اگر بازار را در مفهوم كلان آن محلي براي تلاقي عرضه و تقاضا تعريف كنيم در آن صورت مي‌توان فضاي انتخاباتي را نيز دايره‌يي تصور كرد كه ...

اگر بازار را در مفهوم كلان آن محلي براي تلاقي عرضه و تقاضا تعريف كنيم در آن صورت مي‌توان فضاي انتخاباتي را نيز دايره‌يي تصور كرد كه در آن ارتباط معني‌داري ميان عرضه و تقاضا به چشم مي‌خورد. «انتخابات» به عنوان يكي از مهم‌ترين نمادهاي «مردم‌سالاري»، تبعات دامنه‌داري را در بخش‌هاي مختلف سياسي، اجتماعي، اقتصادي و... ايجاد مي‌كند كه بررسي و ارزيابي هر كدام از اين حوزه‌ها مي‌تواند تصوير شفاف‌تري را از هويت اجتماعي و سياسي ايرانيان منعكس كند.

به گزارش تعادل، با آغاز فصل انتخابات در كشورمان دامنه وسيعي از بنگاه‌هاي اقتصادي، خدماتي و توليدي به‌طور مستقيم در فرآيند شكل‌گيري اتمسفر انتخاباتي نقش‌آفرين هستند كه مجموعه اين مشاغل را مي‌توان در كلاسه موضوعي«كسب و كارهاي انتخاباتي» طبقه‌بندي كرد. برخي از اين مشاغل مانند چاپخانه‌ها، تالارهايي پذيرايي، شركت‌هاي تبليغاتي و... به‌طور مستقيم در فرآيند انتخابات مشاركت دارند و برخي ديگر از مشاغل نيز مانند مشاوره‌هاي انتخاباتي، مهندسي ارتباطي و... به گونه‌يي غيرمستقيم شمايل كلي انتخابات را مي‌سازند. با توجه به آغاز موعد تبليغات نامزدهاي انتخابات دهم مجلس؛ موضوع«كسب و كارهاي انتخاباتي»را روي ميز ارزيابي‌هاي تحليلي اين ستون قرار مي‌دهيم تا مخاطبان آشنايي بيشتري با ابعاد و زواياي گوناگون انتخابات پيدا كنند.

  رسانه‌هاي ارتباطي

اگر قرار باشد يك «نقطه مشترك» و يك «مركز ثقل» براي دامنه وسيع نامزدهاي انتخاباتي و ستادهاي راهبردي‌شان تعريف كنيم، بايد «رسانه‌هاي گروهي» را به عنوان نقطه ثقل و تاثيرگذار انتخابات نام ببريم. در غياب رسانه‌هاي تصويري تاثيرگذار و احزاب قدرتمند، اين رسانه‌هاي مكتوب هستند كه بار اصلي گفتمان‌سازي و انعكاس ديدگاه‌هاي سياسي و جناحي را در هر دوره انتخاباتي به عهده مي‌گيرند. اما با وجود اين نقش تاثيرگذار، اگر تصور كرده‌ايد كه روزنامه‌هاي«مستقل» قادر هستند از«نمد» انتخابات براي خود كلاهي ببافند، سخت در اشتباهيد؛ در هر دوره با آغاز رقابت‌هاي انتخاباتي، دامنه وسيعي از«ويژه‌نامه‌هاي» بي‌نام و نشان و «گاه‌نامه‌هاي» بدون شناسنامه مانند قارچ در فضاي انتخاباتي كشورمان ظهور مي‌كنند و بدون استفاده از روش‌هاي تخصصي و حرفه‌يي و بدون پرداخت ماليات بر درآمدشان، اقدام به چاپ ويژه‌نامه‌هاي انتخاباتي مي‌كنند، بدون اينكه نهادهاي ناظر در برابر اين تضييع حقوق آشكار عكس‌العملي نشان دهند. نامزدهاي كسب كرسي نمايندگي هم بدون توجه به اصالت و هويت مشخص رسانه‌هاي مكتوب بعضا از اين ويژه‌نامه‌ها براي انعكاس ديدگاه‌هاي‌شان به مخاطب استفاده مي‌كنند. اين در حالي است كه بلافاصله پس از پايان گرفتن انتخابات، ديگر نام و نشاني از اين ويژه‌نامه‌هاي بي‌هويت در فضاي رسانه‌يي كشورمان باقي نمي‌ماند و به سرعت برق و باد از ناخودآگاه جمعي جامعه محو مي‌شوند. توصيه اكيد كارشناسان عرصه تبليغ و روابط عمومي اين است كه كانديداها براي بهره‌مندي از ابزار قدرتمند رسانه به جاي اطمينان به افرادي كه مشخصا در مقطع انتخابات و با هدف سودجويي كار مي‌كنند، در اين مسير از رسانه‌هاي معتبر، افراد متخصص و باسابقه روشن در حوزه خبر، تبليغات، فيلم‌سازي، چاپ ويژه‌نامه‌هاي انتخاباتي و... بهره بگيرند. ترديدي وجود ندارد كه افراد غيرمجرب نه‌تنها سودي به كانديداها نمي‌رسانند بلكه به دليل عدم آگاهي‌هاي كافي به صورت طبيعي با اشتباه‌هاي اجتناب‌ناپذير تبديل به ضد تبليغ خواهند شد.

  همه راه‌هاي انتخابات به چاپخانه‌ها ختم مي‌شود

برخلاف رسانه‌هاي مكتوب و روزنامه‌هاي مستقل، نسبت ايام انتخابات براي اهالي چاپ و چاپخانه‌داران، مانند نسبت شب عيد براي قنادان و شيريني‌فروشان است؛ مي‌گويند چك چاپخانه‌دار جماعت در ايام انتخابات هرگز برگشت نمي‌خورد. با توجه به اهميت شگردهاي تبليغاتي در ايام انتخابات، يكي از مهم‌ترين بنگاه‌هايي كه در اين بازده زماني كار و كاسبي‌شان حسابي سكه مي‌شود، چاپخانه‌دارها هستند كه براي رتق و فتق امور چاپ بيش از 6هزار نامزد كسب كرسي نمايندگي و خبرگان اين روزها با استقبال زايد‌الوصفي مواجه هستند، آنگونه كه بخش عمده‌يي از شور و حالي كه از تبليغات انتخابات در سطح شهرها مشاهده مي‌شود، از بطن همين چاپخانه‌ها شكل مي‌گيرد. براساس آمار ۶۵ تا ۷۰درصد هزينه‌هاي تبليغاتي نامزد‌ها سهم تهيه كارهاي چاپي مي‌شود كه بعد‌تر توسط ستادهاي تبليغاتي كانديدا‌ها در سطح شهر توزيع يا نصب مي‌شوند. در كمترين آمار، چاپ هر سري كار تبليغاتي به شمارگانِ ۱۰۰۰نسخه و در بيشترين تيراژ هم به ۵۰۰۰نسخه مي‌رسند كه معمولا در چندين نوبت تجديد مي‌شوند يا به دليل حفظ تنوع در كارهاي تبليغاتي نامزد مذكور به صورت پراكنده در تيراژهاي مختلف زير چاپ مي‌روند. تيراژ‌هاي نهايي و مجموع تمام كارهاي تبليغاتي چاپ شده هم از يك ميليون تا ۵ميليون براي نامزدهاي مختلف و براساس ميزان ارتباطات، اسپانسر، بودجه و... متغير است. در‌‌نهايت با يك حساب و كتاب سرانگشتي سفارش و چاپ كارهاي چاپي نامزدهاي اصلي و بنام انتخابات حدود يك تا ۲ميليارد تومان هزينه بر‌مي‌دارد.

  سهم تالارهاي غذاخوري و رستوران‌ها از انتخابات

يكي ديگر از اركان تاثيرگذار انتخابات براي جلب‌توجه افكار عمومي مربوط به مقوله پذيرايي و اجتماع گروه‌هاي سمپات نامزدها در يك محل مشخص است. بنابراين رستوران‌ها و تالارهاي پذيرايي هم سهم خود را از بازار پررونق تبليغات انتخاباتي مي‌برند. البته آنها زودتر از هر شغل ديگري در اين رابطه رونق مي‌گيرند و از مدت‌ها پيش از هفته تبليغات انتخابات، با ستادهاي انتخاباتي قرارداد مي‌بندند و روزانه صدها پرس غذا براي مهمانان نامزدها آماده مي‌كنند. فرض كنيد يك كانديدا از يك ماه پيش تا پايان فرصت تبليغات انتخابات بخواهد روزانه هزينه پذيرايي از 100نفر را برعهده بگيرد. از آنجايي كه پرس چلوكباب كوبيده يا جوجه‌كباب معمولي با ماست و نوشابه كمتر از 12‌هزار تومان نخواهد بود، هر رستوران تنها بابت سفارش‌هاي يك نامزد انتخابات حدود 36‌ميليون تومان كاسب مي‌شود. با يك ضرب و تقسيم ساده متوجه مي‌شويد كه صدها ميليون تومان از بودجه‌هاي تبليغاتي هر نامزدي، اختصاص به پذيرايي از راي‌دهندگان دارد.

  تراكت پخش‌كني

در كنار مشاغل شناخته‌شده‌يي كه شرح داده شد، يكي ديگر از گروه‌هاي شغلي مرتبط با انتخابات كه درآمدهايي به‌مراتب كمتر دارند، تراكت پخش‌كن‌ها هستند. به گزارش شيرازه، تراكت پخش‌كن‌ها كساني هستند كه در مكان‌هاي پررفت و آمد تمام طول روز سر پا مي‌ايستند و دسته‌هاي كاغذ و تراكت را بين عابرين توزيع مي‌كنند، يكي از اركان مهم انتخابات محسوب مي‌شوند. اين روزها از كنار خيابان‌ها تا چهارراه‌ها و مقابل اماكن عمومي و ادارات و سازمان‌ها، افرادي را مي‌توان مشاهده كرد كه براي گرم‌تر شدن تنور انتخابات و كسب روزي حلال تلاش مي‌كنند. بر اساس آمارهاي منتشر شده براي هر ساعت تراكت پخش‌كني در ايام انتخابات بين 5 تا 7 هزار تومان پرداختي انجام مي‌شود. در ايام تبليغات انتخاباتي آنها با شيوه جديد كار مي‌كنند و با ستادهاي نامزدهاي تبليغاتي قرارداد مي‌بندند و روزانه حداقل از 150 تا 200 هزار تومان كاسب مي‌شوند.

   بازار اجاره سالن و مغازه

برگزاري اجتماعات، گردهمايي و همايش، همچنين سخنراني و جلسات پرسش و پاسخ در محيط‌‌هاي غيردولتي يكي از روش‌هاي تبليغ نامزدهاي انتخاباتي است. به گزارش خبرآنلاين ميانگين قيمت براي در اختيارگرفتن يك سالن با ظرفيت حدود 200نفر و امكانات لازم، بين يك تا 2ميليون تومان براي هر جلسه انتخاباتي، پاي نامزدها آب مي‌خورد، البته هزينه پذيرايي جداگانه احتساب مي‌شود. صنف ديگري كه در اين ايام كارشان سكه مي‌شود، مغازه داران هستند. آنها با در اختيار گذاشتن محل كسب و كار خود، در خدمت نامزدهاي انتخاباتي، در طول يك هفته بين 1 تا 5 ميليون تومان به جيب مي‌زنند در حالي كه چنين مبالغي را بعضا در طول يك ماه نمي‌توانستند كسب كنند. البته در اين ميانه هستند نامزدهايي كه با كمترين امكانات ممكن و با بهره‌گيري از كمترين امكانات و بر اساس صداقت و كارآمدي برنامه‌ريزي‌هاي تبليغاتي خود را تنظيم مي‌كنند. به نظر مي‌رسد طراحي كمپين‌هاي انتخاباتي و جذب درآمدهاي مالي براي اين ستادها، ركن جداناشدني امر سياست ورزي در شرايط امروز جهان محسوب مي‌شود؛ مساله اساسي اينجاست كه نامزدهاي كسب كرسي نمايندگي نبايد شگردهاي تبليغاتي را به عاملي براي فريب افكار عمومي تبديل كنند. ارائه يك تصوير واقعي از عملكرد افراد، جريانات و گروه‌ها مي‌تواند زمينه شكل‌گيري يك مجلس كارآمد را فراهم كند.