جهان با حدود ۱۲ میلیون تن مازاد فولاد روبه‌رو خواهد شد
دنیای معدن - ایالات متحده امریکا درحال‌حاضر با واردات بیش از ۳۰ میلیون تن فولاد، بزرگترین واردکننده فولاد دنیا به شمار می‌رود.
این درحالی است که اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد به این کشور و هراس از مازاد فولاد در بازارهای جهانی به چالشی جدی برای فولادسازان و کشورهای صادرکننده به این کشور، تبدیل شده است. به باور بسیاری از کارشناسان اما، ایالات متحده امریکا با استفاده از اهرم تعرفه بر واردات فولاد و سایر کالاها، به دنبال کسب امتیازات بیشتر در قراردادها و پیمان‌های مختلف تجاری و سیاسی خود با سایر کشورهای جهان است و احتمال ادامه این سیاست در بلندمدت و برای تمامی کشورها بسیار دور از ذهن است. برای نمونه به نظر می‌رسد درحال‌حاضر و در حالی که مذاکره‌های بازنویسی پیمان تجارت آزاد آتلانتیک شمالی(نفتا) بین کشورهای عضو شامل ایالات متحده امریکا، کانادا و مکزیک در جریان است، کانادا و مکزیک که دو عضو اصلی این مذاکره‌ها بوده‌اند به مدت یک ماه و تا به سرانجام رسیدن این مذاکره‌ها از این تعرفه‌ها مستثنا شده‌اند اما تاثیر این تعرفه بر بازارهای جهانی چه خواهد بود و در صورت اعمال آن به صورت تمام و کمال تجارت جهانی فولاد به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ مصطفی سبزواری، کارشناس فولاد در گفت‌وگو با صمت به این پرسش و پرسش‌هایی دیگر در این زمینه پاسخ داده است.
تراز تجارت فولاد ایالات متحده امریکا چگونه است؟
بنا بر گزارش انجمن جهانی فولاد، ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵ خورشیدی) با واردات ۳۰/۹میلیون تن فولاد جایگاه نخست واردات فولاد جهان را از آن خود داشته است. در عین حال این کشور، صادرکننده ۹/۲میلیون تن فولاد نیز بوده است. به این ترتیب، خالص واردات این کشور حدود ۲۱/۷ میلیون تن فولاد است که سهمی حدود ۱۰ درصدی از خالص واردات ۲۱۰ میلیون تنی فولاد جهان را به خود اختصاص می‌دهد.
کشورهای اصلی صادرکننده فولاد به امریکا کدامند؟
در سال ۲۰۱۶ میلادی(۱۳۹۵ خورشیدی) مهم‌ترین کشورهای صادرکننده فولاد به امریکا و حجم صادرات آنها به این ترتیب بود؛ کانادا (۵/۲ میلیون تن)، برزیل (۳/۹ میلیون تن)، کره جنوبی (۳/۵ میلیون تن)، مکزیک (۲/۷ میلیون تن)، ترکیه (۲/۲ میلیون تن)، ژاپن (۲/۱ میلیون تن)، روسیه (۱/۸ میلیون تن)، آلمان (۱/۲ میلیون تن)، تایوان (۰/۹ میلیون تن) و ویتنام (۰/۹ میلیون تن) که بیش از ۸۰ درصدصادرات فولاد به این کشور را شامل می‌شوند. برخی از این کشورها در عین صادرات به این کشور، واردکننده فولاد از این کشور نیز به شمار می‌روند.
تاثیر اعمال تعرفه واردات بر تجارت فولاد امریکا با کانادا و مکزیک چگونه است؟
کانادا در عین صادرات ۵/۲ میلیون تنی به ایالات متحده، واردکننده ۴/۵ میلیون تن محصولات فولادی از این کشور است و در عمل، توازن تجارت فولادی این دو کشور تنها ۰/۷ میلیون تن فولاد صادراتی کانادا به امریکاست. مکزیک اما در مقابل کانادا شرایط متفاوتی دارد و در عمل واردکننده فولاد از ایالات متحده به شمار می‌رود. در این زمینه، مکزیک در مقابل صادرات ۲/۷ میلیون تنی فولاد به این کشور در سال گذشته میلادی، حدود ۳/۷میلیون تن فولاد از ایالات متحده وارد کرده است. به این ترتیب می‌توان گفت اعمال تعرفه در عمل شرایط چندان متفاوتی را برای کانادا و مکزیک و با در نظر گرفتن امکان اقدام متقابل در بر نخواهد داشت. با در نظر گرفتن تراز تجاری کانادا و مکزیک با ایالات متحده امریکا، رقم واقعی تاثیرگذار در بازار جهانی همان خالص واردات حدود ۲۲ میلیون تنی این کشور از سایر کشورهای واردکننده به استثنای کانادا و مکزیک خواهد بود.
تاثیر اعمال تعرفه واردات بر تجارت فولاد امریکا با دو کشور ترکیه و کره جنوبی چگونه است؟
در بدترین سناریو، با افزایش تعرفه فولاد وارداتی به امریکا، واردات فولاد این کشور به کلی حذف می‌شود و با فرض وجود ظرفیت‌های تولید فولاد مورد نیاز، واردات با تولید داخلی جایگزین خواهد شد. تولید و جایگزینی ۲۲ میلیون تن فولاد وارداتی، نیازمند تامین مواد اولیه و به عبارتی قراضه و سنگ‌آهن به همان میزان خواهد بود. از آنجایی که ۶۷ درصد تولید فولاد در امریکا به روش الکتریکی و ۳۳ درصد به روش کوره‌بلند و اکسیژنی است، می‌توان فرض کرد حدود ۱۴ میلیون تن از تولیدات جدید فولاد با استفاده از قراضه و بقیه با استفاده از سنگ‌آهن انجام خواهد شد اما آیا تامین این میزان قراضه و سنگ‌آهن برای این کشور امکان‌پذیر است؟
ایالات متحده درحال‌حاضر با صادرات حدود ۱۳/۲میلیون تن قراضه، بزرگترین صادرکننده قراضه فولادی در جهان است. بر این اساس تامین ۱۴ میلیون تن فولاد جدید، نیازمند حذف کامل این میزان صادرات قراضه از چرخه تجارت قراضه دنیا خواهد بود. در مقابل، کشورهای ترکیه، هند، کره جنوبی و تایوان، بزرگترین واردکنندگان قراضه در جهان بوده‌اند. حذف این میزان قراضه، منجر به کسری قراضه در بازار جهانی و کاهش تولید فولاد از سوی کشورهای واردکننده قراضه از ایالات متحده خواهد شد. در این میان ترکیه و کره جنوبی بیشترین تاثیر را از کاهش صادرات قراضه امریکا خواهند پذیرفت.می‌توان تصور کرد که همراه با کاهش تامین قراضه ترکیه و کره جنوبی از ایالات متحده، میزان تولید فولاد در این دو کشور به دلیل کمبود قراضه کاهش یافته و در عمل فولاد وارداتی امریکا از ترکیه و کره جنوبی با تولید در داخل خاک امریکا جایگزین خواهد شد.
تاثیر اعمال تعرفه واردات فولاد بر تجارت فولاد امریکا با برزیل چیست؟
در کنار ترکیه و کره‌جنوبی، برزیل نیز در میان ۵ کشور نخست صادرکننده فولاد به ایالات متحده بوده و تحت تاثیر شدید اعمال تعرفه در این کشور قرار خواهد گرفت اما ایالات متحده برای تولید ۲۲ میلیون تن فولاد وارداتی علاوه بر تامین قراضه، نیازمند تامین بیش از ۱۲ میلیون تن سنگ‌آهن نیز خواهد بود. در این زمینه اما به‌دلیل کاهش عیار آهن در ذخایر این کشور در سال‌های گذشته، به احتمال بسیار زیاد تامین این میزان سنگ‌آهن نیازمند واردات آن از صادرکنندگان بزرگی چون کانادا، برزیل، افریقای جنوبی و استرالیا خواهد بود. هرچند تامین ۱۲ میلیون تن سنگ‌آهن در برابر تجارت سالانه بیش از ۲ میلیارد تنی سنگ‌آهن در دنیا رقم بسیار ناچیزی بوده و به آسانی قابل انجام خواهد بود، اما در عین حال به‌دلیل برتری مسافت حمل، صادرکنندگان کانادایی و برزیلی در اولویت تامین سنگ‌آهن ایالات متحده قرار خواهند گرفت.شاید سخت بتوان پذیرفت که برزیل خواهد توانست از اهرم تامین سنگ‌آهن در مقابل مستثنا کردن آن از تعرفه واردات فولاد استفاده کند اما این مسئله به نوعی برای برزیل قابل بررسی و چانه‌زنی خواهد بود. با این وجود، در صورت حاصل نشدن توافق بین این دو کشور، حدود ۴ میلیون تن مازاد فولاد صادراتی برزیل به ایالات متحده امریکا وارد بازارهای جهانی خواهد شد. بیشتر محصولات فولادی صادراتی بزریل به ایالات متحده امریکا از نوع اسلب بوده که حجمی بیش از ۳ میلیون تن را از آن خود دارد.
تاثیر اعمال تعرفه واردات فولاد بر تجارت فولاد امریکا با روسیه و ژاپن چیست؟
در بدترین سناریو شاید بعد از برزیل، روسیه و ژاپن مهم‌ترین کشورهایی باشند که تولیدات فولادی آنها پس از اعمال تعرفه در بازار جهانی فولاد به طور مازاد عرضه شود. حجم خالص صادرات این دو کشور به ایالات متحده در مجموع حدود ۳/۹ میلیون تن بوده که شامل حدود ۲ میلیون تن محصولات نیمه‌نهایی از قبیل اسلب، بیلت و بلوم و همچنین بیش از ۱ میلیون تن محصولات طویل بوده است. در عین حال این دو کشور از صادرکنندگان مهم قراضه فولادی در جهان به شمار می‌روند و تحت تاثیر مسئله کمبود قراضه قرار نخواهند گرفت.صادرات ۲/۱ میلیون تنی فولاد ژاپن به امریکا حدود ۶ درصد از کل حجم صادرات ۳۵ میلیون تنی فولاد این کشور به شمار می‌آید. برای روسیه نیز رقم صادرات ۱/۸ میلیون تنی فولاد به امریکا حدود ۶/۵ درصد از کل حجم صادرات ۲۷ میلیون تنی فولاد این کشور است که تا حدودی ارقام قابل توجهی برای هر دو کشور به شمار می‌رود. به این ترتیب، نزدیکترین بازارها به این دو کشور یعنی حوزه دریای سیاه برای روسیه و آسیای شرق و جنوب شرقی برای ژاپن با مازاد عرضه فولاد این دو کشور روبه‌رو خواهند شد، هر چند هر دو حوزه واردکننده مهم قراضه به شمار می‌آیند و با توجه به احتمال زیاد، کمبود قراضه در این بازارها ناشی از عقبگرد قراضه صادراتی امریکا به بازارهای داخلی آن کشور است که قابلیت جذب محصولات مازاد روسیه و ژاپن را تا حدودی خواهد داشت. برای نمونه شاید بتوان گفت فولاد خام روسیه بازار گرمی بین شرکت‌های نوردی ترکیه که به طور حتم تحت تاثیر کمبود قراضه قرار خواهند گرفت، پیدا خواهد کرد. همین مسئله برای فولاد خام ژاپن در بازارهای جنوب شرق آسیا تحقق‌پذیر خواهد بود.
از نظر شما مهم‌ترین هدف امریکا از افزایش تعرفه‌ها چیست؟
همان طور که اشاره شد به نظر می‌رسد مهم‌ترین هدف امریکا از اعمال تعرفه واردات، نه برای حفظ امنیت ملی بلکه به عنوان اهرمی برای پیشبرد منافع اقتصادی و سیاسی در مراوده‌ها و قراردادهای خود با سایر کشورهای جهان بوده است؛ اتفاقی که در حال وقوع است و تمامی کشورهای درگیر، خواهان مذاکره با این کشور برای رسیدن به توافق جدید تجاری سیاسی هستند.
در عین حال در بدترین سناریو عرضه قراضه صادراتی این کشور به بازارهای جهانی متوقف می‌شود و صنایع داخلی فولاد این کشور به تولید کسری فولاد وارداتی خواهند پرداخت. در این میان، ترکیه و کره جنوبی به شدت از مسئله کمبود قراضه و تعرفه فولاد متاثر خواهند شد و به احتمال زیاد با کاهش تولید روبه‌رو می‌شوند. برزیل با استفاده از اهرم صادرات سنگ‌آهن به بازار داخلی این کشور و فاصله کوتاه حمل، کمی قدرت چانه‌زنی خواهد داشت. در غیر این صورت نیازمند کاهش تولید یا پیداکردن بازار جدید برای حدود ۳/۹ میلیون تن فولاد و بیشتر محصولات تخت خود خواهد بود. ژاپن و روسیه در حوزه دریای سیاه و منطقه آسه‌آن به دنبال مشتری‌های بیشتر نوردی خواهند رفت. حجم صادراتی سایر کشورهای صادرکننده فولاد به ایالات متحده حدود ۷ میلیون تن است که این کشورها راهی جز توافق بر سر مسئله تعرفه، کاهش تولید فولاد یا یافتن بازارهای جدید پیشرو نخواهند داشت. به طور خلاصه در بدترین سناریو، بازار با حدود ۱۲ میلیون تن مازاد فولاد روبه‌رو خواهد شد که چیزی حدود دوسوم آن انواع محصولات تخت خواهد بود، هر چند این میزان مازاد به شدت بعید به نظر می‌رسد. برخی کارشناسان بین‌المللی، با حذف فولاد خام وارداتی این کشور از شمول تعرفه، تنها حجمی حدود ۵/۱ میلیون تن فولاد را غیراقتصادی برای صادرات به این کشور برآورد کرده‌اند که این میزان می‌تواند به عنوان مازاد، راهی سایر بازارها شود.
در بدترین سناریو، بازار با حدود ۱۲ میلیون تن مازاد فولاد روبه‌رو خواهد شد که چیزی حدود دوسوم آن انواع محصولات تخت خواهد بود، هر چند این میزان مازاد به شدت بعید به نظر می‌رسد