورود کرده اند. محمدحسین رفعت نژاد، مدیر پرتال ihome که در زمینه عرضه اطلاعات مسکن در فضای مجازی فعالیت می کند در این گفت وگو درباره فضای به وجود آمده در تغییر رویکرد بازار مسکن اظهار کرد: از چند سال قبل برخی سایت های ارائه کننده اطلاعات در زمینه مسکن کار خود را آغاز کردند که بیشتر حول محور گرفتن تبلیغات فعال بودند اما سایت ihome از ابتدای سال جاری تلاش کرده تغییری مبنایی در فعالیت این سامانه ها به وجود بیاورد.
به گفته وی، در شرایط فعلی این سامانه به دنبال آن است تا با اخذ اطلاعات مربوط به واحدهای عرضه شده در بازار فروش یا اجاره مسکن مخاطبان را از پیگیری حضوری برای دریافت اطلاعات بی نیاز کند. در این فضای جدید اطلاعات مربوط به واحد مسکونی مدنظر، محله های مختلف شهر و قیمت های موجود در بازار به شکل اینترنتی به متقاضی عرضه می شود و در صورتی که مراجعه کننده قصد نهایی کردن معامله را داشته باشد با مراجعه حضوری آخرین مراحل را طی می کند.
رفعت نژاد با بیان اینکه سامانه های جدید مجازی نه در مقابل که در کنار بنگاه های معاملات ملکی فعالیت می کنند، تصریح کرد: در حال حاضر سامانه ها اصلی ترین هدف خود را روی کاهش هزینه ها استوار کرده اند تا با کاهش رفت و آمدها، ترافیک و آلودگی بی مورد، اطلاعات مربوط به فروش واحدهای مسکونی در اختیار متقاضیان قرار گیرد. پس از نهایی شدن اطلاعات بنگاه های معاملات ملکی قرارداد را نهایی می کنند.
وی ایجاد شفافیت در بازار و استفاده از امکانات روز مانند اینترنت را دو مبنای اصلی هدف گذاری سامانه های مجازی دانست و گفت: در شرایطی که ضریب نفوذ اینترنت به شکل قابل توجهی افزایش یافته، قطعاً می توان از ظرفیت های آن در عرصه مسکن نیز نهایت استفاده را برد و این امر در آینده نزدیک می تواند سهمی قابل قبول از معاملات بازار را در اختیار بگیرد.
مصطفی قلی خسروی، رئیس سابق اتحادیه مشاوران املاک نیز، استفاده از توان فضای مجازی در بازار مسکن را امری غیر قابل چشم پوشی دانست و افزود: وقتی بحث کد رهگیری و ثبت معاملات مطرح شد نیز در ابتدا برخی مخالفت کردند اما وقتی مشخص شد این امر تا چه میزان می تواند در بازار مثمر ثمر باشد تمام مردم از آن استفاده کردند.
به گفته وی، در شرایطی که سواد استفاده از کامپیوتر به عنوان مبنای شهرنشینی جدید مطرح می شود، قطعاً می توان انتظار داشت در عرصه مسکن نیز سامانه های مجازی کار خود را با قدرت ادامه دهند، همانطور که در تجربه آنها در طول ماه های گذشته نیز این امر را ثابت می کند.
قلی خسروی درباره چگونگی جذب اعتماد مردم برای استفاده از ظرفیت های فضای مجازی نیز گفت: قطعاً در فضایی که بسیاری از تبادلات مالی در فضای مجازی انجام می گیرد، بازار مسکن نیز از این امر به کنار نیست. با طراحی روش های نظارتی و ارائه خدمات مناسب بعید است اعتماد متقاضیان در بازار نیز جذب نشود.
با وجود آنکه استفاده از این سامانه ها هنوز در بازاری که به شکل سنتی رفتار می کند محدود است و نیاز به پیگیری های جدی دارد، اما به نظر می رسد موج استفاده از ظرفیت های بازارهای مجازی در این بازار نیز تداوم خواهد داشت؛ بازاری که خود را برای عبور از دوران سخت رکود آماده می کند و در این مسیر استفاده از هر ظرفیتی می تواند مفید باشد.