صنعت مس ایران مانند تپه ماهورهایی می‌ماند که آینده درخشانی دارد و خارجی‌ها به خوبی از این قضیه مطلع هستند زیرا درکشور ما بیش از چندین هزار اندیس مس وجود دارد

ولی برای اینکه سرمایه‌ گذاران خارجی برای سرمایه‌ گذاری ترغیب شوند باید قواعد بازی برد- برد را رعایت کنیم در واقع قوانین ما باید مانند سایر کشورهای دنیا موجب جذب سرمایه‌ گذار خارجی شود.صنعت مس مانند بسیاری از صنایع دیگر پس از تحریم نیازمند تحولات اساسی و برنامه‌های مدونی است تا در مسیر پیشرفت و تحقق اهداف بلند مدت گام‌های موثری بردارد زیرا مس از جمله صنایعی است که نیاز دارد شاهد تحولات عظیمی باشد به‌ویژه در بخش خصوصی و اکتشافات گسترده که می‌تواند تاثیر فراوانی بر عملکرد این محصول بر جای‌ گذارد. مس نیازمند این است که با مدیریتی دقیق معادن خود را گسترش داده و محصولاتی با تنوع بیشتر تولید کند.

خصوصی‌ سازی در مس پررنگ شود

 
احمد مشکانی، استاد دانشگاه درباره این صنعت می‌گوید: شرکت‌های دولتی برای شرکت‌های خصوصی صنعت مس یک معضل محسوب می‌شوند زیرا توان رقابتی شرکت‌های خصوصی با شرکت‌های دولتی برابر نیست به همین دلیل قیمت تمام شده محصولات برای شرکت‌های خصوصی بسیار اهمیت دارد درحالی که برای شرکت‌های دولتی از اهمیت زیادی برخوردار نیست.وی می‌افزاید: شرکت‌های دولتی به خاطر اینکه ماشین‌ها و دستگاه‌های مورد نیاز را به شکل مزایده‌ای خریداری می‌کنند بازار ماشین‌های معدنی را خراب کرده‌اند زیرا خرید با این روش باعث می‌شود قیمت‌ها گران‌ تر تمام شود اما خصوصی‌ها دستگاه‌هایی را می‌خرند که ارزان‌ تر بوده و کارآیی بهتری داشته باشد بنابراین توان رقابت دولتی‌ها بیشتر از خصوصی‌هاست.

وی تصریح می‌کند: کمبود ماده معدنی در بخش خصوصی دیده می‌شود نه در بخش دولتی، درحال‌ حاضر ۶ کارخانه خصوصی مس احداث شده که مشکل آنها بار معدنی است و این کارخانه‌ها منتظرند ببینند چه کسی به اندازه ظرفیت کارخانه به آنها بار می‌دهد.مشکانی خاطرنشان می‌کند: ظرفیت اسمی تولید کاتد در برخی از کارخانه‌ها ۲ هزار تن کاتد در سال است در حالی که این کارخانه‌ها با ۶۰۰ تن کاتد در سال کار می‌کنند زیرا گمان می‌کردند ماده معدنی به آنها می‌رسد و می‌توانند با این ظرفیت کار کنند ولی دولتی‌ها ماده معدنی خود را به این کارخانه‌ها نمی‌دهند بنابراین درحال‌ حاضر مشکل کارخانه‌های خصوصی لیچینگ، ماده معدنی است.

 
وی می‌افزاید: در بخش «فلوتاسیون» هم ۳ کارخانه احداث شده که مشکل آنها هم ماده معدنی اولیه است یعنی دولت به آنها خاک‌های معدنی یارانه‌ای نمی‌دهد به همین دلیل کارخانه‌های (تولید شمش و کاتد) مس، همه یا نیمه فعال یا غیرفعال هستند زیرا در این زمینه اکتشافات خوبی برای تامین خوراک آنها انجام نشده است. وی می‌گوید: مهم‌ترین مسئله‌ای که در این‌باره وجود دارد این است که در بخش خصوصی اکتشافات خوبی انجام نشده درحالی که دولتی‌ها معادن بزرگ زیادی دارند که می‌توانند آنها را گسترش دهند. افراد با این ذهنیت که در ایران معادن فراوان و مس زیاد وجود دارد، کارخانه احداث می‌کنند اما وقتی در این حوزه فعالیت می‌کنند متوجه می‌شوند که ماده معدنی کم است.

این استاد دانشگاه بیان می‌کند: از سوی دیگر هزینه‌های جاری برای شرکت‌های دولتی اهمیتی ندارد اما در شرکت‌های خصوصی هزینه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است در حالی که با بالا رفتن هزینه‌ها از سوی دولت فشاری متوجه شرکت‌های دولتی نیست درحالی که شرکت‌های خصوصی فشار مضاعفی را باید تحمل کنند. وی اظهار می‌کند: قیمت حمل ماده معدنی در طول ۳سال گذشته ۵ برابر شده اما قیمت ماده معدنی نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش هم پیدا کرده است. ۳سال پیش مس ۶ تا ۷ هزار دلار قیمت داشت در حالی که قیمت آن به ۵ هزار دلار رسیده است همچنین حقوق پایه یک کارگر ساده آن زمان ۴۰۰ هزار تومان بوده که اکنون به ۸۰۰ هزار تومان رسیده است.

وی تصریح می‌کند: بیل مکانیکی از ساعتی۲۰ هزار تومان به ۸۰ هزار تومان رسیده و خرید ماشین «لودر» که چند سال قبل با ۲۰۰ میلیون تومان امکانپذیر بود درحال‌ حاضر با یک میلیارد تومان هم نمی‌توان آن را خرید و این نشان می‌دهد که تمام این هزینه‌ها گریبانگیر بخش خصوصی است زیرا دولتی‌ها راحت‌تر می‌توانند از پس هزینه‌ها برآیند.مشکانی می‌افزاید: بسیاری از شرکت‌های معدنی دنیا درحال سود دهی هستند اما معادن ایران ضررده شده‌اند زیرا مسائلی مانند، قیمت ماشین‌آلات، قیمت ماده معدنی، قیمت انرژی، هزینه‌های جاری و مسائل مالیاتی و ارزش افزوده و در مرحله آخر بحث فناوری‌ها معدنداران را متحمل فشارهای زیادی می‌کند.

وی تاکید می‌کند: تولید کننده محصولات معدنی و معدنداران در ایران مدام با فشارهای گوناگون همراه هستند زیرا علاوه بر مشکلات موجود و پایین آمدن قیمت جهانی مس، حقوق دولتی هم تقریبا ۳ برابر شده است که بر صنعت مس تاثیرات فراوانی می‌گذارد بنابراین باید در دانش فنی و فناوری و ماشین‌ آلات صنعت مس تغییراتی ایجاد شود. وی درباره اینکه آیا با از بین رفتن تحریم‌ها در صنعت مس می‌توان شاهد رونق بود، بیان می‌کند: از بین رفتن تحریم‌ها حتما می‌تواند بر صنعت مس تاثیرگذار باشد به شرطی که دولت در این‌ باره اجازه کار بدهد زیرا شرکت‌های خصوصی می‌توانند در توسعه صنعت مس و پیشرفت آن تاثیرگذار باشد به شرط اینکه موقعیت فعالیت فراهم شود. مشکانی با اشاره به حضور سرمایه‌ گذاران خارجی در ایران می‌گوید: سرمایه‌ گذاران خارجی در شرایطی برای آوردن سرمایه‌های خود به ایران اقدام می‌کنند که شرایط و قوانین موجود در کشور فراهم باشد زیرا در غیراین صورت ماندن را جایز نمی‌دانند و در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. ما باید بخش خصوصی را تقویت کنیم و از ایجاد موانع گوناگون برای فعالیت آنها جلوگیری به‌ عمل آوریم.

وی تصریح می‌کند: کشورهای ژاپن، آلمان و ایتالیا در هفته‌های اخیر برای مذاکره با معدنی‌ها به ایران آمده‌اند اما تاکنون بیشتر با گروه‌های دولتی وارد مذاکره شده‌اند و هنوز بخش خصوصی در این حوزه وارد عمل نشده و بهتر است به جای تصمیم‌ گیرهای آنی، قوانین بجا و محکم تدوین شود زیرا سرمایه‌ گذاران خارجی می‌دانند که ایران دارای معادن بکر و مواد معدنی زیادی است ولی قوانین موجود می‌تواند شرایط را برای ماندن سرمایه‌ گذاران خارجی مشخص می‌کند.وی اظهار می‌کند: ایران مانند تپه ماهورهایی می‌ماند که آینده درخشانی دارد و خارجی‌ها به خوبی از این قضیه مطلع هستند. در کشور ما بیش از چندین هزار اندیس مس وجود دارد ولی باید قواعد بازی برد- برد را رعایت کنیم تا سرمایه‌ گذاران برای آمدن ترغیب شوند. قوانین ما باید مانند سایر کشورهای دنیا موجب جذب سرمایه‌ گذار خارجی شود.مشکانی عنوان می‌کند: بسیاری از حوزه‌های معادن مس مربوط به بخش‌های دولتی هستند معدن یعنی تولید ماده معدنی که باید مقرون به صرفه باشد.

دوره‌های آموزشی از اکتشاف تا فرآوری نیازمند حمایت است

 
سارا یوسفی فر، کارشناس مس می‌گوید: آنچه درحال‌ حاضر در صنعت باید به آن توجه شود این است که اکتشافات این حوزه باید سیستماتیک بوده و تمامی مراحل با اصول انجام شود زیرا اکتشاف، استخراج و فرآوری موارد به هم پیوسته‌اند و هر کدام زیربنای دیگری محسوب می‌شوند. وی می‌افزاید: همچنین هر تیپ مس و عناصر همراه آن اکتشاف خاص خود را می‌طلبد و نیاز است با استفاده از روش‌ها و ابزارهای جدید اکتشاف، استخراج و فرآوری در این بخش‌ها انجام شود تا این‌گونه شاهد تحولات و پیشرفت بیشتری در حوزه مس باشیم.

وی عنوان می‌کند: بنابراین بهتر است برخی از این ابزارها برای سهولت اکتشاف، استخراج و فرآوری به ایران وارد شود یا اینکه تعداد بیشتری از آنها را در اختیار داشته باشیم تا کارشناسان مربوط بتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند. وی می‌افزاید: البته آموزش کارشناس این حوزه در استفاده از ابزارهای جدید هم از نکات حائز اهمیت هست. برای مثال در تشخیص آلتراسیون‌های وابسته به کانه‌زایی مس و عناصر همراه می‌توان از روش «پی‌آی‌ام‌ای» کمک گرفت و البته در بخش ایزوتوپی و سن‌ سنجی هم نیاز به تجهیزات بیشتر داریم، الکترون میکروپروب آنالیزرها نیز در شناسایی کانی‌ها حائز اهمیت هستند.

یوسفی‌فر اظهار می‌کند: البته بخش‌های زیادی از معادن ایران نیاز به گسترش دارد از جمله می‌توان به آموزش کارشناسان این بخش و آگاهی آنها از مسائل روز دنیا اشاره کرد زیرا در بسیاری از کشورهای دنیا از مهم ترین اهداف بخش‌های مختلف معدنی و صنایع معدنی برنامه‌ ریزی روی آموزش کارشناسان است که مسلما این‌ گونه آموزش‌ها می‌تواند روی بخش‌های مختلف از اکتشاف تا فرآوری تاثیرات چشمگیری برجای بگذارد.

این کارشناس مس تاکید می‌کند: به تازگی شاهد برگزاری نخستین دوره آموزشی اکتشاف با حضور پروفسور جرمی ریچاردز با همت بخش خصوصی و حمایت ایمیدرو بودیم که با استقبال علاقه‌ مندان زیادی روبه‌رو شد. امید است در آینده نزدیک شاهد برگزاری دوره‌های آموزشی بیشتر از اکتشاف تا فرآوری با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، دانشگاه‌ها، سازمان نظام مهندسی معدن باشیم.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان