گزارشی از اینترنشنالیست در مورد وضعیت فقر در عربستان سعودی

به گزارش صدای اقتصاد، یک نمایش آنلاین به نام «به ما خیانت شده‌است» به موضوع فقر در عربستان سعودی پرداخته‌است. در این نمایش چند آدم فقیر بازی می‌کنند که در منطقه‌ای ذاغه‌نشین در حوالی ریاض زندگی می‌کنند؛ آن‌ها در پنج کیلومتری مرکز شهر هستند. صحنه یک خرابه را نشان می‌دهد که پر از آشغال است و کودکان با وضعیتی آشفته مشغول بازی هستند؛ برخی از آن‌ها با پاهای برهنه روی آشغال‌ها می‌دوند. یکی از افراد محلی ادعا می‌کند که برخی از این کودکان برای فروش مواد مخدر به خیابان‌ها فرستاده می‌شوند. تمام این کارها نیز تنها برای زنده ماندن انجام می‌شود. محتوای این فیلم آنقدر تأثیرگذار بود که سازنده آن را برای چند هفته در سال 2011 راهی زندان کرد. اخیراً کمپین‌هایی در توئیتر به راه افتاده‌است که علیه فقر تحرکاتی را انجام می‌دهند. بسیاری از هشتگ‌ها به فقر و بدبختی در این کشور اشاره دارد؛ مثل هشتگ (حقوق جوابگوی نیازهای من نیست) که در تابستان 2013 بیش از 10میلیون مرتبه توئیت شد.

عربستان سعودی به دلیل منابع عظیم نفتی خود بسیار شناخته‌شده، است. علاوه بر آن به این خاطر نیز شهرت دارد که حکمرانان آن در کاخ‌ها و عمارت‌های بسیار مجلل زندگی می‌کنند و برخی از آن‌ها حتی در ایالات متحده امریکایی، اسپانیا و لندن عمارت‌های باشکوهی را برای خود ساخته‌اند. اما این پادشاهی در زمینه تولید ناخالص داخلی در ازای هر نفر (52.300دلار) به اندازه همسایگان خود ثروتمند نیست؛ مثلا قطر (137.200 دلار)، کویت (70.700دلار) یا امارات متحده عربی (66.300دلار). نابرابری درآمدهای بیداد می‌کند. درآمد خانوارهای سعودی حدود 3800دلار در ماه است و متوسط هر خانوار سعودی نیز شش نفر است. بر اساس آمار رسمی به دست آمده از وزارت‌خانه‌ها، خط فقر روی 480دلار در ماه باقی مانده‌است. البته برخی در این کشور با آمار دولتی مخالف هستند و معتقدند این آمار قابل اعتماد نیست. برخی از مردم بیش از اندازه فقیر هستند. آن‌ها در محله‌هایی زندگی می‌کنند که به کلی فراموش شده‌است. حاشیه‌های شهرهای کوچک و بزرگ عده زیادی زاغه‌نشینی می‌کنند.

کارگران مهاجر و سعودی‌های بیکار

بخش مهمی از فقر در عربستان سعودی از بیکاری ناشی می‌شود. آمار و ارقام رسمی در این زمینه بسیار پایین است: 11.7درصد از مردان و 32.8درصد از زنان. اما آمار غیررسمی که از سوی تحلیل‌گران منتشر می‌شود خیلی بالاتر از این‌هاست. بر اساس آمار به دست آمده از مقام ارشد شرکت نفتی آرامکوی سعودی (که درخواست کرد نامش فاش نشود) نرخ بیکاری نزدیک به 27 تا 29درصد است؛ در میان جوانان 20 تا 24 ساله این نرخ به 33درصد افزایش می‌یابد و برای جوانان 24 تا 29ساله نرخ بیکاری به 38درصد می‌رسد. اگر همه 9میلیون کارگری که در این کشور مشغول به کار هستند، به خانه‌های خودشان فرستاده شوند، مشکل فقر و بیکاری در عربستان سعودی برطرف خواهد شد. البته این تنها یک نظریه است، در مرحله واقعیت سعودی‌ها به ندرت مهارت انجام کارهای کارگران خارجی را دارند و به نیروهای کار خارجی به شدت نیاز دارند. در چند سال گذشته دولت تلاش کرده ورود نیروهای کار خارجی را محدود کند و تا جای ممکن از نیروهای داخلی (سعودی) استفاده کند اما تا کنون موفقیتی در این زمینه نداشته‌است.

در کشورهای همسایه عربستان نظیر مصر، تونس و یمن جوانانی به خیابان‌ها ریختند که از بیکاری خسته شده بودند و به دولت اعتراض داشتند. به همین خاطر در سال 2011 بهار عربی شکل گرفت. عربستان با مشاهده این جریان، دچار وحشت شد و به همین خاطر برنامه‌هایی را برای ایجاد رفاه بیشتر در نظر گرفت. بر اساس آمار به دست آمده از گازت سعودی، بیش از 1میلیون و 700هزار نفر از سعودی‌ها در بخش خصوصی این کشور مشغول به کار شده‌اند و به این ترتیب 17درصد از جمعیت کل نیروی کار در این بخش را تشکیل می‌دهند. به لطف قوانینی که سرشار از تبعیض نژادی است و قوانین بسیار سختگیرانه، سهم زنان هیچ نمودی در بخش کار در جامعه عربستان سعودی ندارد.

هر چند بهداشت و آموزش در عربستان سعودی به صورت رایگان انجام می‌شود اما از کیفیت چندانی برخوردار نیست. با وجود یارانه‌های سنگینی که وجود دارد، خبری از کیفیت در محصولاتی که ارائه می‌شود، نیست. اخیراً نیز دولت به دلیل کاهش قیمت نفت با کسری بودجه‌ای مواجه شده که می‌تواند اوضاع را تا حدودی پیچیده کند. دولت سعودی قصد دارد با اقدامات ریاضتی، کسری بودجه خود را جبران کند و از طریق برداشتن بیش از 50درصد از یارانه‌ها، این شرایط را کنترل کند. اصلی‌ترین یارانه‌ای که قطع خواهد شد در مورد بنزین خواهد بود اما این مسئله در مورد آب و برق نیز اجرایی خواهد شد. این اقدامات حتماً به قشر فقیر آسیب خواهد رساند. البته برخی یکی از مقامات سعودی در گفت‌وگو با اکونومیست ادعا کرده‌است که تنها 20درصد از طبقه مرفه از یارانه‌ها جدا می‌شوند. تحلیل‌گران معتقدند اقدامات تاچری در سعودی در حال اجراست.