نفت و گاز جایی برای توجه به زغال‌ سنگ حرارتی نگذاشته است

احداث نیروگاه‌های زغال‌ سنگ حرارت توجیه اقتصادی ندارد

احداث نیروگاه‌های زغال‌ سنگ حرارت توجیه اقتصادی ندارد

استفاده از منابع جدید برای تولید انرژی‌های مصرفی همچون برق از جمله برنامه‌هایی است که هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای جهان در دستورکار قرار گرفته است.

 

تولید برق از زغال‌ سنگ حرارتی یکی از این پروژه‌ هاست که کشورهایی همچون امریکا و چین روی آن تمرکز کرده و بخش عمده‌ای از نیاز خود برای تولید برق را از این ماده معدنی تامین می‌کنند. در واقع بیشتر کشورهایی که ذخایر نفت و گازی ندارند روی به این‌ گونه طرح‌ها می‌آورند. اما در ایران که ذخایر فراوانی از نفت و گاز وجود دارد و هزینه تولید انرژی از آنها رقم کمتری نسبت به تولید برق از زغال‌ سنگ حرارتی را دارد سبب‌ شده تا تمایلی برای ورود سرمایه‌ گذاری به این حوزه وجود نداشته باشد.

 

در این میان برخی از کارشناسان معتقدند که ایران نیز باید از ذخایر زغال‌ سنگ کشور برای تولید انرژی استفاده کرده و منابع نفتی را در بخش‌های دیگر به‌ کار گیرد. در مقابل برخی دیگر بر این باورند که به دلیل بالا بودن هزینه تولید و مسائل زیست‌ محیطی و همچنین نیاز به سرمایه‌ گذاری کلان برای تولید برق با نیروگاه‌های زغالی، تولید زغال‌ سنگ حرارتی در کشور صرفه اقتصادی ندارد. به‌ طور قطع سرمایه‌ گذاری و منابع مالی به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی برای راه‌ اندازی پروژه‌های معدنی است.

 

ذخایر اکتشاف نشده زغال‌ سنگ حرارتی در ایران

 
خسرو فعالیان، عضو هیات‌ مدیره شرکت زغال‌ سنگ البرز مرکزی درباره استفاده از زغال‌ سنگ برای تولید برق در ایران اظهار کرد: درحال‌حاضر ۲نوع زغال‌ سنگ کک‌ شو و حرارتی در جهان موجود است اما از زغال‌ سنگ حرارتی برق تولید می‌شود. او ادامه داد: امروزه در جهان حدود ۸ میلیارد تن زغال‌ سنگ تولید می‌شود که ۷میلیارد تن آن زغال‌ سنگ حرارتی و یک میلیارد تن آن زغال‌ سنگ کک شو است.

 

فعالیان گفت: تولید زغال‌ سنگ حرارتی در ایران تنها ۱۰۰هزارتن است که با این رقم، راه‌ اندازی هیچ نیروگاهی توجیه اقتصادی نخواهد داشت مگر اینکه میزان تولید این محصول افزایش پیدا کند. او بیان کرد: زمانی که روس‌ها فعالیت‌های اکتشافی زغال‌س نگ در ایران آغاز کردند تنها روی زغال‌ سنگ کک‌شو تمرکز کرده و به ذخایر زغال‌ سنگ حرارتی توجهی نداشتند و در محدوده‌هایی که زغال‌ سنگ حرارتی بود برنامه‌ای برای اکتشاف آن نداشتند. بنابراین زغال‌ سنگ‌های حرارتی در ایران خوب شناسایی نشده و شاید میزان ذخیره احتمالی این نوع از زغال‌ سنگ ۱۰میلیارد تن باشد و قسمت زیاد شناسایی شده آن در محدوده طبس تا کرمان است.‌

 

ساخت نیروگاه در آینده‌ای دور

 
فعالیان گفت: یکی از برنامه‌هایی که برای استفاده از زغال‌ سنگ حرارتی در کشور انجام شده ساخت نیروگاه زغالی از سوی وزارت نیرو است که به سال‌های بسیار قبل باز می‌شود. اما به دلیل بالا بودن میزان هزینه تولید زغال‌ سنگ و مسائل زیست‌ محیطی و همچنین بالا بودن هزینه تولید انرژی برق با استفاده از این روش در مقایسه با سایر منابع انرژی سبب شده تا پیشرفت آنچنانی در این حوزه نداشته باشیم.

 

وی بر این باور است که به دلیل داشتن ذخایر فراوان نفت و گاز در کشور، تولید برق از این منبع جذابیتی برای سرمایه‌ گذار ندارد. در مقابل کشورهایی که منابع نفت و گازی ندارند از زغال‌ سنگ‌های حرارتی برای تولید برق استفاده می‌کنند. به عنوان مثال پکن پایتخت چین در حدود یک دهه گذشته برای تامین مواد گرمایشی از زغال‌ سنگ استفاده کردند و اکنون به دلیل مسائل زیست‌ محیطی، ناچار به تدوین برنامه‌هایی برای کنترل آلودگی‌های آن شده‌اند.

 

فعالیان گفت: سال ۱۳۰۵ برای نخستین‌بار لایه‌های زغال‌ سنگ در استان مازندران کشف شد. در آن دوره این استان برق نداشت و اهالی این منطقه از دیزل ژنراتورها استفاده می‌کردند و شرکت‌های آلمانی را به فکر تاسیس یک نیروگاه حرارتی انداختند، به این منظور ساختمانی را در شهرستان زیراب با نام «سانترال برق» تاسیس کردند که هم‌ اکنون نیز وجود دارد. اما رفته رفته بعد از اینکه دیزل ژنراتورهای گازوئیلی وارد ایران شد نیروگاه‌های زغال‌ سنگی به فراموشی سپرده شد.

 

عضو هیات‌ مدیره شرکت زغال‌ سنگ البرز مرکزی افزود: با توجه به پایین بودن قیمت نفت و گاز در ایران استخراج معادن زغال‌ سنگ حرارتی و راه‌ اندازی نیروگاه‌های زغال‌ سوز در ایران با صرفه اقتصادی همراه نخواهد بود. اما کشورهای همسایه ایران زغال‌ سنگ را خریداری کرده و برای نیروگاه‌ها یا سیستم گرمایشی از آن استفاده می‌کنند و برای آنها مقرون‌ به‌ صرفه است و به نظر می‌رسد صادرات زغال سنگ برای ایران هدفی نزدیک‌تر باشد.

 

برنامه راهبردی برای تولید انرژی

 
محمد پورعمران، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مازندران درباره استفاده از زغال‌ سنگ حرارتی برای تولید برق اظهار کرد: استفاده از منابع مختلف انرژی در جهان از یک برنامه راهبردی انرژی تبعیت می‌کند. به این ترتیب که برنامه را برای دوره‌های ۷ تا ۱۰ سال تنظیم کرده و بر اساس تغییراتی که در پیشرفت فناوری، شرایط بازار و... به وجود می‌آید برنامه را به‌ روز می‌کنند.

 

یکی از مهم‌ ترین مسائل مطرح شده در برنامه راهبردی، تعریف ترکیب مناسب استفاده از منابع مختلف انرژی در کل کشور و چگونگی بهره‌ گیری بهتر از این منابع است. او ادامه داد: منابع متعدد انرژی در حوزه سوخت‌های فسیل، نو، انرژی اتمی و خورشیدی و... در جهان وجود دارند که درهرکدام از این دسته بندی‌ها، حامل‌های مختلف انرژی قرار گرفته است. حال اگر ایران بخواهد از این حامل‌های انرژی بهره‌ گیری لازم را داشته باشد لازم است تا یک برنامه جامع و راهبردی را تدوین کرده سهم هرکدام از این انرژی‌ها مشخص شود.

 

پورعمران بیان کرد: کشورهای مختلف بسته به اینکه از چه منابعی برخوردارند برنامه راهبردی خود را برای تولید انرژی تنظیم می‌کنند. ایران نیز جزو کشورهای غنی از انواع منابع انرژی است و سوخت‌های فسیلی بسیار غنی دارد که منابع زغال‌ سنگی یکی از منابع انرژی آن محسوب می‌شود.او در ادامه افزود: تخمین هزینه فایده برای استفاده از منابع انرژی نقش مهمی دارد که باید در برنامه راهبردی و آنالیزی هم مشخص شود.

 

آنالیز هزینه فایده‌ها

 
 پورعمران بر این باور است که باید یکی از برنامه راهبردی انرژی کشور استفاده از منابع زغال‌ سنگ باشد. به همین منظور در آنالیز «هزینه فایده‌ها» باید هزینه‌ها و فایده‌های واقعی و نه قیمت‌های اسمی را مورد توجه قرار داد. چراکه اگر قیمت‌های اسمی بررسی شود در نتیجه انواع یارانه‌های پنهان و آشکار که برای منابع نفت و گاز وجود دارد این ذهنیت را ایجاد می‌کند که استفاده از انرژی زغال‌ سنگ توجیه کمتری نسبت به این مواد دارد.

 

اما اگر سرمایه‌ گذاری گسترده و عمده در بخش نفت و گاز انجام شود این نتیجه حاصل می‌شود که هر قدر نفت خام کمتری مصرف شود و بیشتر به فرآوری آن پرداخته و در بازارهای بین‌ المللی راه پیدا کند در نهایت ارزآوری و سود اقتصادی به همراه خواهد داشت.

 
او بیان کرد: منابع بسیاری در کشور وجود دارد که می‌توان با استفاده از آنها برق تولید کرد. یکی از این منابع زغال‌ سنگ است و با یک آنالیز هزینه فایده واقعی می‌تواند سهم مهمی از تولید انرژی الکتریکی را به خود اختصاص دهد. پورعمران ادامه داد: امروزه کشورهایی همچون امریکا که بیشترین تولید نفت خام را دارد بخش عمده‌ای از نیاز خود برای تامین منابع انرژی از زغال‌ سنگ تامین می‌کند.

 

کشور چین نیز که اقتصاد پیشرفته و نو ظهوری دارد از این کانی به عنوان یک ماده مهم برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌کند. در ایران اما با وجود ذخایر معدنی زغال‌ سنگ، تاکنون بهره‌ برداری قابل‌ توجهی از ذخایر این ماده مهم معدنی انجام نشده است.

 

این در حالی است که بسیاری از ذخایر زغال‌ سنگ کشور همچون البرز مرکزی، شرقی، غربی و دیگر نقاط کشور ذخایر مناسبی از این کانی وجود دارد. بنابراین یکی از دلایل منع استفاده از زغال سنگ، همان کمبود فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی روی محدوده‌های معدنی است که قابل جبران است.

 

پور عمران گفت: یکی دیگر از موانع موجود مسائل زیست‌ محیطی است. اما با توجه به فناوری‌های نوین و تجهیزات معدنی همچون فیلترهایی که هم‌ اکنون از آنها برای کاهش آلودگی‌ها استفاده می‌شود ایران نیز می‌تواند با استفاده از دانش روز زمینه را برای استفاده از منابع زغال‌ سنگی فراهم کرد. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مازندران معتقد است که بهره‌ برداری از معادن زغال‌ سنگ که در مناطق سرسبز ایران قرار گرفته‌اند بدون ایجاد آلودگی زیست‌ محیطی امکانپذیر است.

 

اما باید بررسی و مطالعاتی در این زمینه انجام داده و با سرمایه‌ گذاری و استفاده از فناوری‌های نوین به هدف رسید. هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته همچون امریکا برای تولید برق از زغال‌ سنگ استفاده می‌شود و امکان حل مسائل محیط‌ زیستی برای زغال‌ سنگ امکانپذیر است.وی در ادامه با اشاره به اینکه آب به عنوان یکی از منابع اصلی برای تولید برق به شمار آمده و هم‌ اکنون به دلیل بحران کم‌ آبی به سقف استفاده از منابع برق‌ آبی رسیده است.

 

از طرفی هم‌ اکنون در بسیاری از کشورهای جهان از منابع جدید برای تولید انرژی استفاده می‌کنند و در این زمینه ایران هم می‌تواند الگوبرداری کرده و با انجام مطالعات مقدماتی و مشخص کردن صرفه اقتصادی از آن زمینه را برای تولید انرژی از این منابع فراهم کند.

 

او معتقد است که باید به تحلیل هزینه فایده واقعی توجه کرده و در صورتی که نتیجه مثبت برای تولید بخشی از نیروی برق از زغال‌ سنگ به‌ دست آمد، وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان تامین‌ کننده زغال‌ سنگ و وزارت نیرو نیز با جانمایی پروژه زمینه را برای اجرایی شدن این طرح‌ها فراهم کند.

- نرگس قیصری -


استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان

بازگشت به شاخه اخبار معادن بازگشت به صفحه نخست

نظرات کاربران