کاهش رشد اقتصادی در بخش صنعت به شکلی در حال تجربه شدن است که تقویت حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا سیگنال بسیار مهمی برای خروج صنایع پایین‌دستی از رکود به شمار می‌رود.

به گزارش استیل پدیا، با توجه به شرایط سخت موجود از جمله نرخ بالای سود بانکی و همچنین حداقل حمایت‌ها از صنایع مختلف در کنار رکود فراگیر در بخش صنعت کشور که در آمارهای رسمی نیز به آن اشاره شده، تنها تغذیه بازار از مواد اولیه با محوریت بورس کالا را می‌توان دلیل اصلی این بهبود عنوان کرد که اثباتی بر ساز‌و‌کار مفید این بازار رسمی و شفاف است.

آمارهای رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ رشد اقتصادی در 6 ماه اول سال جاری مثبت یک درصد ثبت شده است. به‌ صورت دقیق‌ تر نرخ رشد اقتصادی بخش صنعت منفی 1/ 1 درصد، بخش کشاورزی 7/ 5 و خدمات 5/ 4درصد رشد کرده‌اند. این موارد نشان می‌دهد که رشد اقتصادی بخش صنعت هم‌ اکنون نقطه آسیب پذیر رشد اقتصادی کشور به شمار می‌آید که در صورت مثبت شدن آن، رشد اقتصادی کشور می‌تواند افزایشی منطقی داشته باشد.

با توجه به این شرایط تقویت رشد اقتصادی کشور هم‌اکنون می‌تواند مطالبه‌ای عمومی به شمار آید که قطعا تورم را نیز محدود خواهد ساخت. متاسفانه مدتی است که تصمیم‌سازان اقتصادی کشور تمام توجه خود را به صنایع بزرگ و مهم کشور معطوف ساخته تا جایی که حتی با پافشاری غیرمنطقی بر خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا یا عدم اعلام نتیجه تعیین نرخ خوراک، به فرصت‌ سوزی غیرقابل جبرانی دست زده‌اند.

این در حالی است که صنایع پایین‌ دستی صنعت پتروشیمی هم‌ اکنون با افزایش حجم معامله مواد اولیه خود در بورس کالا گام‌های بزرگ و قدرتمندی را برای خروج از رکود برداشته‌اند که امید است از چشم تصمیم‌ سازان اقتصادی کشور دور نماند. شفافیت عرضه مواد اولیه در بورس کالا و در دسترس بودن این قبیل کالاها را باید مهم‌ترین‌ دلیل این خروج از رکود برشمرد، زیرا به جز افزایش قیمت دلار و البته کاهش تورم تولید کننده، اتفاق مهمی برای حمایت از این واحدها رخ نداده است.

اوضاع تولید در صنایع پایین‌ دستی

پس از الزامی شدن عرضه صد درصدی محصولات پتروشیمی در بورس کالا و مخصوصا بعد از آزادسازی قیمت‌ها در تیرماه سال گذشته، حجم معامله پلیمرها را می‌توان سیگنال بسیار مهمی برای اندازه‌گیری میزان حجم تولید در صنایع پایین‌دستی محصولات پتروشیمی دانست که بر صنایع بزرگ بالادستی نیز موثر خواهد بود. توجه به این آمار نشان می‌دهد که میزان تولید، جذابیت خرید، شرایط کلی عرضه و تقاضا چگونه بوده و این بازار شفافیت بسیار بالایی را برای تصمیم‌ سازان اقتصادی پدید می‌آورد.

اگر به آمارها و نمودارها توجه کنیم، حداقل در یک سال اخیر و دقیق‌تر تا اوایل مردادماه، حجم معاملات در مسیر کاهشی قرار داشته که نشان‌ دهنده کاهش نسبی حجم تولید به شمار می‌رود. مهم‌ترین دلایل کاهش حجم معاملات را باید بالابودن قیمت‌ها و همچنین شرایط سخت اقتصادی برآورد کرد که در آمارهای بانک مرکزی نیز درخصوص تورم تولید کننده، قابل پیگیری است. از این زمان تاکنون و با افت تورم تولید کننده و همچنین در کنار کاهش قیمت‌های جهانی و البته رشد بهای ارز در بازار داخلی، شاهد افزایش جذابیت خرید در بورس کالا بودیم.

این موارد جمعا باعث شد تا حجم معامله پلیمرها از کمترین حد در ماه‌های اخیر، تاکنون در مسیر رشدی آرام قرار بگیرد. به‌عنوان مثال در فاصله زمانی بین 20 تا 25 تیرماه حجم معاملات تا نزدیکی 17 هزار تن در هفته کاهش یافته بود ولی در هفته گذشته این حجم به بیش از 43 هزار تن افزایش یافته است. به جرات می‌توان گفت افزایش نسبی حجم عرضه‌ها به‌صورت نقدی یا سلف، کاهش قیمت‌های پایه و سپس تثبیت آنها و از همه مهم‌تر‌ بازگشت خریداران و جذابیت خرید به منظور تولید در صنایع پایین‌ دستی، مهم‌ ترین‌ دلیل این افزایش تلقی می‌شود.

از سوی دیگر برداشته شدن سقف خرید ماهانه و امکان استفاده از حجم خرید سالانه در بورس کالا نیز برای تقویت این حجم موثر واقع شد؛ زیرا فرآیند خرید از بورس کالا و فروش در بازار غیررسمی با مکانیزم تامین مالی از سوی برخی فعالان بازار نیز در این امر دخیل بوده‌اند.

حال که نزدیک به 9 هفته پیاپی حجم معامله پلیمرها در بورس کالا بالاتر از 40 هزار در هفته قرار گرفته احتمال خروج از رکود در صنایع پلاستیک قدرت بیشتری به خود گرفته است تا جایی که می‌توان ادعای خروج از رکود را با استناد به این آمار اثبات کرد. این در حالی است که در ادبیات اقتصادی در جهان رکود به زمانی گفته می‌شود که 3 فصل پیاپی حجم تولید در مسیر کاهش قرار گرفته باشد که البته در حجم معاملات نیز این مسیر کاهشی قابل رهگیری است. حال با توجه به تقویت حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا برآیند حجم معاملات هم اکنون به مدد معاملات فعلی در مسیر افزایش قرار گرفته که سیگنالی برای خروج از رکود به شمار می‌آید.

نکته مهم دیگر را باید در مقایسه با معاملات سال قبل جست‌وجو کنیم، زیرا همه ساله در ابتدای پاییز این حجم در مسیر افزایش قرار گرفته ولی باز هم وارد یک فاز تعدیل می‌شود. این اتفاق ممکن است در روزهای پیش رو نیز تجربه شود که نیاز به حمایت‌های دولتی را تقویت خواهد کرد. این در حالی است که برخی موارد را نیز باید در نظر گرفت؛ به‌عنوان مثال در سال جاری ایام عزاداری در ماه محرم 10 روز عقب‌ تر آمده، قیمت‌ها بر خلاف سال گذشته حالت با ثباتی داشته و قیمت ارز نیز افزایش داشته است.

این موارد شرایط بهتری را پیش روی تولید در صنایع پایین‌دستی قرار داده که می‌تواند تردیدها را تا حدودی برطرف سازد. اما باید مهم‌ ترین فاکتور را تلاش‌های بورس کالا برای تداوم عرضه‌ها باوجود هجمه‌های موجود در این بازار شفاف برشمرد.

با توجه به این موارد باید گفت که با توجه به افزایش حجم معامله پلیمرها و ثبات آن در هفته‌های قبل می‌توان به سادگی درخصوص خروج صنایع پایین‌ دستی از رکود صحبت کرد تا جایی که متوسط حجم معاملات صعودی شده است. در هر حال در شرایط رکودی فعلی در اغلب صنایع که کاهش حجم تولید و فروش را به‌ عنوان یک واقعیت ترسیم می‌کند همین شرایط یعنی افزایش حجم معاملات مواد اولیه را باید به‌عنوان یک سیگنال مثبت بسیار مهم تلقی کرد که می‌تواند به‌عنوان پیشقراول خروج از رکود نیز لقب بگیرد.

نگاهی به نوسان قیمت‌ها در بازار داخلی نشان می‌دهد که قیمت‌ها مدتی است که در حال ثبات بوده و حتی بسیاری از نرخ‌ها در مسیر کاهش قرار گرفته است. این شرایط در نگاه اول شائبه تعمیق رکود را در ذهن متبادر می‌سازد ولی این همه ماجرا نیست. با توجه به افزایش حجم معاملات در بورس کالا مدتی است که حجم عرضه‌ها در بازار داخلی افزایش یافته و دلیل اصلی این شرایط را باید تقویت بخش عرضه در برابر تقاضا دانست.

این در حالی است که همین رخداد را هم باید مهم‌ترین‌ ویژگی تقویت حجم تولید در صنایع پایین‌دستی بدانیم که سیگنال مهمی برای این بازار بوده است. از سوی دیگر با توجه به نوسان محدود قیمت‌های پایه در بورس کالا و افزایش حجم معاملات، ممکن است بسیاری از فعالان بازار و مخصوصا خریداران در فروش برخی کالاهای خود با مشکل رو‌به‌رو شوند که این مطلب را باید در بالابودن حجم عرضه‌ها و رقابت فروشندگان جست‌وجو کرد. این مطلب نیز باعث خواهد شد تا واسطه‌ها در بازار داخلی مجبور به رقابتی معکوس شوند که موجب می‌شود قیمت‌های پیشنهادی خود را کاهش دهند.

این موضوع نیز در نهایت به کاهش هزینه مبادله منجر خواهد شد که به نفع تولید کننده نهایی است. نکته مهم دیگر را باید مدیریت بازار توسط برخی فعالان این عرصه به شمار آورد که البته در مورد گریدهای معدودی خودنمایی می‌کند. این موارد باعث شده تا کالاهایی خاص که تقاضای عمومی دارند با مدیریت دست ساخته قیمت‌ها در بورس و بازار همراه شده و کاهش قیمت چندانی نداشته‌ باشند. در صورت افزایش عرضه این قبیل کالاها نیز مدیریت بازار از یک یا چند کانال فروش خاص خارج شده و بازار حالت رقابتی و طبیعی خود را باز می‌یابد.

-محمدحسین بابالو-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان