15فرمان بهبود خودرو
وضعیت صنعت خودروسازی کشور و راهکارهای برون‌رفت آن از چالش‌های موجود در راستای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت.
دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز با اعلام این مطلب که هدف اصلی این مطالعه بررسی وضعیت صنعت خودرو، آسیب‌شناسی و ارزیابی و تحلیل استراتژی‌های برندهای معتبر و کشورهای مختلف و استفاده از تجارب آنها در شرایط پساتحریم و سال‌های برنامه ششم توسعه است، افزود: متدلوژی این تحقیق، کتابخانه‌یی و تحلیل محتوا بر اساس پایه آماری سال‌های 1380 تا 1393 است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که از منظر شاخص‌های کلان از قبیل تولید، ارزش افزوده، سرمایه‌گذاری، اشتغال، تراز تجاری و غیره، صنعت خودروسازی کشور از وضعیت مناسبی برخوردار نیست؛ چرا که رکود حاکم بر تولید و افت شدید تولید در سال‌های اخیر، کاهش به کارگیری ظرفیت تولید به سطح حدود 40درصد، روند نزولی سهم آن در ارزش افزوده بخش صنعت و تنزل آن از حدود 20درصد به 10درصد، حجم پایین و غیرهدفمند تشکیل سرمایه عمدتا در دامنه 5000 تا 6000 میلیارد ریال، اختصاص حدود 6درصد اشتغال بخش صنعت، افزایش حجم واردات خودرو به بیش از 2/4میلیارد دلار و کاهش صادرات خودرو به حدود 106میلیون دلار در سال 1393 از مصادیق بارز آن است. ایران با تولید حدود یک میلیون دستگاه خودرو در سال 2014 در جایگاه هجدهم خودروسازی جهان قرار داشت و سهم آن از کل تولید جهانی خودرو حدود 1/2درصد بود. کشورهای چین، امریکا، ژاپن، آلمان، کره جنوبی و هند به ترتیب رتبه اول تا ششم تولید خودرو جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
علاوه بر چالش اول و مهم صنعت خودرو مبنی بر دولتی بودن آن از لحاظ مالکیت و به خصوص مدیریت، یکی از چالش‌های اساسی که صنعت خودرو کشور با آن روبه‌روست، مشکلات ساختاری و مدیریتی و دارا بودن شرکت‌های اقماری وابسته متعدد است که نه تنها، باری را از دوش شرکت مادر و اصلی تولیدی برنمی دارد، بلکه با تحمیل فشار بر آن در قالب فروش خدمات و قطعات به صورت درصد اضافه بر قیمت تمام شده یا Cost Plus با نرخ‌های بسیاربالا به گونه‌یی عمل می‌کنند که با وجود زیانده بودن شرکت اصلی، دارای حاشیه سود بالا بوده و به نوعی تداعی‌کننده انتقال عمدی سود از شرکت اصلی به شرکت‌های تابعه وابسته است.
همچنین هزینه‌های مالی زیاد شرکت‌های اصلی خودروسازی که در برخی مواقع به بیش از چند برابر سود خالص شرکت می‌رسند و عدم توازن بین تسهیلات دریافتی و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بر مشکلات شرکت‌های خودروسازی افزوده که رفع این مشکلات، نیازمند اصلاحات ساختاری و مدیریتی است.
راهکارهای بهبود اوضاع
در عین حال، بررسی استراتژی و تجارب کشورهای مختلف نشان می‌دهد که 1) استفاده از پلتفرم مشترک و توسعه آن در مقیاس جهانی، 2) ادغام خودروسازان با هدف ارتقای قدرت رقابت‌پذیری، 3) تقویت و ارتقای صنعت قطعه‌سازی در مقیاس جهانی، 4) توسعه همکاری‌های خارجی و توان تکنولوژی در تولید خودرو و در نهایت 5) اتصال به شبکه تولید و توزیع جهانی از مهم‌ترین جهت‌گیری‌های کشورهای موفق در زمینه صنعت خودروست.
6) رویکرد کلی برندهای معتبر خودروسازی جهان طی سال‌های اخیر، عمدتا به سمت تولید خودروهای دیزلی و هیبریدی با مشخصه‌های کاهش آلایندگی، کاهش مصرف سوخت و افزایش راحتی و ایمنی گرایش داشته که از مصادیق بارز آن تولید خودروهای دیزلی و هیبریدی به ترتیب در کشورهای اروپایی و ژاپن است. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: 7) خصوصی‌سازی واقعی با واگذاری کامل حاکمیت، مدیریت و سرمایه‌گذاری، 8) اصلاح ساختار تولید و بهبود در مدیریت منابع، 9) کاهش هزینه‌های مالی و سربار، 10) استفاده از رویکرد صادرات خودرو و قطعه، 11) افزایش سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیق و توسعه، 12) افزایش قدرت رقابت‌پذیری و توسعه همکاری‌های خارجی، 13) استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، 14) تولید خودروهای کم‌مصرف در چارچوب موازین اصلاح الگوی مصرف انرژی و 15) طراحی و تقویت سیستم‌های نظارت دقیق بر استاندارد خودروهای تولیدی، از مهم‌ترین راهکارهای تقویت صنعت خودروسازی کشور از طریق اجرای بندهای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است.
تولید خودرو 25درصد کاهش یافت
همچنین آمار گمرک از مسیر تولید خودرو در 9ماه، تولید انواع خودرو در آذر ماه امسال 25.6درصد کاهش یافت. آذر ماه امسال تولید انواع خودرو با افت 25.6درصدی از 105هزار و 851دستگاه در آذر 1393 به 78هزار و 707دستگاه کاهش یافت.
در این مدت تولید انواع سواری با کاهش 19.9 درصدی از 90هزار و 2 دستگاه در آذر 1393 به 72 هزار و 87دستگاه کاهش یافته است. آذر ماه امسال تولید انواع وانت با کاهش 56.9درصدی از 13هزار و 546 دستگاه در آذر 1393 به 5833دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع مینی‌بوس و میدل‌باس با رشد 70درصدی از 20دستگاه در آذر 1393 به 34دستگاه افزایش یافته است. آذر ماه امسال تولید انواع اتوبوس با رشد 507.1درصدی از 14دستگاه در آذر 1393 به 85دستگاه افزایش یافته است.
در این مدت تولید انواع کامیونت، کامیون و کشنده با کاهش 70.6درصدی از 2269دستگاه در آذر 1393 به 668دستگاه کاهش یافته است. در 9 ماهه امسال نیز تولید انواع خودرو در کشور با کاهش 17.4 درصدی از 826هزار و 584دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 682هزار و 812دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع سواری با کاهش 10.8 درصدی از 701هزار و 744دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 626هزار و 181دستگاه کاهش یافته است. همچنین در 9 ماهه امسال تولید انواع وانت با کاهش 56.9درصدی از 111هزار و 509دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 48هزار و 27دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع مینی‌بوس و میدل‌باس با رشد 163.1درصدی از 160دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 421دستگاه افزایش یافته است. در 9ماهه امسال تولید انواع اتوبوس با رشد 11درصدی از 489 دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 543دستگاه افزایش یافته است. در این مدت تولید انواع کامیونت، کامیون و کشنده با کاهش 39.8درصدی از 12هزار و 682دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 7640 دستگاه کاهش یافته است.
30هزار خودرو وارد کشور شد
از سوی دیگر آمار جدید گمرک نشان می‌دهد، در ۹ ماهه امسال ۳۰۴۰۰خودرو به ارزش ۷۱۷میلیون دلار وارد کشور شد. آمار جدید گمرک از تجارت 9ماهه کشور حاکی است، تا پایان آذر ماه امسال بیش از 30 هزار و 400خودرو سواری به ارزش 717میلیون و 857هزار و 445دلار وارد کشور شده است.
همچنین در این مدت یک میلیارد و 363میلیون دلار خودرو به همراه قطعات خودرو به کشور وارد شده است که این میزان طی 8 ماهه بالغ بر یک میلیارد و 211 میلیون دلار بوده است که از لحاظ ارزش دلاری 12.55درصد رشد نشان می‌دهد. در مدت 8 ماهه نخست امسال 26هزار خودرو سواری به ارزش 646 میلیون و 180هزار و 50 دلار وارد کشور شده بود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که از منظر شاخص‌های کلان از قبیل تولید، ارزش افزوده، سرمایه‌گذاری، اشتغال، تراز تجاری و غیره، صنعت خودروسازی کشور از وضعیت مناسبی برخوردار نیست؛ چرا که رکود حاکم بر تولید و افت شدید تولید در سال‌های اخیر، کاهش به کارگیری ظرفیت تولید به سطح حدود 40درصد، روند نزولی سهم آن در ارزش افزوده بخش صنعت و تنزل آن از حدود 20درصد به 10درصد، حجم پایین و غیرهدفمند تشکیل سرمایه عمدتا در دامنه 5000 تا 6000 میلیارد ریال، اختصاص حدود 6درصد اشتغال بخش صنعت، افزایش حجم واردات خودرو به بیش از 2/4میلیارد دلار و کاهش صادرات خودرو به حدود 106میلیون دلار در سال 1393 از مصادیق بارز آن است. ایران با تولید حدود یک میلیون دستگاه خودرو در سال 2014 در جایگاه هجدهم خودروسازی جهان قرار داشت و سهم آن از کل تولید جهانی خودرو حدود 1/2درصد بود. کشورهای چین، امریکا، ژاپن، آلمان، کره جنوبی و هند به ترتیب رتبه اول تا ششم تولید خودرو جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
علاوه بر چالش اول و مهم صنعت خودرو مبنی بر دولتی بودن آن از لحاظ مالکیت و به خصوص مدیریت، یکی از چالش‌های اساسی که صنعت خودرو کشور با آن روبه‌روست، مشکلات ساختاری و مدیریتی و دارا بودن شرکت‌های اقماری وابسته متعدد است که نه تنها، باری را از دوش شرکت مادر و اصلی تولیدی برنمی دارد، بلکه با تحمیل فشار بر آن در قالب فروش خدمات و قطعات به صورت درصد اضافه بر قیمت تمام شده یا Cost Plus با نرخ‌های بسیاربالا به گونه‌یی عمل می‌کنند که با وجود زیانده بودن شرکت اصلی، دارای حاشیه سود بالا بوده و به نوعی تداعی‌کننده انتقال عمدی سود از شرکت اصلی به شرکت‌های تابعه وابسته است.
همچنین هزینه‌های مالی زیاد شرکت‌های اصلی خودروسازی که در برخی مواقع به بیش از چند برابر سود خالص شرکت می‌رسند و عدم توازن بین تسهیلات دریافتی و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده بر مشکلات شرکت‌های خودروسازی افزوده که رفع این مشکلات، نیازمند اصلاحات ساختاری و مدیریتی است.
راهکارهای بهبود اوضاع
در عین حال، بررسی استراتژی و تجارب کشورهای مختلف نشان می‌دهد که 1) استفاده از پلتفرم مشترک و توسعه آن در مقیاس جهانی، 2) ادغام خودروسازان با هدف ارتقای قدرت رقابت‌پذیری، 3) تقویت و ارتقای صنعت قطعه‌سازی در مقیاس جهانی، 4) توسعه همکاری‌های خارجی و توان تکنولوژی در تولید خودرو و در نهایت 5) اتصال به شبکه تولید و توزیع جهانی از مهم‌ترین جهت‌گیری‌های کشورهای موفق در زمینه صنعت خودروست.
6) رویکرد کلی برندهای معتبر خودروسازی جهان طی سال‌های اخیر، عمدتا به سمت تولید خودروهای دیزلی و هیبریدی با مشخصه‌های کاهش آلایندگی، کاهش مصرف سوخت و افزایش راحتی و ایمنی گرایش داشته که از مصادیق بارز آن تولید خودروهای دیزلی و هیبریدی به ترتیب در کشورهای اروپایی و ژاپن است. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: 7) خصوصی‌سازی واقعی با واگذاری کامل حاکمیت، مدیریت و سرمایه‌گذاری، 8) اصلاح ساختار تولید و بهبود در مدیریت منابع، 9) کاهش هزینه‌های مالی و سربار، 10) استفاده از رویکرد صادرات خودرو و قطعه، 11) افزایش سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیق و توسعه، 12) افزایش قدرت رقابت‌پذیری و توسعه همکاری‌های خارجی، 13) استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، 14) تولید خودروهای کم‌مصرف در چارچوب موازین اصلاح الگوی مصرف انرژی و 15) طراحی و تقویت سیستم‌های نظارت دقیق بر استاندارد خودروهای تولیدی، از مهم‌ترین راهکارهای تقویت صنعت خودروسازی کشور از طریق اجرای بندهای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است.
تولید خودرو 25درصد کاهش یافت
همچنین آمار گمرک از مسیر تولید خودرو در 9ماه، تولید انواع خودرو در آذر ماه امسال 25.6درصد کاهش یافت. آذر ماه امسال تولید انواع خودرو با افت 25.6درصدی از 105هزار و 851دستگاه در آذر 1393 به 78هزار و 707دستگاه کاهش یافت.
در این مدت تولید انواع سواری با کاهش 19.9 درصدی از 90هزار و 2 دستگاه در آذر 1393 به 72 هزار و 87دستگاه کاهش یافته است. آذر ماه امسال تولید انواع وانت با کاهش 56.9درصدی از 13هزار و 546 دستگاه در آذر 1393 به 5833دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع مینی‌بوس و میدل‌باس با رشد 70درصدی از 20دستگاه در آذر 1393 به 34دستگاه افزایش یافته است. آذر ماه امسال تولید انواع اتوبوس با رشد 507.1درصدی از 14دستگاه در آذر 1393 به 85دستگاه افزایش یافته است.
در این مدت تولید انواع کامیونت، کامیون و کشنده با کاهش 70.6درصدی از 2269دستگاه در آذر 1393 به 668دستگاه کاهش یافته است. در 9 ماهه امسال نیز تولید انواع خودرو در کشور با کاهش 17.4 درصدی از 826هزار و 584دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 682هزار و 812دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع سواری با کاهش 10.8 درصدی از 701هزار و 744دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 626هزار و 181دستگاه کاهش یافته است. همچنین در 9 ماهه امسال تولید انواع وانت با کاهش 56.9درصدی از 111هزار و 509دستگاه در 9 ماهه سال گذشته به 48هزار و 27دستگاه کاهش یافته است.
در این مدت تولید انواع مینی‌بوس و میدل‌باس با رشد 163.1درصدی از 160دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 421دستگاه افزایش یافته است. در 9ماهه امسال تولید انواع اتوبوس با رشد 11درصدی از 489 دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 543دستگاه افزایش یافته است. در این مدت تولید انواع کامیونت، کامیون و کشنده با کاهش 39.8درصدی از 12هزار و 682دستگاه در 9ماهه سال گذشته به 7640 دستگاه کاهش یافته است.
30هزار خودرو وارد کشور شد
از سوی دیگر آمار جدید گمرک نشان می‌دهد، در ۹ ماهه امسال ۳۰۴۰۰خودرو به ارزش ۷۱۷میلیون دلار وارد کشور شد. آمار جدید گمرک از تجارت 9ماهه کشور حاکی است، تا پایان آذر ماه امسال بیش از 30 هزار و 400خودرو سواری به ارزش 717میلیون و 857هزار و 445دلار وارد کشور شده است.
همچنین در این مدت یک میلیارد و 363میلیون دلار خودرو به همراه قطعات خودرو به کشور وارد شده است که این میزان طی 8 ماهه بالغ بر یک میلیارد و 211 میلیون دلار بوده است که از لحاظ ارزش دلاری 12.55درصد رشد نشان می‌دهد. در مدت 8 ماهه نخست امسال 26هزار خودرو سواری به ارزش 646 میلیون و 180هزار و 50 دلار وارد کشور شده بود.