ایمنی در فعالیت‌های معدنی جزو اساسی‌ترین موضوعاتی است که رعایت نکردن قوانین و مقررات آن می‌تواند حوادث ناگواری را رقم بزند.

در این میان ایمنی در معادن زیرزمینی از اهمیت بیشتری برخوردار است که در صدر معادن زیرزمینی، معادن زغال‌ سنگ قرار می‌گیرد. آمارها بیانگر آن است که سالانه در تعدادی از معادن زغال‌ سنگ جهان حوادثی رخ می‌دهد که در برخی موارد منجر به فوت یا آسیب‌های جدی می‌شود.وقوع حوادث گوناگون در معادن زغال‌ سنگ باعث شد سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در طرح تجهیز ایمنی این معادن پیشقدم شود.

مهدی کرباسیان رییس هیات عامل ایمیدرو به تازگی از تجهیز ایمنی معادن زغال‌سنگ بخش خصوصی در کشور خبر داد و اظهار کرد: نخستین تجهیزات ایمنی این معادن را وارد کرده‌ایم تا با وام چند ساله و سود کم در اختیار معادن قرار بگیرد. ایمنی معادن به ویژه معادن زغال‌سنگ جزو اولویت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت است؛ در همین زمینه پروژه‌ای از سوی معاونت معدنی وزارتخانه و به‌ ویژه ایمیدرو با اتحادیه معادن زغال‌ سنگ به صورت مشترک تهیه شده که نخستین گام آن تامین تجهیزات ایمنی است.

این برنامه حاکی از آن است که بخش عمده‌ای از حوادث رخ داده در معادن زغال‌ سنگ به‌ دلیل رعایت نکردن ایمنی از سوی کارگران اتفاق می‌افتد، در نتیجه مجهز شدن کارگران از اولویت بیشتری برخوردار است.

گازسنج‌ها، ضروری‌ ترین ابزار

 
محمد کاظم نوری، مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌ زیست ایمیدرو درباره تجهیزات ایمنی در معادن زغال‌ سنگ اظهار کرد: مرحله نخست این تجهیزات برای کارگران معادن زغال‌ سنگ بوده که در این مرحله دستگاه فشارسنج امریکایی به معادن بخش خصوصی داده می‌شود.وی درباره اهمیت استفاده از این دستگاه بیان کرد: نبود این دستگاه در معادن زغال‌ سنگ می‌تواند حوادث ناگواری را رقم زند.

این دستگاه قبل از ورود کارگران به معدن، میزان گاز متان را اندازه‌ گیری می‌کند تا در صورتی که مقدار این گاز بیش از حد مجاز باشد از ورود کارگران تا انجام اقدامات لازم جلوگیری شود.به گفته نوری، با توجه به اینکه گاز متان علائمی هشداردهنده‌ای نظیر بو و رنگ ندارد، وجود آن بیش از میزان استاندارد می‌تواند منجر به وقوع حادثه شود. وی ادامه داد: تجهیزات ایمنی انواع مختلفی دارند. دستگاه گاز سنج جزو یکی از ضروری‌ ترین تجهیزات ایمنی برای معادن زغال‌ سنگ محسوب می‌شود.

نقش تجهیزات پیشرفته ایمنی در پیشگیری از انفجار

 
بهرام فرزاد، کارشناس زغال‌ نگ درباره ایمنی معادن زغال‌ سنگ نیز گفت: مسئله ایمنی معادن زغال‌ سنگ از زمان شروع فعالیت‌های ذوب‌ آهن اصفهان و شروع استخراج زغال‌ سنگ از معادن کرمان و شمال همواره مطرح بوده و با وجود نظارت مستقیم کارشناسان ایمنی معادن شوروی سابق و همکاری‌های کارشناسان ایرانی گاهی ناظر وقوع حوادث ناگوار در معادن زغال‌ سنگ داخل کشور بوده‌ایم که متاسفانه در هر حادثه تعدادی از افرادی که مشغول به‌ کار در معدن بوده‌اند از دست رفته یا دچار مصدومیت شده‌اند.

وی ادامه داد: در شرایط حاضر نیز هر از چندگاهی اخباری از این دست را در روزنامه‌ها شاهد هستیم. البته با وجود استفاده از تکنیک‌های جدید و داشتن ابزارهای پیشرفته و کنترل‌های شدید در بسیاری از معادن پیشرفته زغال‌ سنگ در چین، ترکیه، امریکا گاهی شاهد وقوع حوادثی تلخ و ناگوار که بخشی از آنها نیز به تلفات جانی منجر می‌شوند، هستیم که بخش کوچک تری از این حوادث مربوط به حوادث فردی و برخی به علت ریزش‌های ناگهانی معدن و بخش عمده و اصلی حوادث به دلیل انفجار گاز متان است که متاسفانه کاربرد تجهیزات پیشرفته و اعمال دقت در کنترل میزان گاز متان در معادن زغال‌ سنگ باز هم صد درصد مانع از وقوع حوادث انفجار نمی‌شود.

فرزاد اظهار کرد: رسیدن میزان درصد گاز متان به مرحله بحرانی می‌تواند در اثر ایجاد جرقه‌ای در ابزارهای کارگران، اتصالی برق، بی‌احتیاطی کارگران و در مواردی حتی شل بودن اتصال باتری لکوموتیوهای معدنی و سایر تجهیزات زیرزمینی، موجب انفجار در معادن شده که متاسفانه این موضوع بیشتر موجب تلفات جانی و سوختگی و خفگی نیروهای شاغل در معدن شده است.

این کارشناس زغال‌ سنگ در ادامه بیان کرد: در بعضی از موارد تهویه نامناسب معدن و بی‌توجهی مسئولان ایمنی به کنترل گاز منجر به چنین حوادثی می‌شود که مثال زنده آن خاموش کردن دستگاه‌های تهویه معادن در روزهای تعطیل با هدف صرفه‌ جویی در مصرف برق بوده که منجربه انفجار معدن در شروع کار بعد از تعطیلات شده است.

وی افزود: پس از انفجار بزرگی که در معادن زغال‌ سنگ ترکیه اتفاق افتاد و منجر به تلفات جانی بالایی شد با دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران به معاونت معدنی وزارتخانه، بخش تامین امکانات زیربنایی ایمیدرو اقدام به وارد کردن دستگاه‌های ایمنی پیشرفته شامل دستگاه‌های سنجش گاز، دستگاه‌های خود نجات ماسک‌های ضد گاز و... کرده که در اختیار معادن زغال‌ سنگ قرار گرفته است.

فرزاد ادامه داد: استفاده از این تجهیزات و ابزار و دستگاه‌ها با توجه به اینکه در مقایسه با مدل‌های روسی قدیمی کارآیی بیشتری دارند، در پیشگیری از وقوع حوادث در معادن داخلی نیز نقش مهمی دارند. طرح ایجاد مراکز ایمنی و نجات در طبس، شاهرود و کرمان نیز از پیشنهادات مفیدی است که در کاهش حوادث معادن زغال‌ سنگ موثر خواهد بود.

- کتایون ملکی -

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان