بازدهی مناسب صندوق های سرمایه گذاری می تواند باعث جذب میلیاردها تومان از سرمایه های سرگردان جامعه بسوی آنها باشد. با اجرایی شدن توافق برجام طی روزهای آینده،انتظار می رود که شاهد رشد و بازدهی مطلوب این صندوق ها در بورس کشور باشیم و طیف وسیعی از سرمایه گذاران و فعالان بازار برای خرید یونیت های صندوق ها روی آورند. امری که میتواند مهر تاییدی بر حضور فعال‌تر این نهادهای مالی در بازار سرمایه باشد.

*حافظ عزیزی نقش، سرپرست واحد تحلیل و مطالعات اقتصادی کارگزاری اردیبهشت ایرانیان

مقدمه

طی دو دهه  گذشته صندوق های سرمایه گذاری مشترک از محبوبیت زیادی در بین سرمایه گذاران برخوردار شده اند. در حال حاضر بیش از 80 میلیون نفر در آمریکا در صندوق های سرمایه گذاری سرمایه گذاری کرده اند و برای بسیاری از سرمایه گذاران، سرمایه گذاری در بورس به معنای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری است. در همین راستا در سرتاسر جهان صندوق های سرمایه گذاری به شکل ها و روش های مختلف و به عنوان ابزاری مفید و کارآمد برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار شکل گرفته اند. ایران نیز از این قاعده دور نبوده و طی چهار سال گذشته صندوق های متعددی در بازار سرمایه ایران شروع به فعالیت کرده اند.

در تئوری، سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری بسیار مطلوب و مورد توصیه خبرگان است، ولی در عمل این کار باید با دقت و بررسی عمیق انجام شود.

صندوق سرمایه گذاری مجموعه ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهاداراست. در واقع می توان آن را به صورت شرکتی در نظر گرفت که در آن افراد مختلف پول های خود را روی هم می گذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. درنتیجه، شما به جای سرمایه گذاری در یک سهم یا اوراق مشارکت خاص در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری می کنید. شما براساس قوانین و مقررات مرتبط با پرداخت مبلغی در مجموعه ی سبد سرمایه گذاری شریک می شوید. همین تنوع در سرمایه گذاری سبب کاهش خطر آن و افزایش جذابیت صندوق سرمایه گذاری شده است. سود سرمایه گذار در صندوقهای فعلی رایج در بازار سرمایه کشور با افزایش ارزش ایجاد می شود بدین ترتیب که افزایش ارزش هر واحد سرمایه گذاری در صندوق سبب افزایش ارزش دارایی سرمایه گذار می شود.

1-       مدیریت حرفه ای سرمایه: یکی از مزایای مهم صندوق های سرمایه گذاری آن است که توسط گروهی از تحلیل گران و افراد حرفه ای مدیریت می شوند و همین مساله نکته بسیار مهمی برای سرمایه گذاران به ویژه سرمایه گذاران خرد و غیر حرفه ای به شمار می رود تا بدین گونه فردی را برای سرمایه گذاری و مدیریت بر سرمایه شان بگمارند.

2-      تنوع: براساس تئوری های مالی با افزایش تنوع در سرمایه گذاری می توان خطر سرمایه گذاری را کاهش داد و کاهش قیمت یک سهم را با افزایش در سایر اوراق بهادار جبران کرد. معمولاً سبد صندوق های سرمایه گذاری حاوی ده ها سهم و یا اوراق مشارکت متنوع است تا خطر سرمایه گذاری به حداقل برسد در حالیکه چنین تنوعی برای سرمایه گذاران خرد براحتی میسر نمی شود.

3-      سادگی: سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری ساده است و نیازی به تحلیل های پیچیده ندارد ، همچنین خرید و فروش سهام صندوق بسهولت انجام میشود.

4-       نقدینگی: صندوق این امکان را به شما میدهد که در سریع ترین زمان ممکن پول خود را نقد کرده و برای فروش واحدهای سرمایه گذاری خود با هیچ مشکلی مواجه نشوید.

انواع صندوق های سرمایه گذاری: صندوق های سرمایه گذاری بسیار متنوعی در سطح جهان وجود دارد. ولی به طور کلی صندوق های سرمایه گذاری در سه دسته از ابزارهای مالی سرمایه گذاری می کنند: اوراق دارایی (سهام) ، اوراق بدهی (اوراق قرضه شرکتی) و اوراق قرضه/مشارکت دولتی (بدون ریسک).

بازده صندوق های سرمایه گذاری: بازدهی در صندوقها با استفاده از ارزش خالص دارایی یا NAV ارزیابی شده و واحدهای آن قیمت گذاری می شوند. یکی از انواع معروف صندوق های سرمایه گذاری، صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (Exchange Traded Fund)  یا ETF نام دارد که گرچه مانند صندوق های سرمایه گذاری معمولی است ولی مانند یک سهم در بازار سرمایه معامله و قیمت آن در نتیجه ی عرضه و تقاضا مشخص می شود.

طی یک ماه اخیر و با رونق نسبی بازار سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به طور نسبی عملکرد قابل قبولی داشته اند. در حال حاضر بالغ بر 94 صندوق سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران حضور فعال دارند که بیشترین بازدهی با کارنامه یک ماهه نصیب 20 صندوق برتر فهرست شده در جدول زیر است. از بین 20 صندوق مزبور نیز به ترتیب 4 صندوق پارس گستر، فارابی، حافظ و نقش جهان ... متعلق به کارگزاریهای پارس گستر خبره، فارابی، حافظ و اردیبهشت ایرانیان – به عنوان برترین های بورس تهران شناخته اند که نشان از مدیریت شایسته و کارآمد این صندوقها در عرصه بازار سرمایه کشور دارد.

 

تحولات مدیریتی در صندوق‌ها 

علاوه بر این مزیت، می‌توان به مدیریت حرفه ای صندوق‌ها توسط کارشناسان خبره اشاره کرد که با توجه به متنوع‌سازی سبد سهام، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داده و سعی در مدیریت سبدی متوازن، چابک و پویا برای سهامداران خود دارند. 

از سوی دیگر، با تحت نظارت بودن صندوقها توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران، مدیران صندوق‌ها تعهد داند که در چینش پرتفوی سهام صندوق نهایت دقت و ظرافت را به خرج دهند تا قادر به تداوم فعالیت شایسته و حفظ اعتبار صندوقهای خود در عرصه فعالیتهای اقتصادی خویش باشند. این در حالی است که معافیت مالیاتی سود حاصل از سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها، و کاهش هزینه‌های آن در مقایسه با سایر نهادها ، می‌تواند از مهم‌ترین مزیت‌های صندوق‌های سرمایه گذاری در بازار تعریف شود.

نیاز به اصلاح قوانین در صندوقها

بدون شک صندوقهای ما در بورس نیاز به اصلاحاتی دارد و بنظر می رسد تا زمانی که فاکتورهای لازم برای بهبود عملکرد این صندوق‌ها مهیا نشود،از استقبال حداکثری مردم و سرمایه گذاران برخوردار نباشند. قوانین صندوقها باید به‌گونه‌ای اصلاح شود تا با کاهش بوروکراسی‌ها در مراحل پذیرش، ثبت و شروع به فعالیت صندوق‌ها کاهش یافته و زمینه برای فعالیت‌های سریع‌تر آنها مهیا شود. همچنین به منظور تشویق مدیریت صندوق‌ها، کارمزد اخذ شده برای مدیریت صندوق باید بیشتر از ضامن نقدشوندگی باشد. نرم‌افزارهای مورد نیاز برای به‌روز‌‌رسانی و ارائه گزارش‌های سریع‌تر و دقیق‌تر در حوزه فعالیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارتقا یابد تا بتوان خدمات بهتری به سرمایه‌گذاران ارائه شود. در ضمن با تبلیغات مفید و فرهنگ سازی بین عامه مردم، می باید مزیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوقها اطلاع رسانی شود تا بتوان زمینه رشد و توسعه فعالیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بیش از پیش فراهم سازیم.