آیا راه‌اندازی تالار آتی ارز می‌تواند سیگنالی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی باشد؟ گشایش‌های بین‌المللی می‌تواند در وضعیت پیش‌روی مبادلات ایران و سایر کشورهای جهان تغییراتی اساسی ایجاد کند. ارتباطات مستقیم بانکی با سایر کشورها یکی از این قبیل رویدادها به شمار می‌رود که قطعا فضا را برای یکسان‌سازی نرخ ارز فراهم خواهد آورد. در این چارچوب می‌توان به رونق مبادلات رسمی انواع ارزها بیش از پیش امیدوار بود زیرا اولین خروجی برای افزایش حجم مبادلات جهانی به شمار خواهد رفت.

با توجه به وجود بازار قدرتمند ارز در بین فعالان غیردولتی، شرکت‌های بزرگ صادرکننده همچون تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی، معدنی و فلزی، وجود بازارهای بالقوه صادراتی قدرتمند در منطقه یا سایر نقاط جهان، اماکن و جذابیت‌های توریستی در کشور که پتانسیلی برای ورود ارز به شمار می‌رود و از همه مهم‌تر نیاز به ایجاد محملی با ثبات برای دور ماندن از نوسانات قیمتی در بازار ارز می‌توان ضرورت ایجاد بازار رسمی ارز را با جهت‌گیری آتی در نظر قرار داد. این در حالی است که تشکیل بورس ارز یا بازار آتی ارز مدت‌ها پیش در دستور کار تصمیم‌سازان اقتصادی کشور قرار داشته است. این در حالی است که هم‌اکنون و با تغییر مدیرعامل جدید بورس کالای ایران می‌توان به ایجاد این بورس با جهت‌گیری آتی در کنار سایر ابزارهای مشتقه بیش از پیش امیدوار بود.

دکتر سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران در این رابطه گفت: بازار مشتقات و ابزارهای مشتقه مالی در همه جای جهان فاکتوری برای پوشش ریسک‌ها در بازارهای نقدی یا فیزیکی به شمار رفته تا بتواند بخش واقعی اقتصاد را از نوسانات یا تلاطم‌ها دور نگه دارد. هم اکنون این ابزارها با نقش‌آفرینی خود فضایی را ایجاد کرده که جای اقدامات تنبیهی را گرفته است.

وی در ادامه افزود: با توجه به نوسان نرخ ارز در سال‌های گذشته و همچنین دورنمای نسبتا مبهم آن، بخش بزرگی از فعالان اقتصادی در شرایط فعلی ذهنیت مشخصی از آینده بازار ندارند و نخواهند توانست تصمیمات پیش روی خود را با برنامه‌ریزی‌های پیشین هماهنگ کنند بنابراین جذابیت برخی از سرمایه‌گذاری‌های داخلی و بین‌المللی محدود خواهد بود. وی در ادامه درخصوص زمینه‌های فیزیکی و نقدی این بازار و ظرفیت‌‌های اجرای این رویکرد جدید گفت: هم اکنون بازار نقدی و تبادلات فیزیکی ارز به‌صورت نقدی از رونق مطلوبی برخوردار است، بنابراین می‌توان به دورنمای این بازار بیش از سایر بازارهای مشتقه مشابه امیدوار بود.

مدیرعامل جدید بورس کالا این گونه ادامه داد: این بازار می‌تواند در برابر نوسانات نرخ ارز در بازار داخلی به‌عنوان محملی برای حمایت از بازار نقش‌آفرینی کند که در کنار مدیریت اوضاع، چراغ سبز جذابی برای سرمایه‌گذاری خارجی به شمار خواهد آمد. واقعیت آن است که پس از برخی طبقه‌بندی‌ها و امتیاز‌دهی‌ها نسبت به ثبات اقتصادی یا ریسک سرمایه‌گذاری در هر کشوری که در منابع بین‌المللی از آن یاد می‌شود، میزان نوسان نرخ ارز هر کشور همچون ایران نیز می‌تواند فاکتوری برای تخمین وضعیت اقتصادی و ریسک‌های سیستماتیک یا غیرسیستماتیک اقتصادی باشد.

سلطانی‌نژاد در ادامه تاکید کرد که هدف از راه‌اندازی بورس آتی ارز کاهش ریسک کسب و کار است از سوی دیگر بورس، فضایی برای داد و ستد دارایی هاست که بر مبنای آن اوراق مختلفی تعریف می‌شود. با توجه به بالابودن حجم مبادلات ارز در بازار داخلی، تعدد و تنوع فعالان بازار، عرضه‌کنندگان و خریداران و همچنین جایگاه ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده بزرگ در منطقه با حجم صادرات گسترده کالاهای مختلف، می‌توان دورنمای جذابی را برای بورس ارز ترسیم کرد.

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص عرضه‌کنندگان اصلی در بورس آتی ارز گفت: بانک مرکزی به‌عنوان مهم‌ترین‌ عرضه‌کننده می‌تواند نقش مهمی در این بازار ایفا کند و پس از آن شرکت‌های صادرکننده بزرگ همچون شرکت‌های پتروشیمی می‌توانند دومین عرضه‌کننده در بورس ارز به شمار بیایند.

تاریخچه بازار آتی ارز

درست اوایل مهرماه سال گذشته بود که محمود‌رضا خواجه‌نصیری، مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس از راه‌اندازی بازار آتی ارز خبر داد و عنوان کرد راه‌اندازی این بازار از چندی پیش در دستور کار سازمان بورس قرار داشته و در حال حاضر با اهتمام مسوولان و تلاش فراوان، زمینه مساعد برای راه‌اندازی این بازار مهیا شده است.

وی همچنین گفت: براساس چارچوب‌بندی‌های صورت گرفته روش انجام معاملات قرارداد آتی ارز تشابه بالایی با عملکرد آتی سکه خواهد داشت، به انضمام اینکه شرایط استفاده برای سرمایه‌گذاران داخلی نیز علاوه بر صاحبان کسب و کار خارجی فراهم خواهد شد.

به عقیده کارشناسان، راه‌اندازی و توسعه این گونه ابزارهای مالی که ریسک نوسانات قیمت به‌خصوص روی دارایی‌هایی که استراتژیک هستند را پوشش می‌دهد، می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور کند؛ به‌طوری‌که باعث پویایی، رشد اقتصادی و توسعه بنگاه‌های اقتصادی در ایران شود؛ زیرا این امکان را به بنگاه‌های اقتصادی می‌دهد که برای آینده برنامه‌ریزی ثابتی داشته باشند و با توجه به اینکه کشور ما در حال توسعه اقتصادی است، این امر بسیار تاثیر‌گذار است.

اما آنچه در واقع رخ داده، این است که در حال حاضر با گذشت بیش از 10 ماه از انتشار این موضوع، دیروز در نشست خبری فطانت‌فرد رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اهالی رسانه، موضوع راه‌اندازی آتی ارز مجددا مطرح شد. وی به صراحت عنوان کرد: معاملات آتی ارز بحثی است که مدت‌ها بر روی آن بررسی‌های لازم انجام شده است تا با ایجاد شرایط تک نرخی شدن ارز، این بازار با مشارکت بانک مرکزی، سیستم بانکی و صرافی‌ها در بورس کالای ایران راه‌اندازی شود.

وی افزود: بورس کالا شرایط و الزامات راه‌اندازی بازار آتی از جمله نرم‌افزار، دستورالعمل‌ها و روش‌ها را داراست. در حال حاضر نیز با مقامات سیستم بانکی در حال تحلیل ایجاد این بازار در بورس کالا هستیم و مزایای آن در حال بررسی همه‌جانبه است. فطانت گفت: ممکن است این بورس در قالب راه‌اندازی یک بورس جدید یا استفاده از ظرفیت بورس‌های فعلی باشد که بنا دارد برای مدت زمان‌های آتی و دوره‌های زمانی ۳، ۶ و ۹ ماهه معامله ارز را انجام دهد.

به گفته وی، اوراق آتی مشتقه ارزی طراحی شده و نکات اصلی فقهی آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است و بنابراین امکان انتشار آن فراهم شده است، ضمن اینکه اگر این انتشار صورت گیرد از ظرفیت بازار در جهت آرام‌بخشی و اطمینان‌دهی به صاحبان صنایع گام برخواهیم داشت.

زیر‌ساخت‌های مورد نیاز برای بورس آتی ارز

بررسی زمینه‌های فقهی ایجاد بورس ارز که هم اکنون مورد تایید قرار گرفته است.

دست یافتن به گشایش‌های بین‌المللی به‌صورت واقعی به منظور انتقال آزادانه ارزهای مورد مبادله به کشورهای مختلف.

یکسان‌سازی نرخ ارز در بانک‌ها یا مؤسسات مالی دولتی و غیردولتی.

نیاز به ایجاد بازاری برای حمایت از فعالان بازار در تلاطمات نرخ ارز.

ورود عرضه‌کنندگان اصلی به این بازار همچون بانک مرکزی و شرکت‌های صادرکننده.

افزایش فعالیت‌های تجاری با محوریت واردات و صادرات و همچنین فعالیت‌های پیمانکاری و تولیدی که به محملی امن در برابر نوسانات ارزی نیاز خواهد داشت.

ایجاد تمایل در بین فعالان خرد و کلان در بازار به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت اقدامات حتی برنامه‌ریزی برای سفر.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان