دنیای معدن - رئیس انجمن معدن و صنایع معدنی خراسان رضوی گفت: معدن یکی از بخش هایی است که در تحریم کمترین آسیب را دیده علت این امر هم این است که این بخش مواد اولیه آن چنانی ندارد و در نتیجه وابستگی آنچنانی به ارز برای آن وجود ندارد.

به گزارش دنیای معدن، معدن یکی از حوزه های دارای اهمیت بسیار در اقتصاد است که با توجه به درون زا بودن در مواقع تحریم می تواند جایگزین خوبی برای سایر راه های تولید ثروت شود.

استان خراسان رضوی نیز یکی از استان هایی است که ظرفیت معدنی مناسبی داشته و می توان از ظرفیت آن برای تولید ارزش افزوده استفاده کرد اما هم اکنون شاهد این هستیم که این بخش نیز مانند سایر بخش های اقتصادی در استان دچار اختلال و سکته است.

خبرنگار خبرگزاری تسنیم در خراسان رضوی در قالب پرونده ای به بررسی معضلات معدن در خراسان رضوی پرداخته و گفت وگویی با حسین حسین زاده عضو هیئت رئیسه خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی و رئیس انجمن معدن و صنایع معدنی استان داشته که مشروح آن در زیر آمده است:

شما هم اکنون وضعیت استان خراسان رضوی را در حوزه معدن چگونه ارزیابی می کنید؟

حسین زاده: در مورد این پرسش باید در ابتدا به تبیین ظرفیت ها پرداخت؛ یکی از ویژگی های بسیار مهمی که خراسان رضوی دارد این است که در مقایسه با سایر استان ها در رتبه خوبی از نظر ظرفیت های معدنی قرار گرفته ما در خراسان رضوی تنوع مواد معدنی داریم اکثر مواد معدنی که در کشور هستند در استان ما هم پیدا شده اند که مهم ترین آنها مواد فلزی؛ خاک های صنعتی و یک سری مواد معدنی است که عمدتا به عنوان مواد اولیه مصالح ساختمانی به کار برده می شوند.

سنگ آهن و مس از مواد معدنی بسیار مهمی هستند که می توان روی آنها سرمایه گذاری داشت و تا کنون هم پیشرفت های خوبی در این زمینه صورت گرفته و سنگ آهن هم به عنوان مصرف داخلی و هم برای صادرات استخراج می شود همچنین هم اکنون در سنگان هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی در حال فعالیت هستند و در کنار آن ارزش اقدامات زمانی تکمیل می شود که طرح های بزرگ فرآوری منطقه را به بهره برداری برسانیم استحضار دارید که 5 طرح بزرگ فرآوری در این منطقه در نظر گرفته شده که دو عدد از آنها به بهره برداری رسیده اند؛ این امر می تواند تحول مهمی در منطقه ایجاد کند چون ظرفیت تولید آهن به صورت کنسانتره و گندله را بالا می برد.

در کنار آن ظرفیت های خوبی در کانی های مس داریم که بیشتر در مناطق جنوب غربی استان مانند بردسکن و کاشمر قرار گرفته اند و در آنها نیز اقدامات خوبی از نظر معدن کاری صورت گرفته و به سوی فرآوری در این حوزه هم جلو رفته ایم. علاوه بر این مواد فلزی دیگر مانند کرومیت، منگنز و سایر موارد هم داریم از نظر وضعیت معادن از نظر تعداد بر طبق آخرین آمار سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم اکنون 847 معدن در سطح استان داریم که دارای مجوز بهره برداری هستند از این تعداد 120 عدد تعطیل و تعدادی هم با کمتر از ظرفیت اسمی کار می کنند.

مشکلات اصلی که در حوزه معدن در خراسان رضوی دارید چه هستند؟

حسین زاده: معدن بخشی از تولید است و مشکلات آن به 2 نوع است که بخشی از آنها مشکلاتی است که شامل تمام بخش های تولید می شود از جمله رکود بخش صنعت، کمبود نقدینگی، بروکراسی های اداری مواردی است که مانند سایر بخش های تولیدی در معدن هم مشکل ایجاد کرده اما برخی از مشکلات ما ویژه حوزه معدن است که فقدان عملیات اکتشافی کامل، نبود راهبرد مدون برای بخش معدن، به روز نبودن تکنولوژی های استخراج و فرسوده بودن ماشین آلات از جمله آنها هستند.

به غیر از اینها مشکل اساسی دیگری که در این بخش وجود دارد قوانینی است که در حوزه معدن وجود دارد؛ باید این را در نظر داشت که بخش معدن از بخش صنعت از این منظر تفاوت دارد که قانون پذیر است به این معنی که هر فردی که مجوز دارد موظف است در چارچوب قوانین رفتار کند و گاهی اوقات این قوانین و یا عدم اجرای آنها مشکلاتی را به وجود می آورند به عنوان مثال ما قوانینی داریم که خوب هستند اما به طور کامل اجرا نشده اند یا گاهی تناقص در این بین وجود دارد به عنوان مثال در برخی از ادارات دخیل در حوزه معدن قوانینی وجود دارد که با قانون های معدن داری در تضاد هستند.

البته باید این را در نظر داشت که سال گذشته ما در استان کارهای خوبی انجام داده ایم به عنوان مثال چند قانونی که سالیان سال بدون اجرا باقی مانده بود در پایان سال گذشته به اجرا درآمد و یکی از آنها هم تشکیل شورای معادن استان خراسان رضوی به ریاست استاندار محترم بوده است.

دیگر اقدام خوب هم تشکیل کمیسیون حل اختلاف مربوط به ماده 24 مکرر بود چراکه این کمیسیون اختلافات بین سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر سازمان ها را رفع میکرد؛ همچنین اقدام خوب دیگری که انجام شد انعقاد تغفاهم نامه ای بین نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن مجلس با شورای گفت وگویی بخش خصوصی و دولت بوده که چندین مشکل معدنی را در بر می گیرد و امید می رود در آینده ثمرات خوب آن را ببینیم.

همیشه گفته می شود بخش معدن مظلوم است شما علت این را در چه می بینید؟ آیا واقعا معدن و معدن کاران در موضع مظلومیت قرار گرفته اند؟

حسین زاده: گاهی اوقات مواردی به وجود می آید که به معدن اجحاف می شود؛ به عنوان مثال اخیراً مصوبه ای توسط نمایندگان مجلس به تصویب رسیده که به استناد آن باید یک درصد از فروش واحدها از آنها به خزانه دولت واریز شود و اصلا علت آن هم مشخص نیست و باید دانست که مصوباتی از این دست مشکلاتی را ایجاد می کند چرا که برای فعالیت معدن داران از آنها حقوق دولتی گرفته می شود. چرا باید یک عوارض دیگر را برایش ایجاد کنند؟ این نه تنها مشکلاتی را برای فعالیت بهره بردار به وجود می آورد بلکه با ماده 29 قانون معادن نیز در تضاد است.

در این قانون تمام هزینه هایی که به عنوان سربار به بخش معدن تحمیل می شود به نوعی ممنوع هستند اما باز هم بر خلاف این ماده چنین چیزی مصوب می شود انتظار داریم که راجع به این موارد دقت کنند و ما موافق این مصوبه نیستیم باز هم تأکید می کنم یک بار که حقوق دولتی برای معادن دیده شده نباید مرتبا به هزینه های اینچنینی اضافه کرد چراکه برنامه ریزی های هر معدن را دچار مشکل می کند.

گاهی اوقات مشکلاتی که به وجود می آید اما عده ای از ناآگاهی در اصطلاحی عامیانه همه کاسه و کوزه ها را بر سر معدن می شکنند معادن زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت هستند گاهی اوقات ما می شنویم که تعدادی معدن غیرمجاز تعطیل شده که این مسئله کاملا اشتباه است وقتی یک واحد تبدیل به معدن شد یعنی پروانه بهره برداری دارد اگر تخلف انجام می دهد باید به آن رسیدگی شود اما اگر واحدی دور از چشم نیروهای انتظامی تخریب و یا بهره برداری انجام می دهد آن واحد معدن نیست نباید برخی از اینگونه موراد را به معدن کاران که با تمام مشکلات کنونی حوزه تولید در محروم ترین بخش های استان اشتغال ایجاد کرده اند نسبت داد؛ حتی در برخی از موارد آلودگی های هوا هم به گردن معادن انداخته می شود که این اقدام به هیچ عنوان عادلانه نیست.

ما در سنگان و خواف چند مشکل داریم یکی از آنها مسئله زیرساخت ها است؛ این منطقه آب به اندازه مورد نیاز ندارد و متناسب با ظرفیت های صنعتی به وجود آمده آبی به آنها اختصاص داده نمی شود و دوم اینکه باید بتوان زیرساخت های حمل و نقل را ارتقا دهیم اگر تمام ظرفیت های این منطقه به بهره برداری برسد این وضعیت حمل و نقل به هیچ عنوان نمی تواند پاسخگو باشد.

برطبق قانون معادن باید قسمتی از حقوق دولتی معادن باید برای محل معدن و در داخل استان هزینه شود این مسئله تا به حال به طور کامل اجرا نشده و اگر پولی رفته بازنگشته اما اگر همین مقدار که در قانون گفته شده به همین مناطق معدنی برگردد می تواند سبب رونق منطقه و اشتغال برای روستائیان شود مسئولان باید به دنبال این باشند که بودجه ای که حق استان است را برای عمران و آبادانی مناطق معدنی از دولت گرفته و زیرساخت های مورد نیاز را ایجاد کنند.

 ما هم اکنون در بازار ارز نابه سامانی هایی داریم این مسئله چه تأثیری روی بخش معدن داشته است؟

حسین زاده: معدن یکی از بخش هایی است که در تحریم کمترین آسیب را دیده است علت این امر هم این است که این بخش مواد اولیه آنچنانی ندارد و در نتیجه وابستگی آنچنانی به ارز برای آن وجود ندارد و تنها برای تأمین ماشین آلات نیاز به ارز داشته و در بخش صادرات بعد از نفت و صنایع پتروشیمی سومین رقم مربوط به معدن وصنایع معدنی به ویژه گروه فلزات است که نشان از اهمیت این حوزه در اقتصاد دارد.

خوشبختانه بخشی که تمام مملکت در دوران تحریم می توانند روی آن حساب باز کنند بخش معدن بوده و به همین خاطر باید فعالیت های توسعه ای آن افزایش پیدا کند.

 قرار بود خراسان رضوی تبدیل به یک استان معدنی شده و عسلویه دوم در آن شکل بگیرید از دیدگاه شما آسیب هایی که سبب این امر شده چیست؟

حسین زاده: از دیدگاه بنده نمی توان علت را تنها یک یا 2 سازمان دید. علت وضعیت کلی مملکت است و اگر ما خواسته ای داریم باید ابزار آن آماده باشد در همین سنگان هنوز زیرساخت ها به صورت کامل آماده نیست گاهی بحث هایی گفته می شود که از دریای عمان آب را انتقال بدهند و گاهی موارد دیگر بیان می شود؛ صحبت هایی که می شود مبنی بر این است که در سال های آینده تمرکز زیادی بر روی معدن به وجود می آید اما اگر اتفاق نیفتاده مشکلات متعددی است که بخش مسکن دارد برای رسیدن به این خواسته ها باید مشکلات زیادی را رفع کند.

قرار بود که بخشی از حقوق دولتی را به مناطق معدنی برای رونق تولید آنها بازگردانند اما این اتفاق رخ نداده همچنین سرمایه گذاران خارجی حاضر نیستند به حوزه معدن ورود پیدا کنند باید در ابتدا این مشکلات را رفع کنیم وقتی چنین اتفاقی رخ دهد خود به خود رونق شکل می گیرد و خواسته ها نیز به وقوع می پیوندند.