زمزمه‌های سرمایه‌گذاری ایتالیایی‌ها در صنعت فولاد ایران بعد از گذشت ماه‌ها و با اجرای برجام، جنبه واقعیت به خود گرفت.

به گزارش استیل پدیا، نخستین مقصد رئیس‌ جمهوری و هیات 120 نفره همراه او به گوش می‌رسد، امضای قراردادی 2 میلیارد یورویی در حوزه صنایع فولادی یکی از چندین قراردادی است که طی این سفر منعقد شده است. آن‌ طور که برخی منابع ایتالیایی خبر می‌دهند رئیس‌جمهوری در سفر خود به ایتالیا در مجموع قراردادهایی به ارزش 17 میلیارد یورو با این کشور به امضا رسانده است که به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران 2میلیارد یورو از این حجم قرارداد به صنایع فولادی مربوط می‌شود.

اگرچه جزئیات بیشتری از قرارداد 2 میلیارد یورویی ایران و ایتالیا در حوزه صنایع فولادی منتشر نشده است اما خبرهایی که پیش از لغو تحریم‌ها از نحوه همکاری ایران و یک شرکت ایتالیایی وجود داشت، از اجرای پروژه‌های گندله‌سازی و آهن اسفنجی توسط ایتالیایی‌ها در ایران حکایت داشت. انعقاد قراردادی به ارزش 2 میلیارد یورو در صنعت فولاد با توجه به تعداد بالای پروژه‌های نیمه‌ کاره در کشور در حالی از نگاه کارشناسان می‌تواند گامی مثبت در جذب سرمایه‌های خارجی به شمار رود که با توجه به اخبار منتشر شده مبنی بر ورود ایتالیایی‌ها برای اجرای یک طرح 5/6 میلیون تنی گندله‌ سازی و یک طرح 3 میلیون تنی آهن اسفنجی، سوالاتی در این زمینه مطرح می‌شود.

کارشناسان عقیده دارند 2 میلیارد یورو رقمی بسیار قابل توجه در صنعت فولاد است این در حالی است که اجرای طرح‌های گندله‌ سازی و آهن اسفنجی که به آنها اشاره شد در نهایت با یک‌ سوم مبلغ یاد شده قابلیت اجرا دارد. با این تفاسیر با توجه به حجم قرارداد منعقد شده با ایتالیایی‌ها در حوزه صنعت فولاد این سوال مطرح است که آیا قرارداد 2 میلیارد یورویی صرفا برای اجرای دو طرح یاد شده است یا با تکیه بر این مبلغ می‌توان به اجرای پروژه‌هایی بیشتر در صنعت فولاد پرداخت؟

سوال یاد شده در حالی مطرح است که هنوز جزئیاتی از قرارداد منعقد شده در زمینه صنعت فولاد میان ایران و ایتالیا منتشر نشده است بنابراین در گفت‌وگو با کارشناسان، آنها به ارائه تحلیل‌ها و حدس و گمان‌هایی از قرارداد یاد شده با تکیه بر اخباری که پیش از این منتشر شده و همچنین مختصات کلی صنعت فولاد پرداختند. یک عضو هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با اشاره به رقم 2 میلیارد یورویی قرارداد ایران و ایتالیا در زمینه صنعت فولاد می‌گوید: اعداد و ارقامی که حالا شنیده می‌شود در مقایسه با ظرفیت‌هایی که پیش از این قرار بود توسط ایتالیایی‌ها اجرا شود اصلا اقتصادی به نظر نمی‌رسد.

بهادر احرامیان در توضیح بیشتر می‌گوید: در حال حاضر هزینه اجرای یک طرح گندله‌ سازی چیزی بین 25 تا 40 دلار در هر تن است، بنابراین اگر حداکثر قیمت اجرا که همان 40 دلار است را در نظر بگیریم اجرای یک طرح 5/6 میلیون تنی گندله‌سازی چیزی حدود 260 میلیون دلار تمام خواهد شد و با همین فرمول یک طرح تولید آهن اسفنجی 3 میلیون تنی نیز با توجه به هزینه اجرای 100 یورویی برای هر تن، در نهایت چیزی حدود 300 تا 350 میلیون یورو تمام خواهد شد بنابراین بر اساس هیچ استانداردی اجرای 2 طرح یاد شده به رقمی در سطح 2 میلیارد یورو نیاز نخواهد داشت مگر اینکه طرح‌های دیگری در کنار دو طرح گندله‌سازی و آهن اسفنجی وجود داشته باشد.

احرامیان در ادامه با اشاره به این نکته که هرقدر پروژه بزرگ‌تر باشد هزینه اجرای آن کمتر خواهد بود، می‌گوید: ما بعد از یک دوره طولانی تحریم با شرایط رفع تحریم‌ها مواجه شده‌ایم، به عقیده من بهتر است در چنین شرایطی در ابتدا و در کوتاه‌مدت با آرامش بیشتری با قضیه رفع تحریم‌ها برخورد کنیم و در گام نخست از قراردادهای سنگین دوری کنیم در عوض می‌توانیم در کوتاه‌مدت پروژه‌های نوسازی یا خرید برخی مواد و محصولاتی که به واسطه تحریم‌ها از آنها محروم بوده‌ایم را در دستور کار قرار دهیم.

این کارشناس عقیده دارد قدم‌های بزرگی مانند امضای قرارداد 2 میلیارد یورویی در حوزه صنعت فولاد نیاز به دقت و طمانینه بیشتری دارد. اما در مقابل احرامیان، یک کارشناس دیگر در حوزه صنعت فولاد با مثبت ارزیابی کردن امضای قرارداد 2 میلیارد یورویی فولادی با ایتالیایی‌ها می‌گوید: این قرارداد در مجموع می‌تواند مثبت باشد اما مساله مهم، نحوه اجرای این قرارداد است.

محمدرضا دانشگر در ادامه می‌گوید: اگر این مبلغ از طرف ایتالیایی‌ها در صنعت فولاد سرمایه‌ گذاری شود بسیار خوب است اما باید دقت کنیم که این سرمایه‌ گذاری با توجه به تخصص ایتالیایی‌ها در کدام بخش انجام خواهد شد. دانشگر با اشاره به نیاز صنعت فولاد به سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند تولید مواد اولیه می‌گوید: ما حالا نیازی به سرمایه‌ گذاری در بخش‌هایی مانند نورد یا ذوب نداریم در عوض طرح‌های نیمه‌کاره بسیاری داریم که ایتالیایی‌ها می‌توانند برای تکمیل آنها سرمایه‌گذاری کنند.

او در ادامه عقیده دارد ابتدا باید مشخص شود نحوه اجرای این قرارداد و تامین مالی آن به چه شکل است اما با توجه به تعداد زیادی پروژه نیمه‌ کاره فولادی که در کشور وجود دارد، بهتر است ایتالیایی‌ها به طرح جدید ورود پیدا نکنند زیرا با رقم 2میلیارد یورو می‌توان چند طرح عمده در حوزه تولید فولاد با روش احیای مستقیم یا بسیاری طرح‌های نیمه کاره دیگر در زنجیره فولاد را تکمیل کرد. بر این اساس از نگاه دانشگر بهترین حالت برای استفاده از سرمایه‌گذاری ایتالیایی‌ها تمرکز روی طرح‌های نیمه‌کاره است زیرا با توجه به تعدد طرح‌های نیمه‌کاره در کشور، شروع پروژه جدید توجیهی نخواهد داشت.

بخش خصوصی نحیف‌ تر می‌شود

اما در شرایطی که قرارداد 2 میلیارد یورویی ایران با ایتالیا در حوزه صنعت فولاد با ابعاد و حدس و گمان‌های زیادی از سوی کارشناسان همراه است، سوال دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود این است که آیا نقشی برای بخش خصوصی در این میان در نظر گرفته شده است؟ نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در ابتدا در رابطه با قرارداد فولادی ایران و ایتالیا می‌گوید: مذاکرات فولادی میان ایران و ایتالیا از مدت‌ها قبل در جریان است و ایمیدرو برای توسعه و تکمیل طرح‌های فولادی و همین‌ طور نوسازی واحدهای قبلی مذاکراتی به منظور همکاری دو کشور با ایتالیا داشته‌ است. بنابراین به نظر می‌رسد قرارداد 2 میلیارد یورویی که روز گذشته از آن رونمایی شد در راستای گفت‌وگوهای قبلی است؛ زیرا چنین قراردادی با این حجم نمی‌تواند طی یک سفر یا مدت‌زمانی کوتاه به نتیجه برسد و نهایی شود.

پدرام سلطانی در ادامه با اشاره به بزرگی رقم قرارداد فولادی ایران و ایتالیا می‌گوید: این قرارداد احتمالا یک قرارداد فاز به فاز و چند ساله است و فکر نمی‌کنم قرار باشد به یکباره و طی مدت زمانی کوتاه اجرا شود. سلطانی عقیده دارد در نهایت ورود سرمایه به کشور اتفاق مثبتی است؛ اما تاکیدی که در این زمینه وجود دارد این است که این سرمایه‌گذاری‌ها نباید منجر به بزرگ‌تر شدن دولت یا بخش‌های غیردولتی شود.

او در ادامه می‌گوید: سرمایه‌گذاری خارجی باید به‌صورت سه وجهی و با در نظر گرفتن سرمایه‌گذار خارجی، سازمان توسعه‌ای داخلی و بخش خصوصی در پروژه‌ها وارد شود و بخش خصوصی باید بخشی از این قراردادها باشد؛ ضمن اینکه به نظر می‌رسد شرکت‌های خارجی به همکاری با بخش خصوصی علاقه‌ مند باشند. با توجه به گفته‌های سلطانی به نظر می‌رسد ایمیدرو به‌عنوان یکی از طرف‌های اصلی این قرارداد بار زیادی در رعایت مساوات و عدالت میان بخش دولتی و بخش خصوصی بر دوش خواهد داشت.

تفاهم‌ نامه‌هایی از چین تا ایتالیا

رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی در مجموع از تفاهم‌نامه‌هایی به ارزش ۵ میلیارد یورو برای سرمایه‌گذاری در صنایع معدنی ایران از سوی ایتالیا خبر داده است. مهدی کرباسیان با بیان این مطلب افزود: همچنین شرکت فولاد مبارکه و شرکت ایریتک تفاهم‌نامه‌های جداگانه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر از جمله ساخت نیروگاه آماده کرده‌اند که در سفر رئیس‌جمهور و هیات همراه به ایتالیا با مشخص شدن محل تامین مالی این طرح‌ها و حدود همکاری‌ها نهایی خواهند شد.

کرباسیان در ادامه گفت: در تفاهم‌نامه‌هایی که با شرکت پرشین متالیک ایتالیایی به‌ صورت 60 درصد سهم ایتالیا و 40 درصد سهم ایمیدرو آماده شده است سرمایه‌گذاری‌های مشترکی در حوزه فولاد و زنجیره فولاد در جنوب کشور از چابهار تا بندرعباس یا جاسک انجام خواهد شد. رئیس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه مرحله دوم طرح سالکو (آلومینیوم جنوب) را با چینی‌ها و ایتالیایی‌ها در منطقه چابهار در دستور کار داریم، افزود: تفاهم‌نامه‌ای هم درخصوص صنایع پایین‌دستی آلومینیوم با شرکت «فیو» فرانسه در چارچوب همکاری‌های اقتصادی دوکشور آماده کرده‌ایم.

وی همچنین به سفر رئیس‌جمهور چین به ایران اشاره کرد و گفت: در این سفر ملاقات‌هایی با چند شرکت معتبر چینی داشتیم که در حوزه زغال‌ سنگ با شرکت «سی‌ان‌سی» برای استفاده از ظرفیت آنها مخصوصا از نظر تامین مالی و همکاری‌های اقتصادی در طبس و زیراب مازندران داشتیم؛ ضمن اینکه ملاقاتی با شرکت «چایناهاربور» چین برای بخش بالادستی برگزار شد.

کرباسیان با بیان اینکه بندر پارسیان و منطقه اقتصادی لامرد برای آینده صنایع پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم طراحی شده است، افزود: مقدمات همکاری با شرکت‌های دیگر چینی در حوزه آلومینیوم و روی انجام شده و تا یک ماه آینده عملیاتی می‌شود. حال با توجه به در دست نبودن جزئیات قرارداد دو میلیارد یورویی در حوزه فولاد و همچنین علاقه چینی‌ها به هزینه کردن پول‌های کشورمان در پروژه‌ها به جای سرمایه‌ گذاری مستقیم، باید دید فصل جدید صنعت فولاد کشور در پساتحریم چگونه رقم خواهد خورد؟

- سارا مالکی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان