مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس اوراق بهادار تهران گفت: بررسی ها نشان می دهد اکثر کشورها از معاملات ابزار مشتقه ارز در بورس های اوراق بهادار خود بهره می برند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا) و به نقل از شرکت بورس تهران، رضا کیانی گفت: نرخ برابری ارز به عنوان متغیری تأثیرگذار در اقتصاد ملی از اهمیت درخورتوجهی برخوردار است و نوسانات نرخ ارز از منابع مهم ریسک به ویژه برای فعالیت‌های بین‌المللی اقتصادی محسوب می‌شود.

کیانی، پیمان‌ها و قراردادهای آتی ارز را از ابزارهای کنترل نوسانات نرخ ارز برشمرد و افزود: ابزارهای مشتقه ارز یکی از مهم‌ترین و متداول‌ترین ابزارهای مالی قابل معامله در بورس‌های کشورهای پیشرفته و در حال توسعه دنیا به شمار می‌روند. کارکرد اصلی این ابزارها در بازارهای مالی، پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز است زیرا ریسک نوسان نرخ ارز تأثیرات در خورملاحظه‌ای بر کسب‌وکار بنگاه‌های تجاری و پرتفوی‌ سرمایه‌گذاران بین‌المللی دارد.

وی افزود: بازار ارز ایران نیز در سالیان گذشته شاهد نوسانات شدیدی بوده است که با توجه به شکل سنتی مبادلات ارزی و عدم استفاده از ابزارهای مشتق ارز، بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاران را در معرض ریسک نوسان نرخ ارز قرار داده و ابزاری نیز برای پوشش این ریسک در اختیارشان قرار نداده است. از سوی دیگر، آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال 1393، مجموع صادرات کل کشور حدود 86,471 میلیون دلار و حجم کل واردات کشور حدود 65,079 میلیون دلار بوده است. بدین ترتیب صادرات بر اساس نرخ رسمی دلار بیش از 21 درصد و بر اساس نرخ بازار آزاد بیش از 26 درصد از تولید ناخالص داخلی و واردات بر اساس نرخ‌ رسمی دلار نزدیک به 16 درصد و با نرخ آزاد نزدیک به 20 درصد از تولید ناخالص داخلی است.

 کیانی خاطرنشان کرد: این آمار نشان‌دهنده نقش قابل ملاحظه‌ تبادلات بین‌المللی در اقتصاد ایران دارد و این امر به نوبه خود بهره‌برداری از انواع ابزارهای پوشش نوسانات ریسک نرخ ارز را اجتناب ناپذیر کرده است.

مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران به دوران پسا تحریم اشاره کرد و افزود: با ورود اقتصاد ایران در شرایط پساتحریم و آغاز وارد شدن سرمایه‌‌های خارجی به سوی کسب‌وکارها و پروژه‌های اقتصادی و هم‌چنین افزایش میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس، نیاز به راه‌اندازی بازار متشکل و رسمی برای پوشش ریسک نرخ ارز بیش از پیش احساس خواهد ‌شد.

وی گفت: مروری بر اقدامات اقتصادی سالیان گذشته نشان می‌دهد تجاربی که تاکنون برای پیاده سازی ابزار های پوشش ریسک نرخ ارز در کشور مورد استفاده قرار گرفته به دلیل عدم تطابق با استانداردهای جهانی یا دیگر مشکلات اجرایی قادر به پوشش ریسک نوسان نرخ ارز تمامی فعالان و سرمایه‌گذاران نبوده و با توفیق همراه نشده است.

وی تصریح کرد: بررسی تجربیات جهانی نشان می‌دهد ابزارهای مالی کنترل ریسک نوسانات ارز در بازارهای خارج از بورس (عمدتاً بین بانکی) شامل پیمان‌های آتی و سوآپ و در بورس‌های اوراق بهادار شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله‌ی ارز می‌شوند.

مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران به تجارب موفق کشورهای دیگر در استفاده از معاملات ابزار مشتقه ارز در بورس‌های اوراق بهادار اشاره کرد و گفت: همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که اکثر کشورها از معاملات ابزار مشتق ارز در بورس‌های اوراق بهادار خود بهره می‌برند. در این میان می‌توان به آفریقای جنوبی (بورس ژوهانسبورگ)، ایالات متحده آمریکا (بورس بین قاره‌ای، بورس شیکاگو، و بورس نیویورک)، ترکیه (بورس استانبول)، سنگاپور (بورس سنگاپور) و هند (بورس ملی هند، بورس متروپولیتن) اشاره کرد.

کیانی با تاکید بر استفاده از معاملات ابزارهای مشتقه ارز در بورس های اوراق بهادار گفت: بررسی بورس‌هایی که معاملات ابزارهای مشتقه ارز در آن‌ها انجام می‌شود، نشان می‌دهد که قراردادهای مشتقه ارز یا در بورس‌های اوراق بهادار یا در بورس‌های تخصصی قراردادهای مشتقه دادوستد می‌شوند. این در حالی است که بسیاری از بورس‌های تخصصی ابزارهای مشتقه در حال حاضر با بورس‌های اوراق بهادار ادغام شده یا در حال ادغام هستند. بورس‌هایی مانند بورس استانبول، بورس سهام ژوهانسبورگ و بورس سنگاپور نمونه‌هایی از ادغام بورس‌ها هستند که تمامی ابزارهای مالی شامل معاملات نقد و مشتقه اوراق بهادار، و مشتقه ارز و کالا را در خود جای داده‌اند.

وی ابزار مشتقه ارز برای هر اقتصاد در حال توسعه‌ای از جمله ایران را ضروری دانست و افزود: بورس‌های دارای معاملات ابزارهای مشتق ارز یا به عنوان بورس اوراق بهادار، ابزارهای مشتقه ارز را به سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی ارایه می‌دهند یا به عنوان بورس تخصصی ابزار مشتقه در حال فعالیت هستند. این در حالی است که بسیاری از بورس‌های تخصصی ابزار مشتق در چند سال اخیر با بورس‌های سهام ادغام شده یا در حال برنامه‌ریزی برای ادغام در آینده هستند.