صمدی مطرح کرد:
کاهش شدید معادن زغال سنگ بعد از واگذاری به شبه‌دولتی‌ها
گروه معادن >زغال‌سنگ - رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران با اشاره به اینکه سال قبل تولید زغال سنگ کشور به حدود 1.3 تا 1.4 میلیون تن رسید، گفت: با توجه به مشکلات ایجاد شده برای صنعت زغال سنگ تولید امسال کشور در این حوزه حداکثر به یک میلیون تن خواهد رسید.
به گزارش خبرنگار ماین نیوز، سعید صمدی با تقسیم‌بندی مشکلات صنعت زغال سنگ ایران به دو بخش کوتاه‌مدت و بلندمدت توضیح داد: در حال حاضر تولید زغال سنگ ایران حدود یک میلیون تن است در حالی که کشور همسایه یعنی ترکیه بالغ بر 60 میلیون تن تولید زغال سنگ دارد و این نشان می دهد که اصلا جایگاه خوبی در صنعت زغال سنگ نداریم.وی افزود: باید به سمت افزایش تولید زغال سنگ به عنوان منبع جدید انرژی در کشور برویم و این موضوع را در کشور جا بیندازیم. از سوی دیگر باید بگویم که در بخش مشکلات کوتاه‌مدت صنعت زغال سنگ، هزینه اصلی معادن زغال سنگ نیروی انسانی این بخش است که 60 تا 80 درصد از کل هزینه‌های این صنعت را به خود اختصاص می‌دهد. این هزینه قابل به تاخیر انداختن هم نیست. به عنوان مثال صنایعی مانند خودروسازی و ذوب آهن می‌توانند هزینه مواد اولیه خود را با تاخیر چند ماه پرداخت کنند اما چنین کاری برای معادن زغال سنگ امکان‌پذیر نیست و حقوق کارگران این معادن باید ابتدای هر ماه پرداخت شود.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در ادامه با اشاره به مشکلات مالی معادن زغال سنگ ایران گفت: این مشکلات تنها از طریق پرداخت مطالبات قانونی معادن زغال سنگ قابل حل است. یعنی زمانی که معادن زغال سنگ محصول خود را به ذوب آهن اصفهان می‌فروشند، باید بتوانند حداکثر طی دو تا سه ماه مطالبات خود را دریافت کنند. این در حالیست که هم‌اکنون بعضا تا شش ماه نیز مطالبات معادن زغال سنگ به تعویق افتاده است.
صمدی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود تولید داخلی زغال سنگ ذوب آهن اصفهان به عنوان مصرف‌کننده اصلی زغال سنگ در کشور اقدام به واردات این محصول نیز می‌کند؟ توضیح داد: مصرف سالانه زغال سنگ کشور حدود 1.5 میلیون تن است که با توجه به تولید حدودا یک میلیون تنی داخل، بنابراین ذوب آهن اصفهان ناچار به واردات حدود 1.5 میلیون تن زغال سنگ است که پول زغال سنگ وارداتی را نیز نقدا پرداخت می‌کند. به همین دلیل خواسته اصلی این است که پول زغال سنگ داخلی نیز به موقع پرداخت شود.
او در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اینکه آیا ذوب آهن اصفهان به تملک معادن زغال سنگ داخلی تمایل دارد؟ اظهار کرد: باید به این نکته اشاره کرد که ذوب آهن اصفهان به عنوان یک فولادساز هم‌اکنون با بحران دپوی محصولاتش به میزان 1.5 میلیون تن مواجه است و دلیل آن هم رکود در بازار و بخش ساخت‌وساز است و این شرکت تعمدی در پرداخت دیرهنگام مطالبات بخش زغال سنگ ندارد. بحث ما این است که وقتی دولت می‌تواند مشکل صنعت خودروسازی را با پرداخت یارانه و اعطای خط اعتباری حل کند، چرا مشکل معادن زغال سنگ و ذوب آهن از همین طریق حل نشود.
مديرعامل اسبق شركت زغال سنگ البرز غربي افزود: از سوی دیگر باید بگویم که ذوب آهن اصفهان چند سال پیش معدن زغال سنگ البرز شرقی را خریداری کرد که تجربه موفق هم نبود، چرا که این معدن شرایط و مشکلات حادی دارد. بنابراین بعید می‌دانم ذوب آهن دیگر انگیزه‌ای برای خرید و تملک دیگر معادن زغال سنگ داشته باشد.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران درباره مشکلات ایمنی موجود در معادن زغال سنگ ایران گفت: وقتی معادن زغال سنگ از نظر مالی دچار بحران می‌شوند، طبیعی است که رعایت استانداردهای ایمنی نیز در این معادن افت پیدا کند و در خرید و تامین لوازم ایمنی در معادن صرفه‌جویی می‌شود. در این شرایط ضریب ایمنی معادن زغال سنگ نیز کاهش می‌یابد. اما قطعا مدیران معادن زغال سنگ راضی به کاهش سطح ایمنی معادن نیستند و اگر مشکلات اقتصادی معادن زغال سنگ حل شود حوزه ایمنی نیز ارتقا می‌یابد. البته اگر حادثه‌ای در معادن زغال سنگ به وجود آید، هزینه‌های آن بسیار بیشتر از هزینه‌های حاصل از صرفه‌جویی شده خواهد بود. ضمن اینکه بیمه‌ها نیز شرایط بسیار سختگیرانه‌ای را برای بیمه معادن زغال سنگ اعمال می‌کنند.
وی اضافه کرد: البته نرخ حوادث معادن زغال سنگ در ایران بسیار کمتر از بسیاری از کشورهای دیگر است، چرا که معادن زغال سنگ ایران حداکثر در عمق 100 متری کار می‌کنند در حالی که در دنیا معادن زغال سنگ تا عمق 1100 متری هم در حال فعالیت هستند. بنابراین در عمقی که معادن زغال سنگ ما در حال تولید هستند، وقوع حادثه چندان معنی ندارد. اما به‌هرحال ارتقای ایمنی معادن زغال سنگ مستلزم صرف هزینه است و به عنوان مثال ایجاد تونل‌های اضافی در معادن زغال سنگ و استفاده از چوب های باکیفیت برای نگهداری لایه‌های کارگاه‌های استخراج هزینه‌بر هستند. از سوی دیگر در حال حاضر در بسیاری از معادن زغال سنگ دنیا دیگر از روش‌های سنتی برای سنجش میزان گاز متان و دیگر گازهای خطرناک استفاده نمی‌شود بلکه به سمت روش‌های سنجش مکانیزه و نصب سنسور رفته‌اند اما شاهد این هستیم که عمده معادن زغال سنگ کشور فاقد سیستم گازسنج مکانیزه هستند. یا اینکه طبق قانون هر کارگر زغال سنگ که وارد محیط معدن می‌شود، باید یک خودنجات با خود به همراه داشته باشد که در هنگام وقوع سانحه تا چند ساعت می‌تواند اکسیژن معدنچی را تامین کند اما در حال حاضر به دلیل گرانی این محصول بسیاری از معدنچیان زغال سنگ فاقد این وسیله ایمنی هستند.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اینکه آیا بخش خصوصی تمایل به حضور در صنعت زغال سنگ دارد یا خیر؟ گفت: معادن زغال سنگ نیروبرو هستند و بخش خصوصی واقعی می‌تواند در این حوزه بسیار موفق عمل کند. متاسفانه در چند سال گذشته برخی از معادن زغال سنگ کشور را بابت بدهی دولت به بخش‌های شبه‌دولتی مانند سازمان تامین اجتماعی واگذار کردند و بعد از این واگذاری‌ها عملا شاهد کاهش تولید شدید این معادن بوده‌ایم. این معادن بعد از واگذاری نه تنها اقتصاد نشدند بلکه اجرای طرح های توسعه آنها نیز متوقف شد. در حالی که اگر همین معادن به بخش خصوصی واقعی واگذار می شد قطعا وضعیت آنها بهتر می‌شد. باید بگویم که مدیریت معادن زغال سنگ کار بسیار پیچیده‌ای است که شاید از عهده سازمان‌های شبه‌دولتی بر نمی‌آید. تولید این معادن پس از واگذاری به شبه‌دولتی‌ها دستکم بین 30 تا 35 درصد کاهش یافته است. در شرایطی که سالانه 1.5 میلیون تن زغال سنگ وارد کشور می‌کنیم، الویت ما در این صنعت باید افزایش تولید باشد. متاسفانه زغال سنگ تنها کانی است که به صورت خام وارد کشور می‌شود. به نظر من دولت باید در خصوصی‌سازی معادن زغال سنگ تجدیدنظر جدی کند.
صمدی درباره بازسازی و نوسازی معادن زغال سنگ و استفاده از فناوری‌های نوین در استخراج زغال سنگ عنوان کرد: معادن زغال سنگ ایران حدود 50 سال قبل تجهیز شدند و تا امروز نیز دانش فنی آنها هیچ تغییری نکرده است. اگر قرار است حدود 10 درصد از کل انرژی موردنیاز کشور را از محل زغال سنگ تامین کنیم باید به تولید 20 میلیون تن زغال سنگ دست یابیم و این میزان تولید با توجه به ذخایر 1.2 میلیارد تنی کشور اصلا هدف غیرممکنی نیست. باید در دانش فنی و تجهیزات معادن زغال سنگ کشور تجدیدنظر جدی کنیم.
وی اضافه کرد: ظرفیت معادن زغال سنگ کشور در حال حاضر بین 100 تا 300 هزار تن است که بسیار پایین محسوب می‌شود. در حال حاضر در دنیا روی ظرفیت‌های چند میلیون تنی زغال سنگ متمرکز شده‌اند. ما نیز در ایران باید حداقل روی معادن با ظرفیت تولید یک میلیون تن متمرکز شویم. با توجه به جوان بودن معادن زغال سنگ در ایران بکر بودن این معادن رسیدن به ظرفیت تولید یک میلیون تنی برای یک معدن اصلا کار سختی نیست.
وی افزود: از سوی دیگر مصرف‌کننده عمده زغال سنگ در کشور ذوب آهن اصفهان است در حالی که سایر صنایع هم می توانند با استفاده از زغال سنگ در فرایند تولید خود به شدت هزینه‌هایشان را کاهش دهند. به عنوان مثال 95 درصد سیمان تولیدی در جهان با زغال سنگ تولید می‌شود. این در حالیست که استفاده از زغال سنگ در کارخانه‌های سیمان ایران بسیار ناچیز است. صنعت سیمان هم‌اکنون با گاز و مازوت کار می‌کند که بسیار گران‌تر هستند. برای تولید 7500 کالری انرژی قیمت زغال سنگ 5 سنت و قیمت گاز و مازوت حدود 35 سنت در می‌آید که این نشان‌دهنده اقتصادی بودن استفاده از زغال سنگ در تولید سیمان است.
مجري طرح تجهيز معدن زغال سنگ همكار كرمان در برنامه رادیویی گنج و رنج اظهار کرد: هم‌اکنون حدود 60 انرژی دنیا از زغال سنگ تامین می‌شود و بسیاری از کشورها حتی وزارت زغال سنگ و یا سازمان‌های متولی خاص زغال سنگ دارند، چرا که معدنکاری زغال سنگ یک معدنکاری خاص بوده و نیاز به سازمان و تشکیلات خاص خود دارد تا از حقوق معدنکاران دفاع کند ولی متاسفانه ما ما در ایران متولی خاصی برای صنعت زغال سنگ نداریم و فریاد معدنکار زغال سنگ در کشور به جایی نمی‌رسد. البته باید بگویم که صنعت زغال سنگ کشور برای توسعه نیازمند بودجه دولتی نیست و بخش خصوصی می‌تواند این حوزه را ارتقاء دهد. هم‌اکنون شرکت‌های بخش خصوصی فعال در صنعت زغال سنگ در بورس حضور دارند که وضعیت بسیار خوبی هم دارند. باید به این نتیجه برسیم که دولت اصلا سرمایه‌گذار خوبی نیست و می‌توانیم با استفاده از توان داخلی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی زمینه رشد صنعت زغال سنگ کشور را فراهم کنیم.