با وجود اینکه چند سالی است ایران عنوان نخستین یا دومین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان را یدک می‌کشد، اما شاهد هستیم که اواخر سال گذشته و با آغاز نخستین ماه از سال ۹۷ واحدهای ذوب با کمبود آهن اسفنجی که خوراک اصلی آنها به‌شمار می‌رود، روبه‌رو شده‌اند و این در حالی است که برخی آمارها نشان از صادرات این ماده اولیه در سال گذشته دارد.

اولویت نخست، تامین نیاز داخل

به گزاش استیل پدیا، سال گذشته با توجه به اینکه با کمبود مواد اولیه روبه‌رو بودیم، واحدهای آهن اسفنجی با ۴۷ درصد ظرفیت خود کار کردند و تولید ما در سال گذشته به ۲۲/۵میلیون تن رسید. همچنین مصرف آهن اسفنجی در این سال ۲۱/۸میلیون تن بود و ۷۲۰ هزار تن نیز صادرات انجام شد در حالی که نیاز کشور ما ۲۴ تا ۲۵ میلیون تن بوده است. این آمار را مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد.

سیف‌الله امیری در ادامه، با اشاره به پیش‌بینی آهن اسفنجی مورد نیاز برای امسال عنوان کرد: پیش‌بینی ما برای سال ۹۷ میزان۲۷ میلیون تن است. وی در ادامه تاکید کرد: واحدها در صورتی می‌توانند صادرات داشته باشند که نیاز داخل برآورده شده باشد زیرا با توجه به اینکه حمایت از کالای داخلی باید مورد نظر قرار گیرد، تامین نیاز داخل در اولویت خواهد بود. وی در پاسخ به این پرسش که با وجود مقام‌های اول و دوم در تولید آهن اسفنجی، چرا با کمبود آهن اسفنجی روبه‌رو شده‌ایم، عنوان کرد: زنجیره، در حال تکمیل شدن بوده و میزان مصرف آهن اسفنجی نیز در حال افزایش است. از این‌رو با ورود واحدهای کوچک ذوب به چرخه تولید با کمبود آهن اسفنجی روبه‌رو شده‌ایم که البته درصدد رفع این کمبود هستیم. هر چند برخی واحدها سال گذشته اقدام به صادرات آهن اسفنجی کرده‌اند.

مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به جلسه‌هایی که برای رفع کمبود آهن اسفنجی از سوی وزارتخانه برگزار شده است، عنوان کرد: جلسه‌ای با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت، معاون معدنی وزارتخانه و تمامی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان آهن اسفنجی برگزار شد که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، کمبودهای خود را مطرح کردند. در این جلسه تصمیم گرفته شد که نیاز آهن اسفنجی واحدها را به‌صورت منطقه‌ای تامین کنند، البته این موضوع به معنای سهمیه‌بندی نیست. از سوی دیگر بر این امر نیز تاکید شد که تا وقتی نیاز داخل تامین نشود صادرات انجام نشود. امیری در ادامه توضیح داد: البته کمبود آهن اسفنجی، مربوط به واحدهای کوچک می‌شود و قرار است واحدهای بزرگتر به‌صورت منطقه‌ای نیاز آنها را تامین کنند. در این زمینه واحدی مانند گل‌گهر داوطلب شده که نیاز واحدها را برطرف کند.

با وجود کمبود، صادرات داشتیم

 
درباره کمبود آهن اسفنجی در زنجیره فولاد کشور، سیدرضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: اگر به آمار نگاهی بیندازیم، ظرفیت ذوب ما در سال گذشته به ۳۰ میلیون تن رسیده که ۲۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تن تولید داشته‌ایم. در سال گذشته با کمبود ۱/۵ میلیون تن آهن اسفنجی برای داخل روبه‌رو شدیم. این کمبود ایجادشده به‌دلیل کمبود مواد اولیه است، در حالی که برخی واحدها مجوز ۷۰۰ هزار تن صادرات را گرفته بودند. این اشتباه بزرگی است که در داخل با کمبود مواد اولیه روبه‌رو باشیم اما شاهد صادرات همان مواد اولیه باشیم. شهرستانی ادامه داد: برای رفع این کمبود، جلسه‌های زیادی با تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برگزار کردیم. به تازگی جلسه‌ای برگزار شده که نتیجه خوبی داشته است. پیشنهاد ما این بود که آهن اسفنجی را در بورس به مدت یک ماه عرضه کنند و اگر مشتری نداشت، صادرات انجام شود.

 
وی در ادامه درباره ویژگی‌های آهن اسفنجی عنوان کرد: آهن اسفنجی را نمی‌توان زیاد نگه داشت چراکه جزو مواد اولیه‌ای به‌شمار می‌رود که چندان قابل دپو شدن نیست و از سوی دیگر در زمان بارندگی نمی‌توان آن را حمل‌ونقل کرد. از این رو پیشنهاد کرده‌ایم که ۳ یا ۴ بار در بورس عرضه شود و اگر مشتری نداشت صادرات انجام شود. یعنی این ۱/۵میلیون تن کمبود را جبران کنیم و اگر با مازاد روبه‌رو شدیم آن را صادر کنیم.

قیمت آهن اسفنجی، بالاتر از فرمول تعیین شده

 
این کارشناس فولاد با اشاره به نرخ آهن اسفنجی خاطرنشان کرد: نکته بعدی درباره آهن اسفنجی، نرخ آن است که در این زمینه نیز عرضه و تقاضا باید نرخ را مشخص کنند. هرچند فرمول مشخصی برای نرخ آهن اسفنجی در نظر گرفته شده که باید ۵۰ یا ۴۹ درصد فولاد خوزستان باشد اما در عمل شاهد هستیم که نرخ خرید و فروش آهن اسفنجی ۶۰ درصد نرخ فولاد خوزستان است که خریدار، کل مبلغ را یکجا پرداخت می‌کند و پس از یک ماه جنس خود را تحویل می‌گیرد.

 این موضوع نشان می‌دهد که با کمبود آهن اسفنجی روبه‌رو هستیم و این کمبود را باید مدیریت کنیم. شهرستانی در پاسخ به این پرسش که واحدهای تولیدی جدیدی در امسال وارد مدار تولید می‌شوند. آیا این واحدها قادر به جبران کمبود آهن اسفنجی برای سال جدید هستند، گفت: البته قرار است امسال ۵ میلیون تن آهن اسفنجی جدید مدار وارد تولید شود که ۴ میلیون تن فولاد به ظرفیت کشور اضافه می‌کند. برنامه امسال برای تولید فولاد بر مبنای ۲۶ میلیون تن است که ۴ میلیون تن بیشتر از سال گذشته است. فاز دوم برخی کارخانه‌ها وارد مدار تولید می‌شوند و برخی کارخانه‌های جدید نیز بهره‌برداری خواهند شد، بنابراین کمبود موجود جبران می‌شود.

نیازمند تفاهمنامه‌های برد- برد

 
شهرستانی در ادامه تاکید کرد: برای کارخانه‌های فولادی، سرمایه‌گذاری بسیاری شده که اگر بی‌استفاده بماند، ضربه بسیاری به این صنعت وارد خواهد کرد. بزرگترین اشتباه را وزارت صنایع در دولت‌های گذشته انجام داده که مجوزهای بسیاری به کارخانه‌های نورد و میلگرد اعطا کرده در حالی که این واحدها با حدود ۳۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.

 
وی در ادامه خاطرنشان کرد: حمایت از واحدهای نوردی، کار چندان مشکلی نیست. در این راستا می‌توانیم با کشورهای همسایه تفاهمنامه انعقاد کنیم که روی کالاهایی مانند میلگرد و تیرآهن که کشور ما مازاد دارد، تعرفه‌ای اعمال نکنند و ما نیز کالاهای مورد نیاز در این زنجیره را بدون تعرفه وارد کنیم. تفاهم‌های برد – برد با کشورهای همسایه، هم کمبودها و خلاهای زنجیره کشور ما را جبران می‌کند و هم در بخشی که با مازاد روبه‌رو هستیم می‌تواند راهکارهای صادراتی بیشتری فراروی ما قرار دهد.

علل کمبود آهن اسفنجی

فولاد سفیددشت، یکی از واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی در کشور است. درباره علل کمبود آهن اسفنجی، صمت با مدیرعامل فولاد سفیددشت گفت‌وگو کرد. محمود ارباب‌زاده در پاسخ به این پرسش که امسال چه میزان تولید داشته‌اید و آیا صادرات هم وجود داشته، عنوان کرد: سال گذشته، فولاد سفیددشت ۴۸۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید کرد که صددرصد محصولات تولیدی آن به داخل اختصاص یافت و کالای‌مان را به حدود ۱۰ واحد ذوب تحویل داده‌ایم.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا امسال واحدهای ذوب با کمبود آهن اسفنجی روبه‌رو شده‌اند، گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل کمبود آهن اسفنجی درحال‌حاضر این است که توسعه زنجیره صنعت فولاد به‌صورت متوازن شکل نگرفته است. برخی کارخانه‌های فولادی، واحد ذوب دارند و برخی کارخانه‌ها اگرچه واحد آهن اسفنجی دارند اما واحد ذوب آنها راه‌اندازی نشده است و این نبود توازن، برخی واحدها را با کمبود آهن اسفنجی روبه‌رو کرده است.

وی در ادامه توضیح داد: البته موضوع دیگر، تامین نشدن قراضه برای واحدهای کوچک است، چراکه در برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار بود واحدهای کوچک از طریق قراضه تامین شوند که با توجه به قراضه‌ای که در بازار وجود دارد، این کار انجام نشده و این واحدها به آهن اسفنجی روی آورده‌اند. از این‌رو کمبود و گران بودن قراضه سبب شده که تمامی واحدها به سمت آهن اسفنجی روی بیاورند و تعادل آهن اسفنجی در زمینه میزان مصرف و تولید آن بهم خورده است. البته امیدواریم با راه‌اندازی طرح‌های جدید، تعادل در زنجیره فولاد دوباره برقرار شود.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران وجهان