توصیف گزارش‌های بین‌المللی از وضعیت کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا
ظرفیت‌های معدنی ناشکفته
گروه معادن - منطقه منا (خاورمیانه و شمال افریقا) همچنان از کمبود شدید اکتشافات معدنی و سرمایه‌گذاری برای توسعه ذخایر رنج می‌برد؛ آن هم در حالی که بخش قابل‌توجهی از ذخایر معدنی جهان در این منطقه قرار گرفته است.
به گزارش ماین نیوز، نشریه تخصصی «ماینینگ ویکلی» در شماره این هفته خود به‌طور اختصاصی به وضعیت معادن خاورمیانه و شمال افریقا پرداخت. براساس این گزارش، صنعت معدنکاری منطقه با چالش‌های مختلفی روبه‌رو است. از میان این چالش‌ها می‌توان به فشار اجتماعی و زیست‌محیطی جوامع ساکن در نزدیکی معادن اشاره کرد. تحلیل عیار معادن سطحی، کمبود شدید آب و نوسان‌های بازار از دیگر مشکلاتی است که بخش معدن منطقه باید با آن دست و پنجه نرم کنند. «شروتی سالوان»، تحلیلگر بازار و کارشناس منابع معدنی غیرفلزی در پایگاه آنلاین خدمات مشاوره «اینداستریال مینرالز» می‌گوید: به دلیل این مشکلات توسعه معدنی منطقه تاکنون محقق نشده است.موانع توسعه معدنی منطقه
او ادامه می‌دهد که قیمت‌های کنونی بازار هم دلیل دیگری شده تا ذخایر غنی معدنی «منا» نتواند برای رشد آینده در دسترس باشند. با این حال، مشکلات سیاسی و امنیتی را هم نمی‌توان فراموش کرد. معادن توسعه نیافته منطقه از ناآرامی‌های سیاسی، شیوه اداره ناکارآمد، کمبود زیرساخت‌ها و پیشرفت‌های فنی ضربه زیادی خورده‌اند. سالوان اشاره می‌کند که مهم‌تر از تمام این عوامل، از بین رفتن علاقه سرمایه‌گذاران خارجی، به ویژه برای ورود به بازارهای مواد معدنی غیرفلزی است.
حدود ۱۱ ماه پیش وب‌سایت اینداستریال مینرالز گزارشی از وضعیت تولید ۲ معدن فسفات در سوریه منتشر کرد که گفته بود به‌دلیل ناامنی در این کشور و خشونت‌های گسترده، تولید این معادن با مشکل مواجه شده است. این در حالی است که منا از نظر تولید فسفات وضعیت مساعدی دارد و بازار جهانی بسیار به آن وابسته است.
فرصتی برای رونق
براساس گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی امریکا، مراکش و صحرای غربی سالانه ۳۰میلیون تن سنگ فسفات، مصر و اردن هر کدام ۶میلیون تن، تونس ۵میلیون تن و عربستان سعودی ۳میلیون تن تولید می‌کنند اما فسفات تنها ظرفیت منطقه نیست و دیگر معادن موجود بدون استفاده قابل‌قبول باقی مانده‌اند. با این حال، موسسه پژوهشی «بی‌ام‌آی» در گزارش فصل دوم سال ۲۰۱۶م خود، پیش‌بینی کرده کشورهای منطقه در سال‌های پیش رو شاهد یک رشد قدرتمند در بخش معدن خود خواهند بود.
انتظار توسعه معدنی ایران
این گزارش، مهم‌ترین دلیل این موضوع را رفع تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه ایران می‌داند. البته رسانه‌های مختلفی به این موضوع اشاره کرده بودند که باز شدن راه ارتباطات تجاری و مالی ایران و کشورهای دیگر منجر به رشد و توسعه معدنی خواهد شد. با این حال، گزارش بی‌ام‌آی، گشوده شدن این فضا را عاملی برای توسعه معدنی منطقه (و نه فقط ایران) می‌داند. این گزارش اضافه می‌کند: با به تعادل رساندن اقتصاد کشور، دولت ایران قصد دارد درآمدهای غیرنفتی خود را افزایش دهد.
این موضوع به‌ویژه با داشتن ذخایر معدنی چشمگیر، قابل دسترس است. به نظر می‌رسد با این شرایط، رشد اقتصادی پرسرعتی را هم برای منطقه متصور باشیم.
سالوان بر این نکته تاکید می‌کند که ظهور ایران به‌عنوان یک کشور معدنی با قدرت در حال انجام است و به نظر می‌رسد که بتواند به خوبی صنایع آلومینیوم و فولادسازی خود را توسعه دهد. این کارشناس و تحلیلگر بازارهای بین‌المللی اظهار می‌کند: منابع چشمگیر بوکسیت، سرب، روی، کرومیت و سنگ‌آهن (که ارزش آنها بیش از یک‌تریلیون دلار برآورد می‌شود) به‌عنوان یک نیروی محرک عمل می‌کند تا رشد معدنی ایران بسیار سریع‌تر همسایگانش باشد. موسسه «بی‌ام‌آی» در ادامه گزارش خود عنوان می‌کند ترکیه و قسمت شمالی عراق (کردستان) از دیگر نواحی باظرفیت برای رشد هستند. با این حال، خاورمیانه همچنان به‌عنوان یکی از بازیگران معدنی پیرامونی جهان باقی خواهد ماند و دلیل آن هم عملکرد ضعیف ناشی از بی‌ثباتی سیاسی در بیشتر نواحی منطقه است.
آینده روشن طلای منطقه
در هر صورت، آی‌بی‌ام اشاره می‌کند که یکی از حوزه‌های کلیدی رشد معدنی در منطقه منا، طلا خواهد بود. سالوان می‌گوید: هر چند انتظار می‌رود که در فصل‌های آینده، قیمت طلا در سطح پایینی باشد، در نهایت و براساس استانداردهای تاریخ، قیمت طلا رشد خواهد کرد. از طرفی با توجه به هزینه‌های به نسبت اندک تولید این فلز و همچنین تاثیرپذیری کم آن از نابسامانی‌های اقتصادی باعث می‌شود که انتظار داشته باشیم تولید آن در خاورمیانه در سال‌های پیش‌رو افزایش یابد.
آینده‌دارترین کشورهای منطقه
کشورهایی مانند عمان، بحرین، عربستان سعودی، قطر، ترکیه، مراکش و مصر ازجمله کشورهایی هستند که آینده روشنی برای بخش معدن آنها متصور است. دلیل خوشبینی به آینده آنها، تلاش دولت‌های‌شان در تنوع بخشیدن به درآمدهای اقتصادی است. بسیاری از آنها به دنبال آن هستند که وابستگی خود را به نفت کاهش دهند. با این حال و با وجود آنکه ۳۰درصد ظرفیت‌های معدنی جهان در منطقه منا قرار گرفته، مشکلات زیادی هنوز هم توسعه معدنی این منطقه را دشوار می‌کند.
از نظر مخاطرات و محیط کسب‌وکار در خاورمیانه و شمال افریقا، موسسه آی‌بی‌ام، عربستان را در صدر فهرست قرار می‌دهد و در انتهای جدول شاهد حضور مراکش هستیم؛ کشوری که به‌دلیل سلطه شرکت‌های دولتی خود فرصتی به خصوصی‌ها برای اظهار وجود نمی‌دهد. در رتبه یکی مانده به آخر نام ایران به چشم می‌خورد و دلیل آن هم «بی‌ثباتی‌های سیاسی» عنوان شده است.