مبادلات تهاتری فولاد شفافتر میشود
دنیای معدن -روزگذشته نشست خبری مدیرعامل بورس کالای ایران با موضوع گزارش عملکرد سال ۹۶ و ارائه برنامههای پیشرفت و توسعه سال ۹۷ این بورس، با حضور اصحاب رسانه در محل این شرکت برگزار شد.
به گفته حامد سلطانینژاد شاخصهای بازار در سال ۹۶ نشان میدهد بورس کالای ایران در ۱۰ ماه نخست سال ۹۶، ۴۸ درصد از سهم ارزش کل معاملات بازارسرمایه را به خود اختصاص داده و با معاملاتی به ارزش ۸۷۹ هزار میلیارد ریال، رتبه نخست را بین سایر بورسهای کشور کسب کرده است. به گفته این مقام مسئول در بورس کالا برای ایجاد شفافیت و شرایط رقابتی بیشتر برای معاملات فولادسازان در روش تهاتری نظارت بیشتری انجام و شرایطی فراهم میشود تا این معاملات از شفافیت بیشتری برخوردار شوند.
نرخگذاری محصولات گندله و مواد اولیه فولادی بر مبنای درصدی از نرخهای پایه کشف شده محصولات نهایی بورس کالا، مورد دیگری بود که سلطانینژاد به آن اشاره کرد.شیوه تهاتر کالا بهتدریج باب فساد را باز میکند که مطلوب صنعت و جامعه ما نیست. سلطانینژاد با بیان این مطلب درباره برنامه این بورس برای ساماندهی و ایجاد شفافیت بیشتر برای معاملات تهاتری فولادسازان در بورس کالا، گفت:
در صنعت فولاد نقدینگی خیلی کم است درحالحاضر مشاهده میشود که شرکت پیمانکاری برای تولیدکننده سنگآهن کاری انجام داده و بهجای پول، حواله میلگرد از یک شرکت فولادی میگیرد. این روش انجام معاملات نبود شفافیت ایجاد میکند و پیمانکاران به اصل پول هم نمیرسند و درحالی که زمینه فعالیتشان پیمانکاری است و باید فولاد معامله و حواله را به شخص دیگری واگذار کنند. وی افزود: ما در بورس کالا میتوانیم شرایطی فراهم کنیم که معاملات تهاتری بتواند در یک فضای شفاف و رقابتی انجام شده و همان حواله هم بتواند مورد معامله قرار بگیرد. شکل مدرن تهاتر این است که اشخاص مختلفی که طلبکار هستند در مقابل اشخاصی قرار بگیرند که به هم بدهکارند و چندگانه بودن طلبکاران و بدهکاران باعث شکلگیری بازار شود. درباره این موضوع بررسیهایی انجام و مدلی طراحی شده که اجرا خواهد شد. این مقام مسئول در بورس کالا درباره نرخگذاری گندله و مواد اولیه تولید فولاد گفت:
درباره این محصولات، نرخهای پایه بر مبنای درصدی از نرخهای کشف شده محصولات نهایی در بورس را در نظر خواهیم گرفت. وی با اشاره به نرخگذاری و عرضه زنجیره فولاد در بورس کالا، تصریح کرد: سنگآهن و محصولاتی که مربوط به صنایع بالادستی است پیش از این مشمول نرخگذاری بودند و دولت یا نهادهای مسئول، این کالاها را نرخگذاری میکردند زیرا با یک نرخ ثابت در بورس دادو ستد میشد، افزایش یا کاهش نرخها برای تولیدکننده بالادستی تاثیری نداشت و سرمایهگذاری در حوزه فولاد بهتدریج در حال کاهش بود و از طرفی صنایع فولادی از طریق منابع مالی که بهدست میآوردند به سمتی حرکت میکردند که معادن را تملک کنند و این دو حرکت به سود زنجیره فولاد نبود.
سلطانینژاد تاکید کرد: براین اساس، مقرر شد معاملات سنگآهن و کنسانتره به معاملات بورس کالا اضافه شود و از این به بعد شاهد این نباشیم که بخشی از زنجیره فولاد به شکل بازاری و بخشی با یارانه نرخگذاری شود. وی افزود: اگر قرار باشد کل زنجیره فولاد در سازوکار بورس کالا و بازار، نرخگذاری و معامله شود، از این رو این اقدامات منجر به افزایش نرخ هم نخواهد شد. صنایع پاییندستی فولاد نگران نرخها نباشند در این صورت و عرضه کل زنجیره فولاد در بورس کالا شفافیت ایجاد خواهد شد، مقدار پذیرش هم در هیات پذیرش تعیینشده و نرخها بین مجتمعی نیست، به فرض مثال گلگهر بخشی از گندله خود را مصرف نمیکند و مازاد دارد که در بورس عرضه میکند. به گفته سلطانینژاد نبود توازن در تولید فولاد وجود دارد و ما را در سالهای آینده با کمبود گندله و کنسانتره و سنگآهن روبهرو خواهد کرد، از این رو با توجه به طرح جامع فولاد، این نبود توازن با نرخگذاری و اختصاص ماده اولیه فولاد درباره کالا تا حد زیادی برطرف میشود. وی افزود: حتی اگر قرار است وارداتی انجام شود باید از طریق بورس کالا باشد تا بتواند این توازن را برقرار کند؛ فقط بهدلیل ایجاد تقاضا در زنجیره فولاد بود که این اتفاق افتاد و امیدواریم بتوانیم به نحو موثری موضوع نرخگذاری در بورس کالا و کشف نرخ محصولات بالادستی فولاد را داشته باشیم. سلطانینژاد درباره ایجاد بازار مشتقه ارزی گفت: همواره گفتهایم بورس کالا برای راهاندازی این بازار آماده است تا بهجای عرضه ارز کاغذی، از بازار مشتقه و عرضه موقعیتهای خرید یا فروش ارز در این بازار بهرهمندی داشته باشیم. درحالحاضر در دنیا تقاضا برای معاملات ارزی را که از تلاطمهای ارز متاثر میشوند در بازار مشتقه انجام میشود.
هیاتمدیره بورس کالا در بازار نقشی ندارد
مدیرعامل بورس کالا در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران مبنی بر درخواست برخی تشکلها برای تغییر ساختار بورس کالا، گفت: در زمینه تعامل با تشکلها یکی از وظایف و ماموریتهایی که تعریف شده این است که با صنایع پاییندستی و آن صنایعی که به دنبال خرید محصولات از بورس کالا هستند، ارتباط موثر داشته باشیم. در حوزه اختصاص کالا یا نرخهای پایه که در بورس کالا تعیین میشود با صنایع بالادستی و پاییندستی تعامل داریم. تصور برخی از این تشکلها این بود که هیاتمدیره بورس کالا در مدیریت بازار نقش دارد اما اینطور نیست و ساختار بورس کالا تحت نظارت یک ناظر فنی است، ضمن اینکه ساختار شرکتی و قانون تجارت هم میطلبد هر کسی در مجمع شرکت، سهامدار میشود بتواند هیاتمدیره را هم معرفی کند. وی درباره افزایش عرضهها و تغییر مکانیزم نرخگذاری در بورس کالا، گفت: در بسیاری از محصولات بهویژه محصولات پتروشیمی با عدد و رقم میتوان گفت بسیاری از کالاهایی که در داخل تولید و به بازار داخلی معرفی میشوند در بورس کالا مورد معامله قرار میگیرند. حدود ۴ میلیون تن محصول نهایی پتروشیمی داریم که در بازار داخلی مورد معامله قرار میگیرد.
مدل تجارت با عراق باید تغییر کند
۱۴ بانک وارد فرآیند بورس کالا شدهاند و بهزودی ۴ بانک دیگر هم به این فهرست اضافه میشود. سلطانینژاد با بیان این مطلب درباره شناسایی بازار عراق و روش مبادلاتی بورس کالا با این کشور، گفت: ورود و عرضه کالاها از بستر بورس کالا به عراق شناسایی شده و باتوجه به نوع مخاطرات این کشور و روش رایج نقدی و سنتی بهجای مبادلات نظام بانکی، باید روش و مدل مبادلات با این کشور تغییر کند. وی افزود: معاملات در این کشور بیشتر نقدی است و مدل فروش بورس کالا در آنجا مدل غریبهای است. اینکه تضمین دریافت میکنیم و پول در حسابهای بانکی جابهجا میشود، در عراق مفهوم ندارد و شبکه بانکی کمی در بغداد فعال شده است. مدل فروش بورس کالا بهطور کلی بانکمحور است و تسویهها به طور کلی در بانک انجام میشود. سلطانینژاد تاکید کرد: مدلهای مبادلاتی را باید تغییر داد؛ سعی بورس کالا بر این بود که ابتدای کار شرایطی فراهم شود که تاجران عراقی بیایند و از بورس کالا خرید کنند و بورس کالا بستری برای عرضه مستمر کالا برای عراق باشد.
سهم ۴۱ درصدی معاملات صنعتی و معدنی
وی در ادامه به تفکیک سهم گروههای کالایی از ارزش معاملات بازار فیزیکی در ۱۱ ماه سال ۹۶ پرداخت و گفت: محصولات صنعتی و معدنی با ارزشی حدود ۱۸۳ هزار میلیارد ریال معادل ۴۱ درصد بیشترین سهم از ارزش معاملات بازار فیزیکی را به خود اختصاص داده است. در این بین محصولات پتروشیمی با ارزش معاملات ۱۳۹ هزار میلیارد ریال و سهم ۳۱ درصدی در رتبه دوم قرار گرفته است. فرآوردههای نفتی با ارزش معاملات ۹۰ هزار میلیارد ریالی معادل ۲۰ درصد، محصولات کشاورزی با ارزش معاملات ۳۱ هزار میلیارد ریالی معادل ۷ درصد و بازار فرعی با ارزش معاملات ۴ هزار میلیارد ریال و سهم یک درصدی رتبههای بعدی را به خود اختصاص دادهاند.