گره میلیاردی سرمایه خارجی در دست‌کیست؟
پیش‌بینی‌ها از بازار جهانی نفت نشان می‌دهد که اگر چه برنامه‌ریزی‌ها برای جذب سرمایهگذاری خارجی در سال جاری میلادی انجام شده است و چشم امیدها به برداشته شدن تحریم‌ها و حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور است اما....
تحلیل‌‌های جدید زمان انجام سرمایه‌گذاری‌های خارجی و سرازیر شدن سرمایه‌گذاران به خاورمیانه را در سال آینده میلادی نوید داده‌اند موضوعی که ایران را صدرنشین جذب سرمایهگذاری خارجی در خاورمیانه خواهد کرد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از اعتماد ، ایران همزمان برنامه‌های توسعه‌ای خود در قالب برنامه ششم توسعه را نیز در دستور کار قرار داده است؛ برنامه‌هایی که قرار است در پنج سال آینده با برنامه‌هایی که جزییات آن در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تدوین شده است ایران را به اهداف توسعه‌ای خود در ١٤٠٤ نزدیک کند. هر چند که برنامه‌های توسعه‌ای قبلی به اهداف تعیین شده نرسیده‌اند اما طبق برنامه، برنامه ششم توسط سازمان مدیریت وبرنامه‌ریزی، تدوین شده در سال ٩٥ باید اجرایی می‌شد. هرچند که نرسیدن لایحه این برنامه، حکایت از تعویق اجرای این برنامه در سال ٩٦ دارد اما برخی برنامه‌ریزی‌های مورد توجه در این برنامه توانسته است بخش‌های مربوطه را به جنب و جوش وادار کند. براساس برنامه ششم وزارت نفت باید ٢٠٠ میلیارد دلار جذب سرمایه داشته باشد، موضوعی که جدای از برنامه ششم از ابتدای دولت یازدهم مورد توجه خاص مسوولان عالیرتبه وزارت نفت بود و در این راستا نیز برنامه‌ها و مذاکرات مختلفی برگزار شد و نتیجه نهایی آن منوط به برداشته شدن تحریم‌های غربی است که قرار است در روزهای آینده روی دهد.
با این حال وزارت نفت برای جذب این میزان سرمایه داخلی و خارجی برنامه‌ریزی‌هایی را در نظر گرفته است. افخم زروانی، مدیرکل هماهنگی بودجه و سرمایهگذاری معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت در همین رابطه به جزییات سناریوی۲۰۰ میلیارد دلاری وزارت نفت برای جذب سرمایه اشاره می‌کند و از طرح‌هایی در این باره صحبت می‌کند که به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم شده‌اند و می‌گوید: «اگر بخواهیم واقع بینانه نگاه کنیم و بگوییم که به طور کلی مملکت چه مقدار سرمایهگذاری برای نفت می‌کند، باید گفت این رقم خیلی بزرگ است. برای سرمایهگذاری بخش خصوصی هم باید توان لازم را داشته باشد، چرا که یا از طریق بازار سرمایه و صندوق توسعه ملی و مردم این سرمایه را فراهم می‌کند یا اینکه این کار را از طریق فاینانس انجام می‌دهد. هرچند که بخش خصوصی خودش فاینانس را بازپرداخت می‌کند، اما کشورهایی که می‌خواهند فاینانس کنند به مسوولان کشور ما نگاه می‌کنند.»
این مقام مسوول ادامه می‌دهد: «اگر اینگونه نگاه کنیم، در پنج سال نیاز به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه برای طرح‌های توسعه‌ای داریم که نفت بخش زیادی از آن را دربر می‌گیرد. ما تجربه جذب ۲۶ میلیارد دلار سرمایه در یک سال در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی را هم داشته‌ایم، این سرمایهگذاری از طریق بیع متقابل، فاینانس، تسهیلات و... انجام شده است. بنابراین اگر در هر سال در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ۲۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری هم انجام شود در پنج سال ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد شد. از سوی دیگر، سه شرکت دیگر نیز می‌توانند در مجموع ۱۰ میلیارد دلار سرمایه جذب کنند.»
زروانی با بیان اینکه در حال حاضر در پتروشیمی ۶۷ طرح وجود دارد که ۳۷ مورد آن در اولویت قرار دارد، ادامه داده است: «اگر سرمایهگذاری در هر کدام از این طرح‌ها را برابر ۵۰۰ میلیون دلار در نظر بگیریم که بعضا بیشتر است، بیش از ۲۰ میلیارد دلار جذب می‌شود.»
وی نیم نگاهی هم به سرمایهگذاری در بخش گاز دارد و می‌گوید: «در این بخش نیز با حساب و کتابی که انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که گاز نیز با احتساب خط لوله و مخازن پالایشگاه‌ها رقمی در حدود ۲۵ میلیارد دلار نیاز دارد، بنابراین ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری در پنج سال دست نیافتنی نیست.»
٢٠٠ میلیارد دلار وچشم امید صنعت نفت
مسعود هاشمیان، قائم‌مقام معاون وزیر نفت در امور بازرگانی و بین‌الملل البته نگاهی امیدوارانه در عین حال با شک به جذب این ٢٠٠ میلیارد دلار دارد و در حالی که بر پیش‌بینی سرمایهگذاری ٢٠٠ میلیارد دلاری در صنعت نفت کشور در برنامه ششم توسعه امیدوار به نظر می‌رسد، می‌گوید: «اقتصاد کشور طی یک دهه تحریم همچون فنری فشرده دارای انرژی زیادی است، با برداشته شدن تحریم‌ها پیش‌بینی می‌شود که یک جهش اقتصادی در کشورمان در زمینه سرمایهگذاری ایجاد شود. البته همه امید مسوولان در پیش‌بینی برنامه ششم جذب سرمایهگذاری خارجی نیست، بلکه استفاده از همه پتانسیل‌های داخلی و خارجی در دستور کار قرار دارد.»
قائم‌مقام معاون وزیر نفت در امور بازرگانی و بین‌الملل با بیان اینکه بخشی از برنامه ششم توسعه مربوط به جذب منابع مالی است، ادامه می‌دهد: «در این برنامه علاوه بر اینکه نگاه پساتحریمی وجود دارد، چارچوب‌های اقتصاد مقاومتی نیز رعایت شده است. بر این اساس در این برنامه برای مجموعه صنعت نفت کشور پیش‌بینی حدود ٢٠٠ میلیارد دلار سرمایهگذاری شده است. این سرمایهگذاری برای همه بخش‌ها از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، پالایش و پخش، توسعه پالایشگاه‌ها و... است، البته میزان سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در این طرح نیز پیش‌بینی شده که اعلام خواهد شد.» پیش از این نیز سعید قوام‌پور، مدیرکل برنامه‌ریزی استراتژیک وزارت نفت میزان نیاز صنعت نفت براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده به سرمایه را حداقل ١٠٠ و حداکثر ٢٠٠ میلیارد دلار خوانده و معتقد بود: «با توجه به مشکل منابع مالی در صنعت نفت، تلاش بر این است که پروژه‌های این صنعت، اولویت‌بندی و نحوه تامین مالی آنها مشخص شود.»
البته ناگفته پیداست که اگرچه بیژن زنگنه، وزیر نفت پس از آمدن به وزارت نفت به دلیل مشکلات شدید منابع مالی در نخستین گام اقدام به اولویت بندی پروژه‌ها کرده بود اما در طول دو سال اخیر با کاهش قیمت نفت، این صنعت با مشکلات شدید مالی روبه‌رو بوده به طوری که تلاش شده در تدوین برنامه ششم توسعه این موضوع مورد توجه جدی قرار گیرد و محل تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت مشخص باشد. وزیر نفت اخیرا در گفت‌وگو با برنامه «نگاه یک» به صورت شفاف این موضوع را اینگونه تشریح کرده بود: «زمانی که قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی به طور متوسط ١١٠ دلار بود سهم شرکت ملی نفت ایران از صادرات روزانه 2/5 میلیون بشکه، 14/5 درصد بود. اما هم اکنون اوضاع متفاوت شده زیرا صادرات نفت ما به یک میلیون بشکه در روز و قیمت نفت به ٥٠ دلار در هر بشکه سقوط کرده، به عبارت دیگر، هم اکنون نسبت به گذشته سهم شرکت ملی نفت ایران از درآمدهای نفتی حدود ٣ درصد است نه 14/5درصد!»
زنگنه گفته بود: «در سال‌های ٩٠، ٩١ و ٩٢ به ترتیب ١٩، ٢١ و زیر ١٠ میلیارد دلار در صنعت نفت هزینه شده در حالی که این میزان در سال گذشته به حدود ٦ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود امسال بسیار پایین‌تر از پارسال در این صنعت سرمایهگذاری شود.»