وی از تجربه های مدیریتی در دوران فعالیت در فولاد هرمزگان و ماموریت جدیدش در شرکت MME سخن گفت. آقاجانی در این رابطه خاطرنشان کرد: کار جدید ما انتقال دانش فنی مربوط به صنایع معدنی و فولاد به داخل کشور است و سعی داریم به خاطر طرح ‌های بی شماری که نیاز به احداث دارند، نیاز به خرید مداوم تکنولوژی از خارج نباشد.

آقای مهندس آقاجانی در ابتدا از تلخ و شیرین دوران حضور در فولاد هرمزگان می گوید:

از جنبه های مختلفی می‌توان به این دوران نگاه کرد. از نظر فردی تجربه گران بهایی و دنیای جدیدی بود. به همان دلیل که فولاد هرمزگان در سطح استان از نگاه ویژه ای برخوردار بود، ملزم به ارتقای ویژگی های شغلی و مدیریتی نیز بودیم. طبیعتا همین موضوع باعث شد تا در تئوری، تحقیق و عمل جایگاه مان را ارتقا ببخشیم و در دوره چهار ساله فعالیت در فولاد هرمزگان چیزهای زیادی یاد گرفتم.

به عنوان یک صنعت، تحولی در صنعت استان هزمزگان و به نوعی بنچ مارکی برای کشور شناخته شد. اگرچه با محدودیت های جغرافیایی و اقلیمی و با مسائل تکنولوژیکی و انسانی و زیرساختی مواجه بودیم ولی فعل خواستن را صرف کردیم و با تمام ضعف ها و محدودیت های موجود مقابله کردیم و با این رویکرد، نگاه به استان هرمزگان که بیشتر جنبه تجاری داشت تغییر کرد و دید صنعتی غلبه پیدا کرد و فولاد هرمزگان نشان داد که نه تنها در زمینه های صنعتی و اقتصادی بلکه در نگاه فرهنگی هم می تواند در استان تاثیر گذار باشد.

از طرف دیگر، گرچه انتظار برخورد با مشکلات را داشتیم ولی مشکلات بیرونی مانند عدم حمایت کافی و وجود برخی قوانین و سیاست ها هم جهت با واحد ما نبود و مسائلی مانند تامین گندله در دورانی که همزمان با افزایش قیمت و کاهش کیفیت گندله شده بود باعث ایجاد محدودیت‌هایی شد. البته همیشه بر آن بودیم تا با مدیریت درست و تغییر تهدید ها به فرصت از این شرایط نهایت استفاده را ببریم.

لطفا به تجربه های مدیریتی خود در فولاد هرمزگان هم اشاره بفرمایید ؟

دوران ما دوران ایجاد بود. نگاهی با فلسفه ایجاد مستمر مطمئنا بسیار می‌تواند مثمر ثمر باشد و سعی کردیم یک کار نهادینه و با برنامه و زیرساختی انجام دهیم. به دوستانم همیشه می گفتم که کاری که ما می کنیم مثل یک فیلم سینمایی است که پایانش برای ما مشخص بود. بنابراین همیشه با استراتژی جلو می رفتیم و همین استراتژی ابعاد مختلفی داشت.

بخش تجهیزاتی، گردش کاری، ساختاری و سیستمی در یک بعد و بخش فرهنگی. در فولاد هرمزگان سعی داشتیم فرهنگ استقامت و کار مستمر در شرایط سخت را در استان هرمزگان به صورت عادت همگانی در بیاوریم. البته باید از نگاه سیستماتیکی که نشات گرفته از فولاد مبارکه بود هم اشاره کرد؛ استفاده از الگوی فولاد مبارکه باعث شد تا فرهنگ صنعتی به فولاد هرمزگان منتقل و ساختارهای صحیح سیستماتیک و انسانی به هرمزگان برسد.

آیا هنوز هم معتقدید که هرمزگان منطقه مناسبی برای جانمایی صنایع فولای است؟

به نظرم در شرایط فعلی استان هرمزگان بهترین منطقه برای طرح های جدید فولاد است. چون دسترسی به منابع آبی و دسترسی به راه‌های حمل و نقل دریایی، از مهم ترین مباحث موجود در سرمایه گذاری فولاد است. اما در کنار این ها مشکلاتی نظیر نبود زیرساخت ‌های لازم برای صنعت و نبود فرهنگ و تجربه فعالیت ‌های صنعتی سنگین نیز در آنجا داشتیم که با پروژه فولاد هرمزگان این موانع رفع شد.

به نظر خودتان، مهم‌ترین اقدام و نقطه عطف مدیریتی شما در دوره فولاد هرمزگان چه بود؟

مهم ترین اصولی که سعی کردیم در دوران حضور در فولاد هرمزگان جا بیاندازیم، نگاه منطقی و نتیجه گرایانه بوده که نه تنها در صنعت که در زندگی افراد هم مفید خواهد بود. در کنار این، ایجاد سیستم مالی مناسب، تقسیم کار اصولی و تحکیم فرهنگ کار مستمر با نگاه مهربانانه و با تفکر منطقی و سیستماتیک بود. در یک نگاه کلی بر آن بودیم تا منفعت فرد در گرو منفعت جمع و منافع کوتاه مدت در ذیل منافع بلندمدت را به عنوان اصل اساسی جا بیاندازیم. به هرحال پس از یک دوره چهارساله با تمام فراز و نشیب‌ هایش و با این نگاه که هر تغییر و تحولی می تواند یک فرصت باشد. بالاخره زمان تغییر فرا رسیده بود چراکه فولاد هرمزگان وارد فاز جدیدی می شد.

جناب آقاجانی در رابطه با شرکت MME  و پروژه‌های فولادی این شرکت توضیحاتی را به مخاطبان نشریه ارائه بفرمایید؟

همان طور که مستحضرید MME زیرمجموعه هلدینگ آسکوتک است و تنها شرکت مهندسی در زمینه معدن و فولاد است که در خارج از کشور ثبت شده و در حال حاضر هم کل سهام آن متعلق به آسکوتک می باشد که خود آسکوتک هم زیرمجموعه ایمیدرو است. در سال 1996 در دوسلدورف تاسیس شد و تنها شعبه خارج از آلمان آن هم در ایران است.

فلسفه وجودی این شرکت، انتقال دانش فنی مربوط به صنایع معدنی و فولاد به داخل کشور بوده است و سعی بر آن بوده تا به خاطر طرح ‌های بی شماری که نیاز به احداث دارند، نیاز به خرید مداوم تکنولوژی نباشد. نتیجه این شد که شرکتی در قلب تکنولوژی دنیا تاسیس شود تا از همانجا اطلاعات مهندسی و دانش و تربیت متخصصان این حوزه ایجاد شود. بنابراین مجموعه ای تشکیل شد تا از طریق آن هم صاحب دانش فنی شویم و هم بخش های ساخت را به به همراه آخرین نسخه ها و اصلاحات به داخل انتقال دهیم.

اولین زمینه ای هم که احساس می شد به آن نیاز است بحث احیای مستقیم بود که با توجه به مزیت های کشورمان به خاطر وجود انرژی ارزان، احساس می شد که آینده فولادسازی ایران از این طریق تامین شود. در همین مسیر خوشبختانه یکی از ویژگی‌های بارز MME مربوط به روش ابداعی این شرکت به نام پِرِد (PERED) می‌شود که در سال 2007 تحت پتنت این شرکت در آلمان به ثبت رسید. هم‌ اکنون نیز با مشارکت MME پروژه‌ای در چین با استفاده از همین فناوری در حال اجرا است.

این طرح در پروژه‌ های فولاد میانه، فولاد بافق و فولاد شادگان و نی ریز در حال اجراست و امیدواریم که ظرف چندماه آتی به بهره برداری برسند و با موفقیت در اجرای این پروژه ها بتوانیم این تکنولوژی را به سایر کشورها هم صادر کنیم. در نهایت اینکه، شرکت MME توانایی و دانش طراحی فولادسازی را در اختیار دارد، بدین معنا که توانایی احداث کارخانجات تولیدی را در اختیار دارد.

MME پروژه‌های متعددی را در بخش‌های مختلف صنعت فولادسازی ایران در دست اجرا دارد که از جمله آنها می‌توان به مجتمع فولاد چهارمحال، مجتمع فولاد کاوه جنوب، مجتمع فولاد نی‌ریز و ... اشاره کرد.

شرکت MME  هم اکنون در زمینه نورد هم فعالیت دارد؟

در زمینه های نورد به دلیل نبود تقاضا باوجود توانمندی لازم، مطالعات در سطح فنی و مهندسی بوده، همچنین در خصوص خطوط کنسانتره و گندله سازی هنوز وارد نشده ایم البته یکی از برنامه های این شرکت گسترش فعالیت ها به تمامی حوزه های فرآیند فولاد کشور و چرخه ارزش است.

با توجه به ماموریت جدیدی که بر عهده گرفته اید این سوال مناسب است از جنابعالی داشته باشیم که آیا در بحث بومی سازی قطعات فولاد ایران و باتوجه اهتمامی که صورت گرفته آیا به نقطه مطلوبی رسیده ایم؟

در حوزه تجهیزات مکانیکی و سازه‌ای و همین طور در زمینه بومی سازی قطعات ساده و فیزیکی می‌توان گفت که به سطح مطلوبی دست یافته ایم ولی در تجهیزات برقی و بعضی از تجهیزات تکنولوژیک هنوز به خودکفایی و بومی سازی نرسیده‌ایم. البته در زمینه ساخت این را هم باید گفت که گاها ریسک ساخت و تامین و تجهیز قطعات طوری است که عقلانی نیست و در هیچ جای دیگری هم این کار را نمی کنند. برای مثال، ساخت تب چنجر برای ترانس که یکی از اقلام استراتژیک و کوچکی است که در صورت اشتباه می‌تواند ترانس را تحت تاثیر قرار دهد و بنابراین اصلا ارزش ریسک تولید و تامین ندارد.

معمولا این رویه در تمام دنیا هم همین طور است و در کشور پیشرفته ای مانند آلمان هم تمام قطعات مورد نیاز صنعتی شان بومی سازی نمی شود و بعضا تحت لیسانس به تولید قطعات سخت افزاری شان می پردازند. در رابطه با یکسری تجهیزات استراتژیک و تکنولوژیکی هم وقتی می توانیم کاری کنیم که در صنعت فولاد پیشتاز باشیم و به عنوان صاحب تکنولوژی شناخته شویم. البته نقاط قوت صنعت ما در زمینه های اسکلت فلزی و نرم افزاری که نیازی به سرمایه های سنگینی ندارد و با توجه به هوش و ذکاوت جوانان ایرانی در این مباحث پیشرفت های قابل اعتنایی داشته ایم که در سراسر دنیا هم مورد قبول بوده اند.

توصیه شما برای سرمایه گذاری های جدید در صنعت فولاد با نگاه به تکمیل زنجیره تولید فولاد چیست؟

با توجه به شرایط این صنعت در ایران و سرمایه گذاری های صورت گرفته در تولید و صنعت فولاد، جذابیت جدیدی به این حوزه اضافه نشده است. اما به نظر می رسد که برای رسیدن به 55 میلیون تن فولاد در سال 1404 نیاز به تجهیزات زیرساختی و اساسی داریم که برای تامین قطعات مصرفی و مواد اولیه آن نیاز به سرمایه گذاری های بهتر و زیرساختی بیشتری داریم. پس نیاز به کارهای زیرساختی و پشتیبانی و حمل و نقلی برای رسیدن به این افق داریم. در حال حاضر با توجه به رکود موجود در فولادسازی این صنعت سود زود بازدهی نصیب سرمایه گذارانش نمی کند و به نظر می رسد اگر سرمایه گذاری ها به سمت پشتیبانی و زیرساخت ها برود، مناسب تر است.

آقای مهندس، آیا رسیدن به تولید 55 میلیون تن که به آن اشاره فرمودید منطقی است و آیا توانایی عرضه، مصرف و صادرات آن وجود دارد و درگیر مسائلی هم چون مازاد ظرفیت نخواهیم شد؟

بدیهی است که تولید و عرضه و تقاضا، یک زنجیره است و نمی توان تنها به یک بعد آن نگاه کرد. برای مثال در شرایط کنونی که در رکود به سر می بریم و با رشد اقتصادی منفی روبروییم، تولید 55 میلیون تن معنایی ندارد. بنابراین باید شرایط و بستر تقاضا و مصرف محصولات فولادی مهیا باشد تا تولید به صرفه و معقول باشد اما قرار نیست کشور در همین شرایط اقتصادی بماند! در نتیجه با توجه به استراتژی کلی کشور برای رشد و توسعه کلان اقتصادی نیاز به خودکفایی در صنایع مادر وجود دارد که در نسبت با سیاست‌های کلی کشوری معنا پیدا می کند.

با توجه به فعالیت های جدید شما در طرح های استانی، این سوال مطرح می شود این طرح ها که به هدف محرومیت زدایی شکل گرفتند، می توانند به توسعه صنعت فولاد و در اقتصاد کشور مفید واقع شوند یا اینکه به انحراف سرمایه گذاری های فولاد انجامیده است؟

به نظر من مطالعه دقیق و مناسبی در این مورد انجام نشده است و با وجود اینکه توجیهاتی مانند افزایش تولید یا محرومیت زدایی را در بطن خود دارد ولی اینکه الزاما فولاد را تنها راه نجات بدانیم، اشتباه است. چنین طرح هایی نیازمند تمرکزگرایی در مناطقی است که از نظر جانمایی زیست محیطی، دانش و تکنولوژی، زیرساخت‌های حمل و نقلی و اشتغالزایی کاملا تطابق داشته باشند. بنابراین به نظرم جانمایی چنین طرح‌هایی اشتباه بوده و بهتر بود که مطالعات دقیق تری در این زمینه صورت می‌گرفت.

آقای مهندس، فعالیت در حوزه بین المللی فولاد و صنایع معدنی هم حساسیت های ویژه ای دارد؟ به نظر می رسد با توجه به شرایط پساتحریم فعالیت شما هم در حوزه دیپلماسی صنعتی بیشتر شود؟

به هرحال تجربیات و مسئولیت هایی که طی این 30 سال در فولاد مبارکه، خوزستان و هرمزگان دارا بودم در نسبت با تجربه جدید MME که نگاهی بین المللی تری دارد و چندین پروژه فولادسازی را همزمان مدیریت می کنیم فضای مناسبی را فراهم آورده است و بر آنیم تا به پیشرفت صنعت فولاد این مرز و بوم کمک کنیم. ما در این مسیر دو استراتژی را دنبال می‌کنیم اول اینکه در فضای جدید پساتحریم بتوانیم پلی باشیم برای هدایت سرمایه های خارجی به صنعت داخل کشور و دوم ، استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته برای بهره‌مندی از آخرین دانش‌ها برای استفاده در کارخانجات داخلی و به عبارت دیگر از فولادسازان معتبر خارجی به عنوان الگو برای تولیدکنندگان داخلی کشورمان بهره ببریم.

در همین راستا تیم های متخصصی را برای بهره گیری از اطلاعات و دانش کشورهای پیشرفته اعزام کرده ایم تا بتوانیم انشاءالله از دانش و تکنولوژی آنها برای کشورمان و صنعت فولاد ایران استفاده کنیم.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان