قراردادهای اقتصادی جدید دولت با طرف های خارجی با مخالفت ها و اعتراض هایی مواجه شده تا جایی که حتی نیروی انتظامی مجبور شد برای جلوگیری از برگزاری تجمع مقابل وزارت نفت وارد عمل شود. هرچند بعید است که چنین اعتراضاتی بتوانند مانع جذب سرمایه های خارجی شوند اما مشکل اینجاست که عامل مهم تری اثر بخشی ورود سرمایه های خارجی بر رشد اقتصاد ایران را تهدید می کند.

آرش پورابراهیمی

بنابر نظریه های اقتصادی، ورود سرمایه های خارجی به یک اقتصاد در حال توسعه  به رشد اقتصادی می انجامدچرا که به طور مستقیمپس انداز داخلی را تقویت می کند، نحوه تخصیص سرمایه را بهبود می بخشد، باعث انتقال تکنولوژی می شود و به توسعه بخش مالی می انجامد و به طور غیرمستقیم هم مزیت های رقابتی و تخصصی یک اقتصاد را تقویت کرده و دولت را مجبور می کند که برای ترغیب سرمایه گذاری خارجی، سیاست های اقتصادی بهتری را در پیش بگیرد و بر شفافیت اقتصادی بیافزاید. اما آنچه در جهان واقعی رخ می دهد همواره با نظریه های اقتصادی تطابق ندارد: اقتصاددانان مشاهده کردند که در موج اخیر افزایش جریان سرمایه از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه که از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز شد، هرچند برخی از کشورهای در حال توسعه رشد اقتصادی را تجربه کردند اما برخی از آن ها نیز با کاهش شدید رشد اقتصادی و حتی بحران های مالی مواجه شدند. یکی از جامع ترین تحقیقات موجود در مورد تاثیر سرمایه گذاری خارجی بر اقتصادهای در حال توسعهمقاله ای است که توسط صندوق بین المللی پول منتشر شده و در میان نویسندگان آن نام هایی مانند کنث روگاف، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد، و اسوار پراسار، استاد سیاست تجاری در دانشگاه کورنل، به چشم می خورند. نویسندگان این مقاله با بررسی تحقیقات پیشین در مورد تاثیر سرمایه گذاری خارجی در اقتصادهای در حال توسعه نتیجه گرفته اند که اگرچه مدل های نظری افزایش رشد اقتصادی را نتیجه مستقیم و غیرمستقیم چنین سرمایه گذاری هایی می دانند اما بنابر داده های اقتصادی نمی توان چنین ادعایی را تایید کرد.  این اقتصاددانان ادعا می کنند که سرمایه گذاری مستقیم خارجی و همچنین افزایش روابط تجاری در مقایسه با دیگر انواع ورود سرمایه های خارجی مانند سرمایه گذاری در بخش های مالی، تاثیر بیشتری بر بهبود رشد اقتصادی دارند. آن ها همچنین نتیجه می گیرند که آنچه می تواند رشد اقتصادی ناشی از ورود سرمایه های خارجی را تضمین می کند در واقع شرایط داخلی یک اقتصاد مانند میزان باز بودن اقتصاد، شفافیت اقتصادی و سطح فساد اداری است. در غیر اینصورت تخصیص سرمایه های خارجی به بخش های مختلف اقتصاد به طور بهینه صورت نخواهد پذیرفت.

اشتیاق دولت برای جذب سرمایه خارجی قابل درک است:اقتصاد ایران برای خروج از سایه رکود به یک محرک احتیاج دارد و در شرایطی که منابع مالی دولت اجازه تزریق چنین محرکی به اقتصاد را نمی دهد و دولت بر انضباط مالی و عدم کسری بودجه تاکید دارد، جذب سرمایه خارجی بهترین راهکار برای به حرکت درآوردن اقتصاد است به خصوص که دوری چند ساله ایران از اقتصاد جهان این امید را ایجاد کرده که تاثیر بازگشت سرمایه های خارجی بتواند به سرعت بر شاخص های اقتصاد ایران و به خصوص رشد اقتصادی تاثیرگذار باشد. دولت امیدوار است که جذب سرمایه های خارجی بتواند رشد قابل قبولی را برای اقتصاد به ارمغان بیاورد و سرپوشی باشد بر ضعف های ساختاری اقتصاد ایران اما مشکل اینجاست که مدارا کردن با این ضعف ها شاید به قیمت از دست رفتن دستاوردی باشد که رفع تحریم ها می توانند به همراه بیاورند.                             

منبع: روزنامه هفت صبح