اقتصاد > اقتصاد کلان - در بحث یارانه‌ها از ابتدای اجرایی شدن، به جای شناسایی افراد واقعی نیازمند و پرداخت یارانه نقدی به آنها در جهت افزایش رفاهشان، یارانه به عنوان یک وظیفه برای دولت و یک حق برای همه مردم تعریف شد.

مجید سلیمی‌بروجنی

دولت یازدهم طی دو سال اخیر به واسطه اعمال تحریم‌های بین‌المللی و همچنین کاهش درآمدهای نفتی با کسری بودجه درگیر بوده است. همه بحث‌ها با موضوع یارانه‌های نقدی به این ختم می‌شود که دولت نگرانی‌های سیاسی از حذف یارانه‌ها را کنار بگذارد و یارانه‌های نقدی را به دهک‌هایی بدهد که نیازمند واقعی یارانه باشند، نه به همه دهک‌ها.

دولت مطابق قانون موظف است که سالانه 42 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت کند. البته نباید فراموش کنیم که دولت در بخش انرژی نیز تعهد پرداخت یارانه 300 هزار میلیارد تومانی را همچنان در برنامه‌های خود دارد. براساس گفته‌های وزیر رفاه، تاکنون یارانه نزدیک به 3 میلیون نفر قطع شده است.

طی چند ماه گذشته دولتمردان از یک سو تحت فشار اقتصاددانان و نمایندگان مجلس بوده‌اند که چرا یارانه تعداد بیشتری را حذف نمی‌کند و از طرف دیگر، نگران فشارهای سیاسی و اجتماعی همان افرادی است که یارانه‌شان حذف شده است.

با نگاهی به اطرافمان در سطح جامعه به راحتی خواهیم فهمید که ثروتمندان بخش کوچکی از جامعه امروز ایران را تشکیل می‌دهد، بنابراین به نظر می‌رسد که شناسایی و حذف آنها کار سختی برای دولت نباشد.

طی چند دهه گذشته روش‌های متفاوتی برای اجرای طرح‌های حمایتی در کشورهای مختلف عملیاتی شده است؛ از پرداخت یارانه بر روی حامل‌های انرژی تا پرداخت‌های نقدی. بررسی عملکرد همه این روش‌ها گویای این است که بهترین روش، پرداخت‌های انتقالی مشروط و با هدف مشخص هستند. متاسفانه در بحث یارانه‌ها از ابتدای اجرایی شدن، به جای شناسایی افراد واقعی نیازمند و پرداخت یارانه نقدی به آنها در جهت افزایش رفاهشان، یارانه به عنوان یک وظیفه برای دولت و یک حق برای همه مردم تعریف شد.

باید بپذیریم تا زمانی که این فرهنگ در مورد یارانه در بین مردم وجود دارد، دولت هم در حذف آن با ترس و وسواس عمل خواهد کرد و اعتراض مردم به حذف یارانه هم همچنان ادامه خواهد داشت. به اعتقاد گروهی از کارشناسان بهتر این است که در شرایط موجود، دولت بیاید و مردم را در شرایط دشوار اقتصادی شریک کند و واقعیت‌های موجود را به آنها بگوید. مردم باید بدانند چرا قیمت بنزین بالا می‌رود، چرا دولت یارانه‌ها را حذف می‌کند و این یارانه اندک 45 هزار تومانی ماهانه هر فرد چه مشکلی از مشکلات فعلی دولت را می‌تواند حل کند.

دولت باید به صراحت به کسری بودجه و شرایط نامساعد اقتصادی اعتراف کند. باید به همه مردم بگوید که سیستم بانکی به دلیل معوقات سنگین در شرایط احتضار است. مردم می‌دانند که قیمت نفت سقوط کرده، اما نمی‌دانند هر یک دلار سقوط قیمت نفت چه مشکلاتی برای دولت خواهد داشت. می‌دانند دولت از بابت پرداخت یارانه‌ها در فشار است، اما نمی‌دانند حذف یارانه‌ها و تقویت خزانه دولت چه تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.

دولتمرد موفق کسی است که با صداقت بتواند مردم را در حل مشکلات با خودش همراه کند. دولتمردان هر چقدر هم که توانمند و با تجربه باشند، نمی‌توانند بحران‌های بزرگ را به تنهایی حل کنند و باید مردم را در جریان قرار دهند تا هر کسی در حد وسع خود کمک کند.

در سالیان گذشته تجربیات خوبی در کشورهای در حال توسعه در نظام پرداخت نقدی یارانه به دست آمده است که تمامی آنها از انواع روش‌های شناخت دهک‌های ضعیف و فقرا استفاده کرده‌اند. بدون شک هر گونه حرکتی از سمت دولت برای هدفمند کردن یارانه‌ها و هدف‌گیری درست نیازمندان، قابل ستایش است؛ منوط به این‌که تحت‌تاثیر هیاهو و اعتراض‌ها قرار نگیرد و کار خود را اجرایی کند.