وجود باطله و ضایعات در تمامی مراحل فعالیت‌های معدنی و همچنین صنایع معدنی وجود دارد. گاه وجود ضایعات می‌تواند برای واحدهای مصرفی، مشکلاتی از جمله افزایش هزینه را به دنبال داشته باشد.

اگرچه می‌توان در شرایطی آنها را دپو و دوباره در واحدهای فرآوری استفاده کرد و گزینه سوم این است که واحد مصرفی می‌تواند در نهایت این باطله‌ها و ضایعات را بفروشد. در این میان فعالان صنعت فولاد معتقدند بخشی از بار گندله و آهن اسفنجی خریداری شده از معادن به همراه ضایعات به واحدهای فولاد سازی می‌رسد. به گفته آنها این موضوع باید در نسبت‌های قیمت‌ گذاری در نظر گرفته شود یا اینکه کیفیت محصول خریداری شده کامل باشد. در صورتی که ضایعات محصول خریداری شده بیش از مقدار پیش‌ بینی شده باشد منجر به افزایش هزینه کارخانه‌های تولید فولاد خواهد شد.

استفاده دوباره از پرت گندله

 
 شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌ عنوان یکی از کارخانه‌های بزرگ تولید کننده فولاد در خرید گندله از معادن سنگ‌ آهن دارای مقداری ضایعات است، در واقع بخشی از بار خریداری شده خواسته یا ناخواسته پرت می‌شود. بهرام سبحانی، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان و رییس انجمن تولید کنندگان فولاد ایران معتقد است؛ ضایعات در بار گندله خریداری شده از معادن بیشتر به‌ صورت خردایش دیده می‌شود.

 
وی می‌گوید: در صورتی که بار خریداری شده کنترل شود درصد این خردایش به کمترین میزان خواهد رسید. در واقع سبحانی معتقد است با کنترل بار در زمان حمل‌ونقل می‌توان میزان ضایعات ایجاد شده که بیشتر به شکل خردایش است را کنترل کرد. با توجه به شکل گندله و زمان حمل، بخشی از این محصول معدنی وقتی روی یکدیگر قرار می‌گیرند دچار خردایش می‌شود.

هرچند گندله خرد شده به‌ عنوان ضایعات محصول خریداری شده محسوب می‌شود اما به گفته سبحانی، بخشی از آن در واحد گندله‌ سازی فولاد مبارکه دوباره استفاده می‌شود، البته بخشی دیگر از این ضایعات برای این شرکت قابل استفاده نخواهد بود.

 
رییس انجمن تولید کنندگان فولاد ایران در بخشی دیگر از صحبت‌های خود این‌ طور بیان می‌کند، که ضایعات گندله را در برخی از واحدها دپو کرده و سپس آن را به واحدهای گندله‌ سازی می‌فروشند. با چنین اقدامی کمی از زیان اقتصادی وارد شده به خریدار را می‌توان جبران کرد اما باید به این موضوع توجه داشت که قیمت گندله خردشده یا همان ضایعات گندله ۴۰ تا ۵۰ درصد کمتر از قیمت گندله اصلی خواهد بود.

براساس گفته‌های بهرام سبحانی حداقل میزان خردایش در هر تن یک تا ۲درصد و حداکثر۵ درصد است. اما در صورتی که اقدامات لازم در واحدهای گندله‌ سازی انجام شود، میزان خردایش به کمترین مقدار خواهد رسید. اما بخشی از این اقدامات به زمان تولید گندله و بخشی دیگر به زمان حمل بار برمی‌گردد.

 
دیدگاه سبحانی درباره کاهش ضایعات گندله اینچنین است، که اگر میزان مقاومت گندله بالا باشد، در نتیجه کیفیت سنگ‌ آهن افزایش می‌یابد تا گندله تولید شده از سختی و مقاومت خوبی برخوردار باشد. از سویی دیگر باید میزان تخلیه و بارگیری به حداقل برسد. در صورتی که گندله خریداری شده از معدن تا کارخانه چندین بار تخلیه و بارگیری شود بدون شک میزان خردایش و به دنبال آن ضایعات گندله خریداری‌ شده، افزایش خواهد یافت.

افزایش ضایعات در قیمت‌ها محاسبه شود

 
البته بحث ضایعات تنها به گندله منتهی نمی‌شود، آهن‌ اسفنجی مورد نیاز برای کارخانه‌های فولاد سازی نیز با ضایعات همراه است. این موضوع باعث شده تا برخی فعالان حوزه فولاد نسبت به آن معترض شوند. فعالان این صنعت معتقدند میزان ضایعات و پرت آهن اسفنجی باید در قیمت محصول لحاظ شده تا این واحدها با ضرر اقتصادی مواجه نشوند. سید رسول خلیفه سلطانی، دبیر انجمن تولید کنندگان فولاد معتقد است بخشی از آهن اسفنجی خریداری شده از کارخانه‌های تولید در مسیر جابه‌جایی و رسیدن به واحدهای فولاد سازی به ضایعات تبدیل می‌شود.

در حالی که قیمت محاسبه شده برای خرید آهن اسفنجی مطابقتی با کیفیت بار ندارد، زیرا بخشی از آهن‌ اسفنجی خریداری شده اکسید یا خرد می‌شود اما خریدار هزینه کامل محصول مورد نیاز خود را پرداخت کرده است.به گفته دبیر انجمن تولید کنندگان فولاد ایران، باید محاسبه قیمت‌ها به صورتی باشد که خرید برای واحدهای فولاد سازی صرفه اقتصادی داشته باشد. در واقع یا باید کیفیت بار خریداری شده بالا باشد یا میزان پرت محصول در آن لحاظ شود. چنین اقدامی می‌تواند مشکلات واحدهای فولاد سازی در این بخش را رفع کند.

براساس صحبت‌های خلیفه سلطانی، پرت قراضه در هر تن ۱۰درصد و در آهن اسفنجی ۱۵درصد است که در قیمت‌ها لحاظ می‌شود اما در صورتی که میزان ضایعات بیش از رقم یاد شده باشد، باید در قیمت خرید محاسبه شود، در غیر این صورت خریدار متضرر می‌شود. البته برای جلوگیری از چنین اتفاقی می‌توان میزان مسافت جابه‌جایی را کاهش داد، این موضوع تاثیر بسیاری در کاهش اکسید شدن آهن اسفنجی خواهد داشت.

-کتایون ملکی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان