صنعت فولاد چين و چشم انداز پيش رو
نگاهي به گذشته و حال فولادسازي در چين
گروه صنایع معدنی >فولاد - چين از سال 1996 به عنوان بزرگ ترين توليدکننده و از سال 1993 به عنوان بزرگ ترين مصرف کننده فولاد در دنيا مطرح بوده و در حال حاضر حدود نيمي از توليد و مصرف جهاني فولاد را به خود اختصاص داده است.
به گزارش ماین نیوز، نقش چين در فولاد جهاني طي سال هاي اخير بسيار برجسته بوده به گونه اي که رشد 23 درصدي توليد فولاد جهاني تا سال 2014 در مقايسه با پيش از شروع بحران اقتصادي جهاني (سال 2007) را مي توان متاثر از رشد 68 درصدي توليد فولاد چين دانست؛ چرا که بدون در نظر گرفتن چين توليد جهاني فولاد در اين سال ها نه تنها رشدي نداشته، بلکه شاهد کاهش 3/ 1 درصدي نيز بوده است. حال با اين تفاسير، بزرگ ترين توليدکننده و مصرف کننده فولاد جهان بعد از اتمام سال 2015 به عنوان سالي بحراني براي فولاد، سياست هاي فولادي خود را براي جلوگيري از زيان بيشتر با تغييراتي همراه کرد.در سال 2015 براي اولين بار پس از بحران جهاني 2009 روند رو به رشد توليد جهاني فولاد متوقف شد و توليد فولاد خام نسبت به سال 2014 بيش از 3 درصد کاهش يافت، چين نيز کاهش 3/ 2 درصدي را تجربه کرد. البته بالاترين کاهش مربوط به مناطق آمريکاي شمالي با 6/ 8 درصد و CIS با 3/ 4 درصد کاهش بوده است.
براين اساس سال 2015 يکي از سخت ترين سال هاي تاريخ صنعت فولاد چين بود و کاهش 4/ 5 درصدي تقاضاي داخلي و مازاد عرضه سبب رقابت شديد و راه افتادن جنگ قيمتي ميان بيش از 1000 توليد کننده فولاد در اين کشور شد تا آنجا که قيمت هاي محصولات فولادي به شدت کاهش يافت. اين امر سودآوري اين صنعت را از بين برد و زيان سنگيني را که تا 10 ميليارد دلار برآورد شده متوجه فعالان صنعت فولاد چين کرد.در سال 2016 نيز روند کاهشي توليد فولاد چين ادامه داشته و ميزان اين کاهش در سه ماه اول سال جاري نسبت به مدت مشابه سال قبل 2/ 3 درصد بوده است.
روند شاخص هاي کلان اقتصادي و ساير محرک هاي بازار فولاد، حکايت از تداوم کاهش تقاضاي بازار داخلي فولاد چين طي سال جاري و سال آتي دارند و طبق پيش بيني ها ميزان اين کاهش در سال هاي 2016 و 2017 به ترتيب 4 و 3 درصد خواهد بود. اين امر کاهش بهره برداري از ظرفيت هاي توليد را نيز به همراه خواهد داشت. دولت چين اما به منظور مقابله با تداوم اين روند و اطمينان از حفظ و توسعه پايدار اين صنعت، به تدوين سياست ها و قوانين ويژه اي با رويکرد کاهش و بازسازي ظرفيت هاي توليد، افزايش توجه به حوزه هاي زيست محيطي و بهينه سازي مصرف انرژي اقدام کرد و در فوريه سال گذشته به طور رسمي تحت عنوان «خطوط راهنماي حل مشکل مازاد ظرفيت هاي صنعت فولاد» اين کشور ابلاغ کرد که بر اساس آن 100تا 150 ميليون تن از ظرفيت توليد فولاد خام اين کشور طي بازه زماني 2016 تا 2020 کاهش خواهد يافت.
بازار فولاد چين
مصرف فولاد خام چين در سال 2015 با کاهش 4/ 5 درصدي نسبت به سال قبل به عدد 06/ 700 ميليون تن رسيد و توليد فولاد خام نيز در اين کشور براي اولين بار پس از سال 1981 روند کاهشي به خود گرفت و 3/ 2درصد کمتر از سال 2014 شد و به عدد 83/ 803 ميليون رسيد. اين روند کاهشي مصرف در طول سال گذشته تداوم داشت به طوري که در ماه دسامبر با 7درصد کاهش به 50/ 54 ميليون تن رسيد به تبع آن توليد نيز شاهد کاهش 2/ 5 درصدي بود و به 37/ 64 ميليون تن رسيد. روند کاهش توليد فولاد چين در سال جاري ميلادي نيز ادامه داشته به طوري که در دو ماه ابتداي سال 2016 توليد فولاد خام اين کشور به 070/ 121 ميليون تن رسيد که نسبت به دو ماه اول سال 2015 حدود 7/ 5 درصد کمتر است.
اما توليد فولاد چين در ماه مارس با توجه به سياست هاي تحريک تقاضاي دولت چين نسبت به همين بازه زماني در سال گذشته شاهد رشد 9/ 2 درصدي بود. اين در حالي است که مجموع توليد سه ماهه 2016 نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، 2/ 3 درصد کاهش داشته است.طبق پيش بيني هاي صورت گرفته با توجه به تداوم کند شدن رشد اقتصادي چين و نبود چشم انداز روشن در زمينه رشد قابل توجه بخش ساختمان، انتظار مي رود طي سال هاي 2016 و 2017 شاهد تداوم کاهش 3 تا 4 درصدي تقاضاي فولاد در اين کشور باشيم، بر اين اساس انتظار مي رود سهم چين از مصرف فولاد جهاني تا سال 2017 به 9/ 41 درصد تقليل يابد. اين ميزان در سال 2015، 8/ 44 درصد بوده است.
بازي قيمتي چين در فولاد
قيمت محصولات فولادي چين در سال 2015 به سبب مازاد عرضه به طور مستمر روند کاهشي داشت و اين روند تا ژانويه 2016 نيز ادامه يافت. اما از فوريه 2016 قيمت محصولات فولادي چين روند معکوسي به خود گرفته و طي مدت کوتاهي با يک شيب نسبتا تند افزايش يافت. در جريان اين رشد، قيمت هاي کلاف گرم صادراتي چين از حدود 270 دلار در دسامبر 2015 تا 470 دلار در آوريل 2016 افزايش يافت. تقويت بازار مسکن و تزريق پول به اين بخش توسط دولت به همراه افزايش تقاضاي فصلي فولاد داخلي چين و همچنين کاهش عرضه توليدکنندگان اين کشور از عوامل اصلي اين افزايش قيمت بوده است.حال مجددا با توجه به رشد نسبي توليد، قيمت ها با يک شيب ملايم روند کاهشي به خود گرفته اند؛ با اين حال به نظر مي رسد سطح فعلي قيمت ها در کوتاه مدت با يک نوسان اندک برقرار خواهد بود و در عين حال اکثر کارشناسان نسبت به زمان طولاني باقي ماندن قيمت ها در سطح فعلي يا بيشتر با ترديد اظهار نظر مي کنند.
ظرفيت هاي توليد فولاد در چين
ظرفيت توليد فولاد چين در حال حاضر حدود 2/ 1 ميليارد تن است که در سال گذشته ميلادي حدود 67 درصد آن مورد بهره برداري قرار گرفت. حال اما با توجه به مازاد ظرفيت و روند کاهشي مصرف، ايجاد هيچ گونه ظرفيت جديدي در حوزه توليد فولاد در دستور کار دولت چين قرار ندارد و طبق اعلام اين دولت، برنامه کاهش ظرفيت هاي توليد فولاد طي سال هاي آتي هدف گذاري شده است. در فوريه سال جاري انجمن ايالتي چين برنامه کاهش 100 تا 150 ميليون تن ظرفيت توليد داخلي فولاد خام طي سال هاي 2016 تا 2020 را در ادامه کاهش 90 ميليون تني ظرفيت ها در طول سال هاي 2011 تا 2015 اعلام کرد.
در اين راستا در اواخر ژانويه، مقامات محلي استان هبي (Hebi) که از مهم ترين بخش هاي توليد فولاد در چين است، اعلام کردند ظرفيت توليد فولاد خام اين استان نبايد از 200 ميليون تن تا سال 2020 تجاوز کند و 10 ميليون تن از ظرفيت آهن سازي و 8 ميليون تن از ظرفيت فولادسازي بايد در سال 2016 حذف شود. اين کاهش ظرفيت در ادامه کاهش مذکور 91/ 33 ميليون تن از ظرفيت آهن سازي و 06/ 41 ميليون تن از ظرفيت فولادسازي اين استان طي سال هاي 2015-2011 است.
مواد اوليه و موجودي هاي چين
طبق گزارش ها موجودي فولاد در انبارهاي 40 شهر اصلي چين در اواخر ژانويه 2016، اندکي افزايش يافته و به 11/ 9 ميليون تن رسيده است. اين افزايش پس از 9 ماه پياپي کاهش از 97/ 10 ميليون تن در ژانويه 2015 و رسيدن به 62/ 8 ميليون تن در دسامبر 2015 اتفاق افتاده است.موجودي 80 کارخانه اصلي توليدکننده فولاد چين از 18/ 14 ميليون تن در اواخر دسامبر 2015 به 21/ 13 ميليون تن در اواخر ژانويه 2016 کاهش يافته است که کمتر از ميزان موجودي اواخر ژانويه 2015 به ميزان 77/ 14 ميليون تن است.
همچنين موجودي سنگ آهن در بنادر چين در اواخر ژانويه 2016 نسبت به اواخر دسامبر 2015 که 08/ 96 ميليون تن بوده افزايش يافته و به 41/ 98 ميليون تن رسيده است. واردات سنگ آهن چين در سال 2015 به 72/ 952 ميليون تن، يعني 2/ 2 درصد بالاتر از سال قبل از آن افزايش يافت. اين امر در حالي اتفاق افتاده است که توليد سنگ آهن معادن فعال داخلي چين با کاهش 7/ 7 درصدي به 29/ 1381 ميليون تن رسيده است.
استراليا با سهم 7/ 63 درصدي بزرگترين تامين کننده سنگ آهن چين بوده که به اتفاق برزيل، آفريقاي جنوبي و اوکراين تامين 7/ 90 درصد از سنگ آهن وارداتي چين را به خود اختصاص داده اند. قيمت سنگ آهن وارداتي چين در ژانويه 2016 نسبت به دسامبر 2015 کاهش 8/ 10 درصدي داشت ولي مجددا پس از نوسانات پي در پي با توجه به بهبود تقاضا روند افزايشي به خود گرفت و در آوريل 2016 به حدود 70 درصد بالاتر از قيمت هاي پايان سال 2015 رسيد.
محرک هاي تقاضاي فولاد
شاخص مديران خريد (PMI) که مقياسي براي فعاليت هاي اقتصادي و شرايط کسب و کار در يک اقتصاد است و مقدار بالاي 50 براي اين شاخص نشان دهنده در حال توسعه بودن و رونق اقتصاد و زير 50 نشان دهنده قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود است، در ژانويه 2016 روند کاهشي داشته و به 4/ 49 رسيده است. اين شاخص در دسامبر 2015 در رقم7/ 49 بوده است. البته شاخص مديران خريد صنعت فولاد بهبود يافته و از عدد 37 در پايان سال گذشته ميلادي که طي 7 سال گذشته پايين ترين مقدار بوده به 7/ 46 در ژانويه 2016 رسيده است. اين بهبود پس از بيستمين رکود متوالي ماهانه در صنعت فولاد چين اتفاق افتاده است.
بخش ساختمان بزرگ ترين محرک اصلي صنعت فولاد چين به شمار مي رود و حدود 60درصد از مصرف فولادچين در اين حوزه است لذا تحليل شاخص هاي اين بخش از اهميت ويژه اي برخوردار است. شاخص وضعيت املاک و مستغلات وضعيت کسب و کار را در اين بخش رصد مي کند. عدد بالاي 100 براي اين شاخص نشان دهنده رشد و رونق و زير 100 نشان دهنده تحرک پايين اين بخش است. بر اساس آخرين اطلاعات حاصله طي سال گذشته عدد ياد شده روند کاهشي داشته و در دسامبر 2015 نسبت به ماه نوامبر از 35/ 93 به 34/ 93 تقليل يافته است. رشد سرمايه گذاري دارايي هاي ثابت در املاک و مستغلات سال 2015 در نواحي شهري نيز يک درصد کاهش داشته در حالي که اين شاخص در سال 2014 رشد 5/ 10 درصد داشته است. سطح زيربناي تحت ساخت در سال 2015 هر چند رشد مثبت 3/ 1 درصدي داشته اما نرخ رشد آن به طور معناداري نسبت به رشد 2/ 9 درصدي 2014 پايين تر است. ضمنا پروژه هاي املاک و ساختمان کاهش 14 درصدي و فروش زمين کاهش 7/ 31 درصدي داشته است. همه اين عوامل حکايت از تداوم رکود و رشد کند فعاليت هاي ساخت و ساز اين کشور دارد و به نظر مي رسد در آينده نزديک نبايد انتظار بهبود روند اين بخش را داشت.
سرمايه گذاري و نسبت تمرکز صنعت
در سال 2015 سرمايه گذاري دارايي هاي ثابت در صنعت فولاد (با احتساب بخش معدن) کاهش 2/ 13 درصدي داشته است. اين کاهش در ادامه کاهش 7/ 3 درصدي سال 2014 اتفاق افتاده است. کل درآمد ناخالص صنعت فولاد چين در سال گذشته ميلادي نيز نسبت به سال 2014 کاهش 7/ 69 درصدي داشته است. سهم توليد 10 کارخانه اصلي فولاد چين در سال 2015 به 2/ 34 درصد کاهش يافته و اين در حالي است که اين عدد براي سال 2014، 6/ 36 درصد بوده است. در سال گذشته 20توليد کننده اصلي چين سهم 81/ 49 درصدي از توليد فولاد چين را به خود اختصاص داده اند در حالي که اين سهم در سال 2014، 5/ 51 درصد بوده است.
با تمام اين تفاسير کند شدن روند رشد اقتصادي چين و نبود چشم انداز مثبت در بخش ساختمان و ساير صنايع پايين دستي محرک مصرف فولاد حکايت از تداوم کاهش مصرف در سال هاي پيش رو دارند. هرچند دولت چين به منظور حمايت از اين صنعت استراتژيک با تحريک تقاضاي بخش ساخت و ساز سعي در احياي آن دارد اما برآيند شاخص هاي اقتصادي، بازگشت صنعت فولاد اين کشور به دوران رونق گذشته را در آينده نزديک دور از ذهن نشان مي دهد.با اين حال هر گونه سياستگذاري و نوع رفتار صنعت فولاد چين در زمينه توليد و مصرف داخلي، حجم عرضه به بازار جهاني و تغييرات قيمتي، در فضاي کسب وکار جهاني فولاد بسيار تعيين کننده و سرنوشت ساز خواهد بود و ساير بازيگران جهاني فولاد محکوم به دنباله روي و تطبيق خود با آن هستند.