سنگ آهني‌ها در تله افت قيمت
گروه معادن >سنگ آهن - «قيمت 140 دلاري سنگ آهن مانند برفي بود که روي تمام ايرادها و کاستي هاي اين حوزه را پوشانده بود، اما حالاکه اين برف آب شده است مشکلات يکي يکي عيان مي شوند»؛ اينها را رئيس هيات مديره انجمن توليدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن در توصيف شرايط فعلي سنگ آهن کشور مي گويد.
به گزارش ماین نیوز، فعاليت در حوزه سنگ آهن که تا اواخر سال 2011 توجيه اقتصادي بسيار بالايي داشت، حالاو با رسيدن قيمت اين محصول به محدوده 45 دلار، فعالان اين حوزه را با چالش هايي جدي همراه کرده است. يکي از مهم ترين آثار افت قيمت سنگ آهن در بازارهاي جهاني، حالادر ايران خود را به صورت کاهش بيش از 40 درصدي صادرات سنگ آهن نشان مي دهد. به عقيده کارشناسان اين ميزان کاهش صادرات سنگ آهن به معناي تعطيلي ده ها معدن در بخش خصوصي و از دور خارج شدن آنهاست، اتفاقي که مي تواند تبعات اجتماعي و اقتصادي فراواني به همراه داشته باشد. صادرات سنگ آهن از سوي معدنکاران ايراني در حالي با اين ميزان کاهش همراه شده است که کارشناسان در کنار اشاره به افت قيمت هاي جهاني به عنوان يکي از دلايل اصلي اين کاهش، به مواردي مانند ضعيف بودن زيرساخت هاي حمل ونقل در کشور و عدم حمايت دولت از صادرات معدنکاران نيز به عنوان ساير عوامل تاثيرگذار اشاره مي کنند. در حال حاضر سنگ آهن عيار 66 درصد سي اف آر چين، بين 47 تا 48 دلار ارزش دارد. قيمت فوب سنگ آهن مگنتيت ايران با عيار 60 تا 61 درصد در بندر عباس نيز روي قيمت 33 تا 35 دلار قرار دارد که به قيمت اشاره شده 16 دلار هزينه حمل اضافه مي شود. بالابودن هزينه حمل براي سنگ آهن ايران يکي از چالش هاي اصلي صادرات اين محصول است که کارشناسان آن را از نبود زيرساخت هاي کافي براي حمل و نقل ناشي مي دانند. اما همان طور که اشاره شد، به عقيده فعالان حوزه سنگ آهن، صادرات اين کالادر مقطع فعلي در سال جاري، نسبت به همين بازه زماني در سال گذشته کاهشي بيش از 40 درصد را تجربه مي کند.تقويت صادرات، راهي براي گريز
از نگاه کارشناسان افت قيمت جهاني سنگ آهن و کاهش چشمگير صادرات اين محصول، اتفاقي است که تبعات اصلي آن به توليدکنندگان کوچک بخش خصوصي باز مي گردد. بر اين اساس در حالي که با وجود مشکلات فراوان، معادن بزرگ سنگ آهن همچنان به فعاليت خود در زمينه توليد و صادرات ادامه مي دهند، توليدکنندگان بخش خصوصي قربانيان اصلي جريان افت قيمت به شمار مي روند. مهرداد اکبريان، رئيس هيات مديره انجمن توليدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن با اشاره به سير نزولي قيمت سنگ آهن طي يک سال و نيم گذشته که افت 100 دلاري اين محصول را در پي داشته است، به «دنياي اقتصاد» مي گويد: اين ميزان افت قيمت باعث شد ابتدا صادرات ما با افت همراه شود و سپس از حجم توليدات ما کاسته شود. اکبريان در ادامه مي گويد: در چنين شرايطي مي توان مشاهده کرد که حجم صادرات سنگ آهن ايران با کاهشي بيش از 40 درصدي همراه بوده است و همين ميزان فعلي صادرات نيز مربوط به چند معدن بزرگ است که با حاشيه سودي پايين به صادرات خود ادامه مي دهند در حالي که بخش خصوصي عموما در رکود کامل يا ورشکستگي قرار دارند.
اکبريان با تشريح شرايط فعلي فعالان حوزه سنگ آهن، با اشاره به تقويت صادرات به عنوان راهکاري براي خروج از رکود مي گويد: براي تقويت صادرات، دولت بايد بپذيرد که حوزه سنگ آهن در شرايط زيان قرار دارد و هيچ سودي براي تقسيم وجود ندارد. از نگاه اين کارشناس در چنين شرايطي دولت مي تواند با در پيش گرفتن دو اقدام، براي تقويت صادرات به توليدکنندگان سنگ آهن در شرايطي که قيمت ها در کمترين حالت خود قرار دارند، کمک کند. اکبريان در توضيح نخستين اقدام مي گويد: دولت بايد تلاش کند تا در حمايت از توليدکنندگان بخش خصوصي يا معادن بزرگ از ضرر و زيان آنها بکاهد، اين کار نيز به اين صورت قابل اجرا خواهد بود که دولت از دريافت حقوق عوارضي مانند حق انتفاع، حق پروانه، ماليات و بهره مالکانه چشم پوشي کرده يا تخفيفي قائل شود. اکبريان به افزايش چشمگير هزينه هاي ارسال بار از طريق سازمان بنادر و کشتيراني اشاره مي کند و مي گويد: براي مثال حق انتفاع سازمان بنادر و کشتيراني از 28 ميليون به 170 ميليون تومان و بيشتر رسيده است که براي کاستن از اين بار سنگين دولت مي تواند اقداماتي را در پيش گيرد.
دومين راهکار پس از کاستن از هزينه هاي ياد شده، سرمايه گذاري و تاکيد دولت بر توسعه زيرساخت ها است زيرا در حال حاضر هزينه هاي حمل و نقل مانعي بزرگ بر سر راه صادرات به شمار مي رود، به خصوص هزينه هاي حمل و نقل زميني که از فرسودگي سيستم حمل و نقل در کشور ناشي مي شود. رئيس هيات مديره انجمن توليدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن در اين زمينه با اشاره به سرمايه گذاري کشورهايي مانند استراليا و برزيل در زمينه حمل و نقل دريايي براي سنگ آهن مي گويد: با سرمايه گذاري هاي سنگيني که اين کشورها روي حمل و نقل دريايي خود انجام داده اند هزينه حمل و نقل آنها هم اکنون به 3 تا 4 دلار رسيده است در حالي که در حال حاضر هزينه حمل ما با کشتي روي 16 دلار قرار دارد، از سويي بنادر ما هنوز از ظرفيت هاي کافي براي پذيرش کشتي هاي بزرگ برخوردار نيستند و فضاي بارگيري آنها مناسب نيست. اما آيا اين ضعف ها در گذشته وجود نداشته اند؟ بنابراين کاهش جهاني قيمت ها تا چه ميزان بر روند نزولي صادرات سنگ آهن کشور تاثيرگذار بوده است؟
اکبريان در پاسخ به اين سوال مي گويد: نقاط ضعفي که به آنها اشاره شد درگذشته نيز وجود داشته اند اما در زماني که قيمت ها بالابود، اين موارد ديده نمي شدند اين در حالي است که با افت مداوم قيمت سنگ آهن مشکلاتي نظير ضعف مديريتي، نبود زيرساخت هاي لازم، بالابودن هزينه هاي داخلي و حتي اشتباهات فني معدنکاران به وضوح ديده مي شوند.
خارجي ها به دنبال معادن ايران؟
مشکلات ياد شده در بخش سنگ آهن در حالي وجود دارد که اعمال تحريم هاي بين المللي غرب عليه ايران، معدنکاران را تا حدود زيادي از امکانات روز دنيا براي اکتشاف يا فرآوري سنگ آهن به محصولاتي مانند گندله يا کنسانتره دور نگاه داشته بود. حال با وجود قرار گرفتن در آستانه رفع تحريم ها و رفت و آمد هيات هاي تجاري خارجي به ايران، اين سوال مطرح مي شود که طرف هاي خارجي مشتاق براي حضور در ايران تا چه ميزان مي توانند بر رفع چالش هاي سنگ آهني ها اثرگذار باشند؟ اين سوال در حالي مطرح مي شود که اين روزها شاهد ورود هيات هاي بزرگي از فعالان اقتصادي خارجي به کشور هستيم، اما در کنار خوش بيني که نسبت به ورود اين هيات ها در ايجاد تغيير و تحول در مدل توليدات کشور وجود دارد، کارشناسان چندان به اين رفت و آمدها خوش بين نيستند.
به گفته کارشناسان اين هيات ها عمدتا يا به دنبال خريد مواد خام از ايران هستند يا قصد فروش محصولات تمام شده خود را دارند. در چنين شرايطي کارشناسان عقيده دارند اگر قرار باشد اين هيات هاي تجاري تنها به طرح انگيزه هاي تجاري خود در سفرهايشان به ايران بپردازند، ورود هيچ کدام از آنها به کشور منجر به انجام کار عملياتي نخواهد شد. اکبريان عقيده دارد «ما نبايد براي خروج از شرايط فعلي اختيار بخش معادن خود را به خارجي ها بدهيم، ما مي توانيم از تجهيزات و نرم افزارهاي روز آنها براي اکتشافاتي کم هزينه تر و کم ريسک تر استفاده کنيم يا با آنها در کارخانه هاي فرآوري شراکت داشته باشيم، اما به نظر مي رسد آن طور که آنها مي خواهند و براي ورود به سرمايه گذاري در بخش معدن خواهان پروانه بهره برداري از معادن شده اند، نتوان يک همکاري دو جانبه و منطقي در اين حوزه داشت.» با تمام کاستي هايي که در حوزه سنگ آهن وجود دارد، به نظر مي رسد چنانچه دولت قصد مرتفع کردن هرکدام از مشکلات ياد شده را داشته باشد، بايد به صورتي حساب شده براي حمايت از بخش خصوصي اقدام کند، در کنار اين موضوع همکاري با طرف هاي خارجي قطعا مي تواند اين روند را تسهيل کرده و سرعت بيشتري به آن بدهد اما نکته اي که مهم به نظر مي رسد تحديد سهم خواهي خارجي ها براي ورود به ايران و همکاري با بخش معدن کشور است.