بازی مبهم بازار با معدنکاران جهان
گروه معادن - ۳ ماه از سال ۲۰۱۶میلادی می‌گذرد؛ ۳ ماهی که برای شرکت‌های معدنی جهان بر خلاف انتظار گذشت. در حالی که پایان سال گذشته میلادی رکودی عمیق بر بازارهای جهانی حکمفرما بود و انتظار می‌رفت این وضعیت ادامه یابد، شرایط تغییر کرد.
به گزارش ماین نیوز، قیمت بسیاری از محصولات در این دوره زمانی افزایش یافت تا سرمایه‌گذاران باور کنند مشکلات تولیدی در حال برطرف شدن است. هر چند این شرایط حتی گاهی برخلاف بنیان‌های اقتصادی و ساختارهای موجود بود اما تصویر جدیدی از آینده محصولات معدنی ترسیم کرد. این ۳ ماه باعث شد برخی از معدنکاران به آینده امیدوار شوند و بتوانند اندکی سود از عملیات خود کنار بگذارند.با این حال، نه‌تنها عملکرد همه محصولات معدنی یکسان نبوده، بلکه برخی از تولیدکنندگان هنوز هم با احتیاط به استقبال شرایط جدید می‌روند. به گزارش وب‌سایت اینترنتی «ماینینگ» با این حال در هفته گذشته باز هم نگرانی به بازارها بازگشت و نوسان قیمت بسیاری از فلزات و مواد معدنی غیرفلزی باعث شد که دوباره ابهام، چراغ راه آینده را خاموش کند. سنگ‌آهن یکی از مهم‌ترین محصولاتی بود که در هفته گذشته، قیمت آن از سطوح قیمتی قبل عقب‌نشینی کرد؛ محصولی که حتی یک جهش دیوانه‌وار ۱۹ درصدی را در یک روز تجربه کرد و به بالاتر از ۶۰ دلار در هر تن رسید. با این حال و با وجود کاهش دوباره قیمت سنگ‌آهن، بهترین عملکرد را در بین محصولات معدنی و در بازه زمانی ۳ماه نخست سال ۲۰۱۶م داشت. با آنکه بازار ماده خام تولید فولاد در اشباع به سر می‌برد و بسیاری از تولیدکنندگان آن خبر از ادامه فعالیت خود داده‌اند، بالاتر از ۵۰ دلار باقی مانده است.
این احیای قیمت و بازار زمانی بیشتر به چشم می‌آید که به این موضوع توجه کنیم که قیمت آن در ماه دسامبر به کمترین سطوح یک دهه اخیر خود رسید و پس از آن حدود ۴۴ درصد افزایش یافت. ارزش طلا هم در فصل نخست امسال میلادی، ۱۵درصد افزایش یافت (بهترین عملکرد از دهه ۱۹۸۰ میلادی تاکنون) اما این ترس را در دل‌ها زنده کرد که شاید باز هم سناریوی سال ۲۰۱۵م تکرار شود؛ سالی که فصل نخست آن با صعود قیمت طلا به بیش از ۱۳۰۰ دلار در هر اونس آغاز شد ولی در ادامه راه کاهش مستمر باعث سیر کردن قیمت طلا در محدوده اعداد ۳رقمی شد. با این حال، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران جهان از این موضوع نگران نیستند و در این ۳ ماه، طلای بیشتری نسبت به دوره مشابه سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵م خریداری کرده‌اند. مس هم در معرض خطر از دست دادن ارزش است. با این حال، هنوز هم می‌توان به افزایش قیمت فلز سرخ پس از دوران رکود آن امیدوار بود. قیمت این فلز در میانه ژانویه به کمترین سطح ۶ ماه اخیر خود رسیده بود. نفت از دیگر محصولاتی است که در هفته گذشته با افت قیمت مواجه شد و با رسیدن به ۲۶ دلار، بدترین شرایط تاریخی خود را تجربه می‌کند.
با این حال، نوسانات این محصول هم مانند سنگ‌آهن بسیار شدید بوده و نمی‌توان تصور دقیقی از وضعیت آن داشت. در بین فلزات صنعتی، قلع را می‌توان برنده قطعی دانست. هر چند قیمت این فلز هم به تازگی با کاهش مواجه شده، از ابتدا امسال میلادی ۱۵/۵درصد رشد داشته است. این وضعیت در حالی است که صعود آن در مقایسه با ۱۳هزار و ۳۰۰ دلار در هر تن ثبت شده در ژانویه (کمترین قیمت چند ساله آن)، ۲۶درصد بوده است. نیکل که در سال گذشته، بدترین عملکرد را داشت، نشانه‌هایی از احیای قیمت را از خود نشان داد اما در فوریه باز هم با کاهش روبه‌رو شد و به ۸ هزار دلار در هر تن بازگشت. احیای قیمت آن از کمترین سطح ۱۳ سال چندان قابل توجه نبوده و نمی‌توان تصور کرد که دوباره قیمت آن به رکود ۵۱هزار و ۷۸۰ دلاری آن برسد.
زغال‌سنگ کک‌شو نیز محصولی بود که با پیروی از روند بازار سنگ‌آهن، در هفته گذشته افزایش قیمت داشت و به رکورد ۶ ماهه خود رسید. با این وجود، سقوط قیمت زغال‌سنگ حرارتی و روند نزولی آن غیرقابل اجتناب به نظر می‌رسد. در نهایت، اورانیوم که در سال گذشته بهترین عملکرد را بین محصولات معدنی داشت، با شروع سال جدید میلادی بیشترین ضربه را متحمل شده است. قیمت اورانیوم در هفته گذشته به ۲۷/۳ دلار در هر پوند رسید تا پایین‌ترین سطح قیمتی یک‌دهه گذشته را برای این فلز رقم بزند.
امید به تولیدکنندگان
سنگ‌آهن با آنکه بهترین عملکرد را در ۳ ماه گذشته بین محصولات معدنی داشته، هنوز به مرحله‌ای از ثبات نرسیده که تولیدکنندگان جهانی بتوانند با اطمینان روی تولید جسورانه آن خطر کنند. گفته می‌شود در این میان، کشورهایی مانند ایران، هند و مالزی بیشترین تلاش را برای بهره‌گیری از فرصت موجود داشته و کشتی‌های صادراتی خود را روانه بنادر چین کرده‌اند. رویترز رشد قابل توجه قیمت سنگ‌آهن را در ۲ ماه ژانویه و مارس، خارق‌العاده نامید و نوشت: این محصول با وجود افت قیمت ۱۶درصدی ماه گذشته، همچنان بهترین عملکرد را در سال ۲۰۱۶م از خود برجای گذاشته و حتی صعودی بهتر از طلا داشته است. در هر صورت، نوسان‌های ماه اخیر بار دیگر به معدنکاران نشان داد که عمر رشد قیمت در بازارهای جهانی اندک بوده و باید آماده بازگشت رکود به بازار بود.
دنیل مورگان، تحلیلگر بازارهای معدنی در موسسه «یوبی‌اس» در این‌باره می‌گوید: «نشانه‌های موجود در بازار به اندازه‌ای قوی نیست که بتوان آن را تضمینی بر افزایش پایدار تقاضا دانست. » با این حال، تولیدکنندگان نسبت به این بهبود قیمت واکنش نشان داده‌اند. کیوان جعفری‌طهرانی، رییس امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در این‌باره به رویترز می‌گوید: کشتی‌های ایرانی صادرکننده سنگ‌آهن به چین به میزان چشمگیری افزایش یافته است. وی معتقد است: زمانی که قیمت سنگ‌آهن فراتر از ۵۰ دلار می‌رود، تعداد محموله‌های ارسالی به چین افزایش می‌یابد و اگر قیمت بالاتر از ۵۵ دلار بماند، بیشتر معادن به تولید خود ادامه می‌دهند. جعفری‌طهرانی با اشاره به اینکه ایران ششمین صادرکننده بزرگ سنگ‌آهن به چین است، می‌گوید: میزان صادرات سنگ‌آهن ایران در سال گذشته و با سقوط قیمت‌ها به میزان ۴۰درصد کاهش یافت و به ۱۳/۲ میلیون تن رسید. این کاهش صادرات ناشی از آن بوده که در ۲ سال گذشته، ۷۰درصد از معادن خصوصی سنگ‌آهن کشور تعطیل شده‌اند.
بازگشت به مدار تولید
شواهد نشان می‌دهد که افزایش صادرات سنگ‌آهن به چین، محدود به ایران نیست. یک تاجر سنگ‌آهن در شانگهای چین می‌گوید: ما همچنین شنیده‌ایم که محموله‌های سنگ‌آهنی از مالزی به چین ارسال شده‌اند که مدت‌ها از آن خبری نبود. این تاجر که خود را علاقه‌مند به تجارت با تولیدکنندگان هندی فعال‌شده در هفته‌های اخیر معرفی می‌کند، می‌افزاید: اگر وضعیت قیمت مساعد باشد، بازاری هم برای این تولیدکنندگان کوچک وجود دارد. هند تا چند سال پیش یک صادرکننده بزرگ سنگ‌آهن بود تا اینکه دادگاه‌های این کشور برای مقابله با معدنکاری غیرقانونی، تمهیدات سختگیرانه‌ای در پیش گرفتند. ایالات گوا در غرب هند که قطب صادرات سنگ‌آهن هند است، با شروع این محدودیت‌ها، حجم قابل‌توجهی از تولیدات خود را از دست داد. این وضعیت ۳ سال ادامه یافت، ولی از ۶ ماه پیش (اکتبر) صادرات سنگ‌آهن چین دوباره شروع شد. البته معدنکاران ایالت گوا معتقدند که هند نمی‌تواند نفع چندانی از بهبود قیمت‌ها ببرد. آنها دلیل این موضوع را محدودیت ۲۰میلیون تنی برای ظرفیت تولید سالانه سنگ‌آهن کشور خود می‌دانند. میزان صادرات سنگ‌آهن هند در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱میلادی و زمانی که قیمت سنگ‌آهن به حدود ۲۰۰ دلار در هر تن رسیده بود، به بیش از ۵۰ میلیون تن می‌رسید.
معدنکاران هوشیار
افزایش قیمت سنگ‌آهن بیش از همه به نفع غول‌هایی مانند «ریوتینتو» و «بی‌اچ‌پی بیلیتون» است؛ غول‌هایی که براساس برآورد موسسه «یوبی‌اس» با افزایش هر دلار قیمت سنگ‌آهن، سود آنها حدود ۲۵۰میلیون دلار افزایش خواهد یافت. با این حال، معدنکاران کوچک معتقدند هنوز برای افزایش تولیدات آنها زمان مناسب فرا نرسیده است.
مدیر اجرایی یک شرکت کوچک سنگ‌آهن در استرالیا در این باره می‌گوید: «تعطیل کردن و بازگشایی معادن کار آسانی نیست. زمانی که شما ماشین‌ها و نیروی‌انسانی را به کار گرفتید، نمی‌توانید به راحتی کار خود را متوقف کنید.
این موضوع به ویژه زمانی صحت دارد که هنوز مشخص نیست قیمت‌ها به ثبات رسیده باشند. »تولیدکنندگان که بهره‌ای از سنگ‌آهن عیار بالا ندارند و عیار محصولات آنها پایین است هم زیر فشار بیشتری قرار دارند. در این میان می‌توان به مالزی اشاره کرد که مجبور است اجازه دهد زمان بیشتری گذشته و وضعیت قیمت‌ها مشخص شود.
زمانی که قیمت سنگ‌آهن حدود ۸۰ دلار در هر تن بود، آنچه نصیب تولیدکنندگان کم‌عیار می‌شد، حدود ۶۰ دلار بود. یک زمین‌شناس فعال در یک شرکت معدنی مالزی می‌گوید: با قیمت‌های کنونی، هنوز صرفه اقتصادی برای تولید سنگ‌آهن در مالزی وجود ندارد.