اکتشافات عمقی، نقشه راه فعالیت‌های معدنی
تحریم‌های بین‌المللی آثار بسیاری بر بخش‌های مختلف کشور همچون بخش معدن داشته و ورود تجهیزات و فناوری‌های روز برای انجام اکتشافات معدنی را با مشکل روبه‌رو کرده است.
به گزارش استیل پدیا، بسیاری از ذخایر معدنی که در سطح زمین قرار گرفته بودند و رخنمون آنها قابل مشاهده بود برداشت شده و باید به سراغ منابع زیرزمینی رفت. برای دسترسی به ذخایر کانی‌های موجود در اعماق زمین، باید از تجهیزات و روش‌های نوین برای عمق بخشی به اکتشافات استفاده کرد.
ارتباط کاوشگران
در این میان کارشناسان و فعالان حوزه اکتشاف می‌گویند که با برداشته شدن تحریم‌ها و به سرانجام رسیدن برجام، امکان همکاری مشترک با کشورهای پیشرو در عرصه اکتشافات معدنی فراهم شده و راه برای اکتشافات عمقی و دستیابی به ذخایر زیرزمینی هموار می‌شود.
معاون اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی درباره آثار برجام بر فعالیت‌های اکتشافات معدنی اظهار کرد: معدن و معدنکاری به ویژه اکتشاف و زمین شناسی مرزی ندارد و تشکیلات معدنی می‌تواند از یک کشور یا نقطه‌ای از زمین خاکی آغاز شود و چندین کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد.
بهروز برنا افزود: ارتباط بین معدنکاران و اکتشاف گران می‌تواند به تدوین و به سرانجام رسیدن نقشه راه و بکارگیری راه و روش درست معدنکاری که به عنوان یک اصل مطرح است، کمک کند. در این زمینه اگر بخواهیم نقش تحریم‌ها را بر فعالیت‌های سازمان زمین شناسی مورد بررسی قرار دهیم، می‌بینیم که این سازمان در دوران تحریم خود را محدود نکرده و ارتباطاتی با دیگر کشورها داشته؛ اما این روابط به شکل شفاف برای ادامه فعالیت دیگر حلقه‌های فعال در این بخش نبوده است. به‌عنوان مثال، برای اینکه سرمایه گذار خصوصی شرکت‌های خارجی بتواند به راحتی در کشور فعالیت‌های معدنی خود را انجام داده و تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز را وارد کند یا محصولات خود را از کشور خارج کند، فضای مناسبی وجود نداشته است.
کم شدن خطای اکتشافی
به گفته معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با برداشته شدن تحریم‌ها می‌توان بخش معدن و فعالیت‌های اکتشافی کشور را به تجهیزات نوین تجهیز کرد. چراکه استفاده از آخرین دستاوردها تاثیر بسزایی بر بهبود فعالیت‌های اکتشافی، کم شدن خطا و رسیدن به نتیجه مطلوب دارد. به‌ویژه خرید فناوری‌های برتر در بخش فرآوری مواد معدنی، صنایع معدنی و تجهیزات آزمایشگاهی راه رسیدن به هدف را هموار می‌کند.
برنا بر این باور است که نقشه راه کشور برای بخش معدن، همان اکتشافات عمقی است که پایه آن اکتشافات نوین بوده و نیازمند تجهیزات است. به همین دلیل می‌توان با مدیریت امور با کشورهای صاحب نظر برای فعالیت‌های معدنی وارد همکاری مشترک شد و در کنار بهره‌گیری از دانش فنی دیگر کشورها، از دانش بومی متخصصان ایرانی استفاده کرده و وابستگی‌ها را کم کرد.
وی در ادامه پاسخ به اینکه بعد از برداشته شدن تحریم‌ها بیشتر با کدام کشورها و در چه زمینه‌هایی باید وارد همکاری مشترک شد، بیان کرد: هر کشوری براساس نوع ماده معدنی و صنایع مرتبط با آن فعالیت‌هایی را در سطح گسترده انجام می‌دهد و بازار و بورس آن کانی را ایجاد می‌کند.
نمی‌توان گفت تمام عناصر عنوان شده در جدول مندلیف در یک کشور وجود دارد. ایران نیز باید براساس شرایط زمین شناسی و رخداد مواد معدنی با کشورهایی که در این زمینه‌ها برتر هستند، وارد مذاکره شود.
وی افزود: چین به‌دلیل در اختیار داشتن ذخایر فراوان عناصر نادر خاکی و همچنین فرآوری و کانه آرایی آن بسیار پیشرفته است. همچنین کشور ژاپن نیز در زمینه تولید برخی از مواد معدنی های‌تک و اکتشافات دریایی فعالیت‌های خوبی داشته است. با افریقای جنوبی، کانادا و حتی برخی از کشورهای اروپایی همچون لهستان نیزکه در زمینه زغال سنگ دارای قدرت است می‌توان وارد مذاکره شد. همچنین اگر با کشورهای همجوار ایران مانند ترکیه، قزاقستان، هند و... ارتباط خوبی برقرار شود، می‌توان خلأهایی که در این مدت در بخش معدن وجود داشته را پر کرده و سرعت بیشتری به رشد این بخش داد.
برنا دسترسی به آب‌های آزاد را به‌عنوان یک امتیاز برای ایران دانست چراکه ۸ کشور معدنی اطراف ایران، امکان دسترسی به آب‌های آزاد را ندارند. از طرفی بسیاری از دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های معدن و صنایع معدنی برای حضور در بخش معدن مشتاق هستند. در این زمینه می‌توان با برقراری ارتباط با بخش خصوصی زمینه ورود آنها به بازار کار را فراهم کرد. همچنین با کار روی برخی مواد معدنی مانند فسفات و تیتانیوم می‌توان زنجیره ارزش این دست از مواد معدنی را کامل کرد.
تمایلی برای اجرای اکتشافات تکمیلی وجود ندارد
مشاور معدنی خانه صنعت، معدن و جوانان ایران درباره آثار برجام بر بخش اکتشافات معدنی اظهار کرد: در بخش اکتشافات معدنی کشور دو مشکل اساسی وجود دارد. یکی آنکه سرمایه‌گذار تمایلی برای پرداخت هزینه اکتشافات تفصیلی ندارد و بیشتر سعی می‌کند تا اکتشافات را در حد مقدماتی و حداکثر نیمه تفصیلی انجام داده و قبل از تکمیل آن به خام فروشی مواد معدنی بپردازد یا در سطح پیشرفته‌تر به فرآوری و احداث کارخانه روی آورد.
آرمین سلسانی در ادامه گفت: تا چند سال گذشته که منابع معدنی به شکل روباز و در سطح زمین رخنمون داشتند به دلیل رخنمون رگه‌های معدنی روی زمین، فعالیت‌های اکتشافی مشکلات و سختی‌های چندانی نداشت زیرا بهره‌بردار با ایجاد ترانشه و گمانه‌هایی با تعداد کم به ماده‌معدنی دسترسی پیدا می‌کرد. اما در شرایط امروزی و بعد از برداشت ذخایر معدنی روی سطح زمین، فراوانی رخنمون‌ها کاهش یافته‌اند و برای دسترسی به آنها باید به سراغ اکتشافات عمقی رفت که نیازمند هزینه‌های بالا و استفاده از روش‌های نوین اکتشافی است.
به گفته سلسانی در برخی از محدوده‌های معدنی ایران از روش‌های قدیمی و سنتی برای اکتشافات معدنی استفاده می‌شود. البته در سال‌های اخیر فعالیت‌های معدنکاری در کشور به سمت اکتشاف و بهره‌برداری از عناصر نادر خاکی حرکت کرده‌اند. روش‌های اکتشافی این دسته از مواد متفاوت از روش‌های اکتشافی متداولی است که برای دیگر مواد معدنی استفاده می‌شوند. این در حالی است که روش‌های نوین اکتشافی در چند سال گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته و استفاده آنچنانی از آنها نشده است.
این کارشناس اکتشاف افزود: در سال‌های اخیر برای اکتشاف مس و دیگر فلزها از روش دوربر و امواج مغناطیسی استفاده کردیم که نتیجه خوبی به همراه داشت. اما به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی تاکنون نتوانستیم از فناوری مناسبی همچون تجهیزات، دستگاه‌ها، نرم‌افزارهای مناسب و خرید تصاویر ماهواره‌ای به منظور انجام اکتشافات مقدماتی، استفاده کنیم.
وی بر این باور است که باید سرمایه گذاری در بخش اکتشافات تفصیلی، استفاده از راهکارهای جدید برای اکتشافات معدنی و استفاده از ابزارهای جدید به ویژه عناصر کمیاب را در برنامه‌های آینده قرار داد. در حال حاضر در بخش فرآوری و اکتشافات معدنی، سرمایه‌گذاری‌های کلان در جهان در حال انجام است. حال با برداشته شدن تحریم‌ها می‌توان زمینه را برای خرید آنها و استفاده از آن در اکتشافات نیمه تفصیلی و تفصیلی فراهم کرد.
- نرگس قیصری-
استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان