گزارش مرکز پژوهش هاي مجلس از جايگاه کشورها در حمايت از صنعت زغالسنگ نشان داد
ذخيره 1.16 ميليارد تني ذغالسنگ در ايران
پايگاه خبري معدن نيوز- مرکز پژوهش هاي مجلس با بررسي حمايت کشورهاي مختلف از استخراج و توليد زغالسنگ، خواستار توجه بيشتر دولت به اين بخش از معادن کشور شد.به گزارش پايگاه خبري معدن نيوز، دفتر پژوهش هاي زيربنايي و امور توليدي مرکز پژوهش هاي مجلس در گزارشي با نام «مقايسه تطبيقي نحوه حمايت کشورهاي داراي معادن زغالسنگ از صنعت معدنکاري» نوشت: با نگاهي به نوع حمايتهاي کشورهاي دارنده معادن زغال مي توان دريافت که تقريباً همه کشورهاي مورد بررسي، براي ادامه بقاي اين صنعت اقدام به حمايت هاي متعددي از شرکت هاي کشور متبوع خود کرده اند.
اين حمايت ها از طريق اعطاي وام هاي کم بهره با پشتوانه دولتي، اعطاي اعتبار توسط موسسه هاي اعتبار صادراتي، اعطاي وام هاي مختلف با عامليت بانک هاي دولتي، حمايت از اکتشاف و استخراج زغالسنگ، اعطاي ضمانت نامه هاي دولتي براي پوشش ريسک سرمايه گذاري در صنعت زغال، تقبل هزينه هاي تحقيق و توسعه به کمک توانمندسازي معادن زغال؛ حمايت از ايجاد نيروگاه هاي زغالسوز، معافيت هاي مالياتي و پرداخت حق بيمه کارفرما ارايه شده است.
بر اساس تحقيق اين دفتر متعلق به مجلس شوراي اسلامي، در ايران حمايت ها از صنعت زغالسنگ که تنها به منظور تأمين خوراک ذوب آهن اصفهان شکل گرفته است، محدود به اعطاي تسهيلات از طريق صندوق بيمه فعاليت هاي معدني، تخفيف در حقوق دولتي معادن زغال و افزايش قيمت مصوب خريد زغال توسط ذوب آهن اصفهان بوده است.
در ايران نيز صنعت زغالسنگ همزمان با تصميم براي احداث ذوب آهن اصفهان شکل گرفت اما پس از واگذاري ذوب آهن اصفهان به بخش خصوصي و عدم واگذاري همزمان معادن زغال، اين بخش با مشکلات جدي مواجه شده است.
حمايت هاي کشورهاي توسعه يافته
بانک هاي توسعه چندجانبه اي کمک هاي خود را عمدتاً به بخش خصوصي معطوف مي کنند. سهامداران اين بانک هاي توسعه اي، دولت ها هستند که به پشتوانه پول هاي هنگفت عمومي اعضا تشکيل شده اند. اين منابع امکان دريافت وام هايي با بهره هاي اندک و زمان هاي بازپرداخت مناسب را براي دولت ها و بخش خصوصي فراهم مي کنند.
ترکيه
حجم ذخاير تثبيت شده زغالسنگ در ترکيه حدود 13.9 ميليارد تن است که بخش عمده آن يعني 13.4 ميليارد تن از اين ذخاير را آلوده کننده ترين و کم کيفيت ترين نوع زغالسنگ به نام زغالسنگ قهوه اي تشکيل داده اند و تنها 400 ميليون تن از ذخاير زغالسنگ ترکيه به عنوان زغالسنگ سخت باکيفيت شناخته مي شود.
وزارت انرژي و منابع طبيعي ترکيه در طي يک دهه گذشته، فعاليت هاي اکتشافي گستردهاي را در زمينه سوخت هاي فسيلي انجام داده است. به طوري که در سال‌هاي 2010 تا 2014 بين 16 تا23 ميليون دلار در هر سال براي فعاليت هاي اکتشافي نفت، گاز و زغالسنگ اختصاص داده است. از سوي ديگر بيمه تأمين اجتماعي مربوط به سهم کارفرما را وزارت اقتصاد آن کشور پوشش مي دهد.
در طرح جديدي که از سوي دولت ترکيه به اجرا در مي آيد ، يارانه هايي را در قالب معافيت هاي گمرکي، معافيت از ماليات بر ارزش افزوده، کاهش ماليات بر درآمد، حمايت از پرداخت حق بيمه تأمين اجتماعي سهم کارفرمايان به مدت 12 سال، تخصيص زمين و حمايت هاي نرخ بهرهاي، بسته به نوع منطقه )در قالب مناطق 6 گانه از توسعه يافته ترين تا توسعه نيافته ترين مناطق که بالاترين سطح حمايت را به خود اختصاص مي دهند دريافت مي کنند.
علاوه بر اين، حمايتهاي نرخ بهرهاي در قالب وام هاي سرمايه گذاري جهت تأمين مالي پروژه انجام مي گيرد که براساس آن وزارت امور مالي نسبت مشخصي از بهره وام، که بيش از 70 درصد نرخ بهره را نيز پوشش مي دهد.
اوکراين
اوکراين با برخورداري از حدود 34 ميليارد تن ذخاير زغالسنگ، هفتمين دارنده ذخاير تثبيت شده دنيا را در اختيار دارد. بخش عمدهاي از اين ذخاير در منطقه دونسک در شرق اوکراين واقع شده اند و ذخاير اندک نيز در مرز اين کشور با لهستان در منطقه وولينسک وجود دارند.
از منظر ميزان توليد زغالسنگ، اين کشور با توليد 61 ميليون تن در سال 2014 دوازدهمين توليدکننده بزرگ زغالسنگ در جهان بوده است. بخش اعظمي از زغالسنگ توليدي اوکراين در داخل کشور و براي توليد برق به مصرف مي رسد. اين منبع حدود 44 درصد سوخت مورد نياز شرکتهاي توليد برق را به خود اختصاص مي دهد که بعد از سوخت هسته اي در رتبه دوم قرار گرفته است.
معادن زغالسنگ اوکراين، به دليل بروز بيشترين حوادث سالانه مرگ ومير معدنچيان، ناشي از حوادث صنعتي و انفجار معادن، از جمله خطرناکترين معادن زغالسنگ جهان به شمار رفته و مقررات امنيتي از جانب مالکان معادن به دليل مبارزه براي حفظ سطوح توليد بالا اغلب ناديده گرفته مي شوند.
به همين دليل و براي توسعه بيشتر صنعت زغالسنگ، دولت اوکراين پيگير بهبود شرايط، نهادها و چارچوب هاي سياستگذاري بخش معدن است که در اين راستا برنامه سياست حمايتي بخش از سوي وزارت انرژي و زغالسنگ در سال 2008 آغاز شد. بخش زغالسنگ اين کشور عمدتا زيان ده است با اين حال به سبب سهم بالاي اين ماده معدني در تامين انرژي اکراين، دولت آن کشور به عنوان مثال در سال 2013 يارانه اي معادل 700 ميليون دلار براي حفظ اين صنعت پرداخت کرد. البته يارانه هاي بودجه اي تنها شامل شرکت ها و کمپاني هاي معدني دولتي و انجمن هاي تحت مديريت وزارت انرژي و صنعت زغالسنگ مي شوند.
استراليا
استراليا چهارمين دارنده ذخاير زغالسنگ، چهارمين توليدکننده و دومين صادرکننده بزرگ اين ماده معدني، 8 درصد از ذخاير تثبيت شده زغالسنگ جهان که حدود 76 ميليارد تن است را در اختيار دارد. دولت استراليا انواع مختلفي از يارانه هاي ملي را که هدف آنها به طور مشخص در راستاي ترويج اين صنعت درمجموع 2.9 تا 3.5 ميليارد دلار يارانه در هر سال به شرکت هاي اين بخش پرداخت مي کند.
اندونزي
اندونزي يکي از بزرگترين توليدکنندگان و صادرکنندگان زغالسنگ در جهان به شمار مي رود. ميزان ذخاير اثبات شده اين کشور در سال 2014 حدود 28 ميليارد تن برآورد شده که با توليد 458 ميليون تن در همين سال در رتبه پنجم توليدکنندگان جهان پس از چين، ايالات متحده، هند و استراليا قرار گرفته است.
کمک هاي اين کشور در قالب تامين مالي، معافيت هاي مالياتي و حمايت هاي يارانه اي در اختيار شرکت هاي اين بخش قرار مي گيرد.
ايران
با توجه به اکتشافات صورت گرفته تاکنون، ميزان ذخاير قطعي زغال ايران 1.16 ميليارد تن برآورد مي شود که از اين ميزان حدود 412 ميليون تن (حدود 28 درصد) کک شو و بقيه زغالسنگ حرارتي است. عمده دليل اکتشاف زغالسنگ در ايران، احداث شرکت ذوب آهن اصفهان و تأمين کک مورد نياز کوره بلند بوده و در بررسي هاي صورت گرفته، با توجه به نوع زمين شناسي ايران و کم بودن عمق لايه هاي زغالي، مصارف ديگري براي زغالسنگ اکتشافي و استخراجي در نظر گرفته نشده است.
حمايت ها:
بررسي هاي مرکز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي نشان مي دهد از 29 آبان 92 تا 13 مهر 94 تعداد 24 فقره درخواست تسهيلات از سوي بهره برداران معادن زغالسنگ به صندوق بيمه سرمايه گذاري هاي معدني ارايه شده است که بخشي از اين تسهيلات پرداخت شده و مابقي در دست بررسي و اقدام است.
از سوي ديگر براساس مصوبه وزارت صنعت معدن و تجارت در امسال افزايش 15درصد نرخ خريد زغالسنگ به شرکت ذوب آهن اصفهان ابلاغ شد. همچنين به منظور تأمين تجهيزات ايمني مورد نياز معادن زغالسنگ کشور، ايميدرو اقدام به خريد چهارصد دستگاه کنترل گاز ديجيتالي توسط مجري طرح ايجاد زيربناها کرده و به تناسب تعداد کارگاه هاي استخراج در معادن، نسبت به تحويل آن اقدام کرده است.
از سوي ديگر براي حمايت از توليد زغالسنگ و کک در داخل، ميزان تعرفه واردات کک از 4 درصد به 7درصد و همچنين تعرفه وارادت زغالسنگ از 7 به 15درصد اقدام شد.