ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ ماده معدنی سرب و روی در آسیا بعد از چین، قزاقستان و هند است. همچنین از نظر تولید شمش روی جایگاه ششم و از نظر تولید سرب جایگاه پنجم را در آسیا دارا است. بر طبق گزارشات گروه بین­المللی مطالعات سرب و روی مصرف سرانه روی در ایران 1.14 کیلوگرم است که این میزان معادل مصرف سرانه روی در آمریکای جنوبی است. متوسط مصرف سرانه در اروپای غربی 5.9 کیلوگرم و در آمریکای شمالی 3.4 کیلوگرم است. در چین متوسط سرانه در حدود 2.5 کیلوگرم است. این مطلب نشان می دهد که ایران دارای پتانسیل قابل ملاحظه­ای در جهت افزایش تقاضای روی بخصوص در صنایع گالوانیزاسیون و زیرساخت ها دارد.

تاکنون در ایران بیش از 600 کانسار و نشانه سرب و روی شناخته شده است، ولی تا به حال کار اکتشافی سیستماتیک برای شناخت غالب آنها صورت نگرفته و روند کانی‌زائی سرب و روی و ایالت‌های متالوژی آنها بصورت مطلوب شناسایی نشده است. بیشترین شناخت ما از ذخایر سرب و روی ایران منحصر به کارهای اکتشافی بر روی چندین کانسار (حدود بیست کانسار) است که از جمله آنها می‌توان به کانسارهای انگوران و آهنگران، لکان- کوشک، ایرانکوه، نخلک، مهدی‌آباد و دونا اشاره کرد.

در حوزه سرب نیز چشم انداز روشنی در خصوص افزایش تقاضا در ایران وجود دارد. در اروپای غربی متوسط هدف سرانه سالانه 4 کیلوگرم است. در چین متوسط مصرف سرانه 1.7 کیلوگرم و در هند 0.15 کیلوگرم است. در ایران متوسط سرانه 0.93 کیلوگرم است. باطریهای سرب، اسید مصرفی در اتومبیلها، موتورهای برقی، برق جانشین (UPS) در شبکه کامپیوتر و مخابرات میتواند بازار عمده ای در ایران بوجود آورد.

 

اهم نکات سرب و روی در ایران

·         صنعت سرب و روی به طور کامل متعلق به بخش خصوصی است.

·         ظرفیت تولید کشور 450 هزار تن شمش روی در سال است.

·         ظرفیت عملی موجود در سال گذشته 160 هزار تن بوده است.

81  واحد فعال در این صنعت مشغول به فعالیت هستند که بزرگترین آنها شرکت کالسیمین است.

·         اشتغال زایی مستقیم این صنعت در سطح کشور در حدود 20 هزار نفر را شامل می شود.

·         با توجه به اینکه در حدود 80 درصد محصولات تولیدی این صنعت صادر می شود، این صنعت یک صنعت ارز آور برای کشور محسوب می شود.

·         این صنعت 7 شرکت فعال در بازار بورس را در اختیار دارد.

·         مجموعا هلدینگ توسعه معادن روی به تنهایی دارای 150 هزار سهامدار است و نزدیک به 4000پرسنل شاغل در این هلدینگ در نقاط مختلف کشور به خصوص استان زنجانمشغول به فعالیت هستند.

·         برای استفاده از ظرفیت ها، خوراک مورد نیاز برای این 81 واحد، 3 میلیون تن برآورد می شود.

·         در حال حاضر شرکت ها با 32 درصد ظرفیت مشغول به کار هستند.

معادن عمده سرب و روی

   بر طبق نتایج آمارگیری مرکز آمار ایران از کل تعداد ۱۹۵ معدن فلزی کشور ، ۲۸ معدن ( 14.4 درصد معادن فلزی و 0.7 درصد کل معادن کشور ) سرب وروی وجود دارد که ۱۷ معدن فعال و۱۰ معدن غیرفعال ویک معدن درحال تجهیزاست که از این تعداد ۵ معدن ( ۱۸ درصد ) در اختیار بخش دولتی و ۲ معدن ( ۷ درصد ) تعاونی و ۲۱ معدن ( ۷۵ درصد ) بهره بردار خصوصی دارد و در سال ۱۳۸۴ بیش از یک میلیون و پانصد هزارتن (۱۵۳۷۸۰۸ تن ) استخراج واقعی داشته وکل ذخیره احتمالی (سرب و روی) این ۲۸ معدن نزدیک به ۲۰۳ میلیون تن بوده است. بنابر نظر شرکت ملی سرب و روی ایران شمار معادن (و کانسارها) شناسایی شده 160 عدد،‌ ذخایر ثابت شده سنگ معدن سرب 62 میلیون تن (2.6 میلیون تن فلز سرب همراه) و جمع ذخایر قطعی و احتمالی 110میلیون تن (4.2 میلیون تن فلز سرب همراه) بصورت اکسیده و سولفوره برآورد شده است.

 

کانسارهای سرب و روی در چندین محور یافت می شوند: 

1-      کانسارهای سرب و روی در محور ملایر- اصفهان 

2-      کانسارها و نشانه‌های معدنی محور ملایر- اراک (کوه قصر قجر- کوه کوله قاضی)           

3-      سرب و روی در ایران مرکزی                                                

4-      کانسارهای سرب و روی در زون البرز                                                   

5-      کانسارهای سرب و روی در خاور ایران                                                                  

6-      کانسارهای سرب و روی زون کویر- سبزوار   

7-      کانسارها و نشانه‌های معدنی آذربایجان                                                                          

8-      کانسارهای سرب و روی در زون ارومیه- دختر                                                                        

9-      ذخایر سرب و روی در زاگرس                                                                                           

 مهمترین معادن ایران و درصد ذخایر آنها

مهمترین معادن ایران در شکل زیر نمایش داده شده است