نگاهی به دلایل اجتناب چین از اجرای طرح‌های معدنی و صنایع معدنی در ایران
گرینلند مقصد جدید چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری معدنی
گروه معادن - کشورهای پرو و شیلی در امریکای جنوبی، گینه و کنگو در افریقا و اندونزی در آسیا و کشور استرالیا تا امروز نقاطی از جهان بوده‌اند که سرمایه‌گذاران چینی را در زمینه معادن و صنایع معدنی به خارج از مرزهای این کشور پهناور کشانده‌اند.
به گزارش ماین نیوز، درحال‌حاضر چینی‌ها در راستای پیگیری سیاست‌های خود برای گسترش منابع معدنی مورد نیاز، پا به قاره سبز گذاشته‌اند و برای دستیابی به بزرگترین معدن روی جهان، اروپای غربی و گرینلند را هدف قرار داده‌اند.به نقل از ماینینگ، چین از یک پروژه استخراج روی در گرینلند پشتیبانی مالی می‌کند. این سرمایه‌گذاری بر بزرگترین معدن روی جهان و در پروژه‌ای به نام «سیترونن» انجام می‌شود. «نان‌فِروس‌مِتال‌اینداستری» یک شرکت چینی متعلق به بخش دولتی این کشور است که پشتیبانی این پروژه را برعهده گرفته و علاوه‌بر این معادنی دیگر در زامبیا، مغولستان و تایلند را نیز در اختیار دارد.
گرینلند نام ناحیه خودگردانی از دانمارک است که در آب‌های اقیانوس منجمد شمالی واقع شده و محیط‌زیست مناسب و هماهنگی با معدنکاری و فعالیت‌های استخراجی دارد. علاوه بر اینها چین پیش از این به دنبال بهره‌برداری از ذخایر مس افغانستان بود و شرکت «ام‌سی‌سی» این کشور در سال ۲۰۰۸ میلادی (۱۳۸۷ خورشیدی) با وزارت معادن و پترولیم افغانستان قراردادی به امضا رساند که حدود ۳۶۰ میلیون دلار امریکا در زمینه فعالیت‌های بنیادی این پروژه سرمایه‌گذاری کرد. سایر پروژه‌های چینی که از تمایل آنها به سرمایه‌گذاری در افغانستان حکایت داشت، شامل شرکت «ژیانگژی» یکی از شرکت‌های بزرگ تولید مس چین می‌شد که پروژه مشترک این شرکت با شرکت هموطن آن «گروه متالورژی چین» بود.
این دو شرکت برای ساخت یک معدن مس در افغانستان ۴/۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کردند. در ادامه این مسیر پای سرمایه‌گذاران چینی به بخش معدن ایران نیز باز شد. مهر در گزارشی که مهر سال گذشته در این باره منتشر کرده از قول مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل ایمیدرو آورده است که شرکت‌های چینی، خواهان سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری در ایران هستند و ۳۰ میلیارد دلار از این رقم مربوط به توافق دو دولت است و ۱۰ میلیارد دلار آن بین بانک‌های دو کشور توافق شده است. براساس این گزارش کرباسیان بهره‌گیری از منابع معدنی و انرژی و وجود دریاهای آزاد، نیروی انسانی تحصیلکرده و امنیت بالای ایران را از مزیت‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد که چینی‌ها را به ویژه برای تولید محصولات صنایع معدنی از جمله فولاد به ایران متمایل کرده است. براساس گزارش یادشده، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز در آذر ۱۳۹۴ در وب‌سایت خود از جلسه مشترک مدیرعامل هلدینگ «سی‌ان‌ام‌سی» (گروه معادن غیرفلزی چین) با رئیس هیات عامل ایمیدرو خبر داد که موضوع آن همکاری و سرمایه‌گذاری برای اجرای ۶ پروژه جدید در حوزه‌های آلومینیوم و مس بود. هلدینگ گفت‌وگوهای کرباسیان و هیات چینی در ۲ بخش طرح‌های جاری و آینده بود. همچنین شامل اجرا کردن ۳ طرح بزرگ در صنعت مس، فاز دوم آلومینیوم جنوب، فاز دوم آلومینیوم جاجرم و طرح آلومینیوم چابهار بود که به‌عنوان محور همکاری‌های ایمیدرو و شرکت‌های چینی در مورد آن مذاکراتی شد.
تفاوت ایران با سایرکشورهای دنیا
سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران در حوزه معدن و صنایع معدنی اما هیچ گاه بعد عملی نگرفت و این برخلاف روش رایج آنها در سایر نقاط دنیاست که دلایل مختلفی برای آن می‌توان آورد. امیر صباغ مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو درباره حضور چین در بخش معدن و صنایع معدنی ایران، توضیح داد: چینی‌ها با وجود سرمایه‌گذاری‌های گوناگون در سراسر جهان، تاکنون به شکل اف‌دی‌آی و سرمایه‌گذاری خارجی در ایران اقدامی را عملی نکرده‌اند، اما در پروژه‌های کوچک‌مقیاس در مقایسه با جهان و به شکل سرمایه‌گذاری‌های کوچک کارهایی را انجام داده‌اند. پشتیبانی مالی از پروژه‌هایی مانند فولادهای استانی و آلومینیوم جنوب نمونه‌هایی از این دست هستند اما در زمینه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، براساس مدلی که در سایر قسمت‌های جهان کار می‌کنند، تاکنون فعالیتی در ایران نشده است. وی درباره دلایلی که باعث شده سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران از این اندازه فراتر نرود، توضیح داد: نخست اینکه درحال‌حاضر دولت چین سعی دارد سرمایه‌گذاری خارجی خود را در زمینه معدن و صنایع معدنی محدود کند و اکنون بیشتر تمرکز خود را بر پروژه جاده ابریشم متمرکز کرده و در همین راستا پروژه‌هایی مانند ساخت اسکله، راه‌اهن و اتوبان در پاکستان برای آنها اولویت دارد، دوم اینکه آنها درحال‌حاضر در تامین مواد معدنی با محدودیت روبه‌رو نیستند و گزینه‌های دیگری غیراز ایران نیز در اختیار دارند تا مواد معدنی موردنیاز خود را تامین کنند.
صباغ در پاسخ به پرسشی در مورد اینکه چرا چین با وجود بُعد مسافت، کشورهای امریکای جنوبی و افریقایی را برای سرمایه‌گذاری خارجی به ایران ترجیح می‌دهد، توضیح داد: کیفیت ذخایر متفاوت است و علاوه بر کیفیت، کمیت ذخایر امریکای جنوبی در مقایسه با ایران بسیار بیشتر است، برای نمونه پرو سالی ۲۰۰ تن طلا تولید می‌کند در حالی که حجم تولید طلا در ایران از ۳ تن در سال فراتر نمی‌رود. وی ادامه داد: از سویی دیگر سیاست‌های دولتی در ایران به گونه‌ای است که شرایط کار را برای سرمایه‌گذار خارجی چندان تسهیل نمی‌کند. ایران از سرمایه‌گذار خارجی انتظار دریافت ارزش‌افزوده دارد چون به اشتغالزایی نیاز دارد، بنابراین سرمایه‌گذار چینی وقتی می‌بیند نمی‌تواند به آسانی در ایران ماده خام به‌دست آورد و در همان حال در کشوری دیگر به راحتی به کنسانتره دست می‌یابد، انتخاب خود را تغییر می‌دهد. ایران به دلیل نیاز به اشتغالزایی از خام‌فروشی استقبال نمی‌کند و این برای سرمایه‌گذار خارجی جذاب نیست.
مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو در نهایت گفت: در کنار موارد یادشده محدودیت‌های جهانی نیز به سهم خود تاثیرگذار بوده و همچنان تحریم‌ها باعث می‌شود رتبه ریسک ایران نسبت به کشورهای رقیب معدنی برای سرمایه‌گذاری بالا رود و در چنین شرایطی بانک‌های چینی به شرکت‌هایی که مایل به سرمایه‌گذاری در ایران باشند به دلیل همین ریسک بالا به سختی اعتبار واگذار می‌کنند.