گزارش تصویری/معدن متروک و خطرناک درخشان
گروه معادن - در فاصله 90 کیلومتری از تهران به سمت گرمسار، رنگین‌کمان نمک‌ها در گورستانی آرام گرفته، اما کمی دورتر از این محوطه، در معدن متروک «درخشان»، خطر به کمین نشسته است. حدود هشت معدن نمک فعال، نیمه‌فعال و متروک در گرمسار وجود دارد که به جاذبه گردشگری تبدیل شده‌اند. معادنی با دیواره‌هایی سُست، بدون هیچ حفاظ امنیتی و با احتمال خطر ریزش، اما با این حال پاتوق پایان هفته عده‌ای برای تفریح و خوشگذرانی شده است.
به گزارش ماین نیوز، 15 کیلومتر دورتر از «ایوانکی» در جاده تهران گرمسار، از کنار آب انبار قدیمی ویران، جاده‌ای فرعی و خاکی به طول دو کیلومتر به معدن متروک «درخشان» منتهی می شود. پیش از ورود، نگهبان به بازدیدکنندگان هشدار را می‌دهد: «با مسوولیت خودتان وارد شوید». ابتدای جاده معدن روی تابلوی بزرگی هم نوشته شده؛ «ورود تا اطلاع ثانوی ممنوع است.»چند هفته پیش باران که آمد، گنبد نمکی که معدن درخشان را در دل آن حفر کرده‌اند، ریزش کرد. تکه سنگ‌های رگه‌دار عظیم، ورودی اصلی معدن متروک را استتار کرده است. ترک‌های بزرگی روی دیواره‌های معدن دیده می‌شود. نگهبان دیگری دوباره هشدار می‌دهد: «معدن ناامن است»، اما کمی بعد حرف‌اش را اصلاح می‌کند: «معدن شب‌ها ریزش دارد، روزها امن است»!
نگهبان معدن، بازدیدکننده‌ها را همراهی نمی‌کند، حتی هشدارهای ایمنی را هم محکم و جدی بیان نمی‌کند. هیچ مسؤولیتی را از این نظر متوجه خود نمی‌داند و با موتور صحنه را ترک می‌کند.
دیواره‌های گنبدِ نمکی مستهلک است، اما رگه‌های صورتی، قرمز و سفیدِ آن و اشکال زیبایی که پس از برخورد باران از میان خاک سر برآورده، صحنه چشم‌نوازی را پدید آورده که احتمال وقوع هر نوع خطری را در این منطقه سِحرانگیز از ذهن دور می‌کند.
داخل غار دست‌کند یا همان معدن برکه آبی به رنگ سبز تشکیل شده که ستون‌هایی را در بر گرفته است. در فاصله‌ای دورتر از معدن، نزدیک همان نگهبان، سنگ نمک‌های قرمز، صورتی و سفید دپو شده‌اند. به نظر می‌آید در نوبت تصفیه نمک به سر می‌برند، اما باران‌های اخیر آنها را زمین‌گیر کرده و دپوی سنگ نمک را به گورستانی متروک شبیه کرده است.
عده‌ای جوان بی‌توجه به هشدارها برای تفریح به معدن متروک آمده‌اند. ساعت‌ها داخل غار دست‌کند خوش می‌گذراندند. شخص دیگری تیشه به دست میان بلورهای رنگی نمک بیرون از معدن سرگردان است. می‌خواهد با برداشتِ سنگ نمک، از آن برای تزیین و دکور استفاده کند. کارش همین است، هر هفته به «درخشان» می‌آید.
سال‌ها از معدن درخشان، نمک استخراج می‌شد، اما با پایان کار و ریزش پی در پی گنبد نمکی، عملیات حفاری در آن متوقف شده است. مالک معدن درخواست تغییر کاربری داده است، اما مهوش کمالی مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری گرمسار می‌گوید: معدن ناامن است، در هفته‌های اخیر تحت تاثیر باران، چند بار ریزش داشته، اگر قرار باشد «درخشان» گردشگری شود، باید نخست کارشناس معدن آن را ارزیابی کند و ایمنی آن تامین شود.
با آن که او نشانیِ معدن نمک دیگری را برای بازدید می‌دهد و «کوهدشت کهن» را به خاطر وجود سنگ نمک‌هایی با 98 درصد خالصی با ارزش می‌داند، اما پیشنهاد بیشتر مردمان گرمسار بازدید از معدن متروک «درخشان» آن هم به خاطر وجود رگه‌ها و بلورهای رنگینِ گنبد نمکی آن است، اما ظاهرا هشدارها تاثیر چندانی نداشته‌اند.
کمالی بازدید از این معدن متروک را فعلا جایز نمی‌داند و می‌گوید: معمولا هر شخصی که برای بازدید می‌آید، با مسوولیت خودش وارد می‌شود.
اما جواد نظامدوست، غارشناس و غارنورد که روی گنبدها و غارهای نمکی ایران نیز کاوش داشته، می‌گوید: در تمام دنیا بازدید از هر نوع معدنی ممنوع است، چون آنها شرایط و ساختار خود را دارند. غارهای نمکی شاید به نسبت معادن، محیط امن‌تری برای بازدید داشته باشند، اما معادن نمک به خاطر انفجار و شوک‌های الکترونیکی، تَرک‌های زیادی برداشته‌اند که با تغییر دما و رطوبت، سنگ‌های آن مدام در حال حرکت هستند و احتمال خطر آنها تا بیش از 50 درصد پیش‌بینی شده است.
او در عین حال به جذابیت غارهای نمکی در گردشگری سلامت و نمک درمانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اگر برخی معادن با اهداف گردشگری در حال استفاده هستند، باید تمام اقدامات ایمنی مثل مقاوم‌سازی ستون‌ها، فَنس‌کشی در اطراف دیواره‌های دارای تَرک، تعیین مسیر امن برای بازدید و در اختیار گذاشتن پوشاک مناسب انجام شود. معمولا در سایر کشورها به جای استفاده از این محیط‌های نا امن، فضای مصنوعی را ایجاد می‌کنند که با نصب سنگ‌های پایدار نمکی و حوضچه‌های آغشته به نمک، محیط مناسبی برای استفاده گردشگران می‌شود.
نظامدوست می‌گوید: درباره نمک درمانی معمولا زیاد اغراق می‌شود، چون نمی‌توان با چند دقیقه حضور در محیط، نمک‌تِراپی کرد و تمام بیماری‌ها را بهبود بخشید، بلکه باید مدت طولانی را به این کار اختصاص داد تا نتیجه لازم را گرفت.
در گرمسار آنطور که مدیر میراث فراهنگی و گردشگری آن می‌گوید،؛ هیچ یک از معادن نمک و گنبدهای گرمسار به عنوان اثر طبیعی ثبت نشده و ایمن‌سازی برای بازدید از آنها صورت نگرفته است. اما این محیط‌ها خودجوش مقصدی برای گردشگران شده اند، حتی آن دسته از معادنی که فعال هستند و در طول هفته، انفجارهای مهیبی را پشت سر می‌گذرانند.