دولت به تازگی از بسته پیشنهادی خود برای خروج از رکود پرده برداشته است. این موضوع باعث شد که اقتصاددانان و کارشناسان مختلف به ارائه دیدگاه‌ها و نظرات خود درباره راهکارهای رفع بحران بپردازند. اما نکته اینجا است که همواره ریشه رکود را نمی‌توان داخل کشور مشاهده کرد و گاهی باید چشم‌ها را به فراتر از مرزهای کشور دوخت.

به گزارش استیل پدیا، فولاد و ماده اولیه آن، سنگ‌ آهن یکی از مهم‌ ترین محصولاتی هستند که در حال حاضر دچار رکودی عمیق شده‌اند؛ رکودی که بیش از یک سال ادامه یافته و نمی‌توان انتظار داشت که در آینده نزدیک هم برطرف شود. کارشناسان مهم‌ ترین دلیل این بازار کساد را کاهش تقاضای سنگ‌آهن چین و دامپینگ این کشور در فروش فولاد می‌دانند. با این حال، به دلیل اهمیت این محصولات و گره خوردن بخش بزرگی از اقتصاد کشور با آن، نیاز است که برای به چرخش درآمدن چرخ‌های فولادی کشور، فکری اساسی شود.

دلایل رکود فولاد

 
در همین زمینه رضا شهرستانی، عضو انجمن تولید کنندگان فولاد درباره رکود موجود در بازار این محصول گفت: علت کاهش قیمت فلزات پایه و فولاد را می‌توان به کاهش رشد اقتصاد چین، نبود تعادل عرضه و تقاضا در بازار، کاهش قیمت‌های جهانی و رکود ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی مرتبط دانست. او بیان کرد: ما نمی‌توانیم بگوییم که بخش خصوصی به تنهایی می‌تواند اقدامی در این زمینه انجام دهد که تاثیرگذار باشد. بخش خصوصی به‌ دنبال این است که سود خود را بالا ببرد.

بنابراین خروج از رکود به سیاست دولت بازمی‌گردد که چگونه همفکری ایجاد کند تا بخش خصوصی در جاهایی سرمایه‌گذاری کند که نیاز به تقویت دارد. مدیر عامل گروه نورد و قطعات فولادی گفت: نکته‌ای که در حال حاضر مهم است اینکه بورس چین هم سقوط کرده و از طرفی دولت این کشور برای بهبود وضع صادرات، ارزش یوآن را کم کرده است. او ادامه داد: در حال حاضر ارزش یوآن چین ۲ درصد کاهش پیدا کرده است. این امر نشان دهنده آن است که قیمت اجناس چینی کاهش پیدا خواهد کرد. یعنی قیمت فولاد هم کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی دولت ما باید از اینکه جنس‌های چینی به ایران سرازیر شوند، جلوگیری کرده و با استفاده از سیاست‌های تعرفه‌ای، جلوی دامپینگ چین را بگیرند.

لزوم توجه به صادرات

 
شهرستانی نکته دوم را این دانست که تولید کنندگان را به صادرات تشویق کنند. چراکه اکنون میزان تولید داخل کشور، مازاد بر مصرف ما است. وی ادامه داد: برای اینکه چرخه فعالیت این شرکت‌ها از کار نیفتد، هزینه‌های تولید باید کاهش یابد. یکی از کارهایی که چین انجام داده، این است که قیمت یوآن را پایین آورده و ما هم می‌توانیم قیمت ریال را نسبت به دلار کاهش بدهیم و اگر این امر اتفاق بیفتد، می‌توانیم صادرات‌مان را تقویت کنیم. وی تصریح کرد: نکته دیگر اینکه کاهش قیمت مواد اولیه مثل سنگ‌آهن، انرژی، کاهش مالیات ارزش‌افزوده که مانع فشار به تولیدکنندگان می‌شود، و همچنین کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند به این بخش کمک کند.

شهرستانی در پاسخ به اینکه رکود فولاد تا چه زمان ادامه خواهد یافت، تصریح کرد: در وضعیت کنونی که قیمت انرژی پایین آمده و پیش‌ بینی می‌شود پایین بماند، از آنجا که قیمت انرژی ارتباط مستقیمی با فولاد دارد، به نظر من قیمت‌ها رشد چندانی نخواهد داشت و حتی احتمال کاهش قیمت نیز وجود دارد. وی همچنین درباره انتظاراتی که باید از دولت داشت، تصریح کرد: کاهش نرخ سود بانکی، کاهش نرخ مالیات بر ارزش‌ افزوده، تخصیص مشوق‌های صادراتی و افزایش تعرفه واردات ابزارهایی هستند که دولت در اختیار دارد. ضمن اینکه می‌توان از صنعت ساختمان‌ سازی که یکی از محرک‌های اصلی تقاضای فولاد است، کمک گرفت.

اهمیت ساخت‌ و ساز

 
کارشناسان اقتصادی و فعالان معدنی بر اهمیت رونق ساخت‌وسازها برای خروج سنگ‌آهن و فولاد از رکود هم‌ نظر هستند. محمدحسین بابالو، تحلیلگر اقتصادی به اهمیت توجه به بازار داخلی و بخش مسکن برای رونق بخشیدن به تولیدات سنگ‌آهن و فولاد کشور اشاره کرد. به گفته وی، هر چند ممکن است به نظر برسد که ساخت‌وسازهای کافی در کشور انجام شده و به‌دلیل کاهش تقاضا برای ساختمان‌های جدید، نمی‌توان از رکود مسکن خارج شد، هنوز هم ظرفیت‌های زیادی در این بخش وجود دارد. بابالو ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از ساختمان‌ها و خانه‌های داخلی فرسوده و کلنگی هستند و باید برای بازسازی آنها اقدام کرد.

این تحلیلگر اقتصادی گفت: در صورتی که دولت با عزم جدی اقدام به پیگیری طرحی برای نوسازی و بازسازی این ساختمان‌های قدیمی کند، می‌توان انتظار داشت که ضمن تامین تقاضا برای تولیدات معدنی و صنعتی داخلی و به‌ویژه سنگ‌آهن و فولاد، هدف استقلال نسبی از بازارهای جهانی هم تامین شود. به این صورت، کاهش تقاضای چین یا کاهش قیمت‌های جهانی موجب رکود معادن و صنایع معدنی داخلی نخواهد شد. با این حال، به دلیل شرایط بازار، نیاز است که به فکر محرک اقتصادی زودبازده‌تری باشیم؛ محرکی مانند صادرات.

صادرات، محرک آنی

 
بنابر تحلیل صمت، بخش مسکن از مهم‌ ترین حوزه‌های اقتصادی است که با رونق یافتن آن، علاوه بر آنکه سنگ‌آهن و فولاد از رکود خارج می‌شوند، بسیاری دیگر از محصولات معدنی مانند سیمان، کاشی، سرامیک، مس و... هم شرایط بهتری پیدا می‌کنند. پس از آن نیاز به طیف زیادی از خدمات و محصولات وابسته است که باعث می‌شوند چرخ‌های کلان اقتصاد کشور به حرکت درآیند.

با این حال، بازار ساکن مسکن نیاز به حمایت گسترده دولت و افزایش نقدینگی در بازار دارد؛ ضمن آنکه ارائه طرح‌های مالی و تسهیلاتی برای بازسازی خانه‌های فرسوده هم در این راه موثر خواهد بود. با این حال، صادرات، راهی کوتاه‌ تر است و باعث می‌شود محصولات معدنی کشور (به‌ ویژه فولاد) به سرعت به بازارهای بیشتری دست پیدا کنند و خروج از رکود در زمان کوتاه‌ تری آغاز شود. اما توسعه صادرات نیازمند حمایت دولت و انجام اقداماتی مانند کاهش ارزش ریال است تا بتوان به این طریق در مقابل رقبای خارجی به مزیت قیمتی دست پیدا کرد. در هر صورت، پس از آنکه به لطف افزایش صادرات، خروج فولاد از بحران امکانپذیر شد، می‌توان به راهکار اساسی (تکیه بر بخش مسکن) بازگشت.

بابالو در پایان از اهمیت استفاده از تجربیات دیگر کشورها در اتکا به بازار داخلی سخن گفت. بنا به اظهارات وی، چین در سال‌های گذشته بر تقاضای داخلی خود تکیه کرده تا از بازار جهانی و نوسانات آن ضربه کمتری بخورد. این اقدام چین در پی خسارت‌های سنگین ناشی از بحران مالی سال ۲۰۰۸م بوده است. از دیگر کشورهایی که این سیاست را در پیش گرفت و به اهداف خود دست یافت، مالزی بود. این کشور هم پس از سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷م به تدریج از وابستگی خود به بازارهای جهانی و تقاضای بین‌ المللی کاست و توانست به رشد اقتصادی باثباتی در سال‌های گذشته دست یابد.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان