مدلهای جدید کاهش هزینهها
گروه معادن - با توجه به سند چشمانداز ۱۴۰۴ و تولید ۷۰۰ میلیون تن ماده معدنی، توجه ویژه به بخش معدن و صنایع معدنی بهعنوان یک صنعت خودکفا (معدن بهجای نفت) میتواند نقش موثری در رشد اقتصادی کشور داشته باشد.
به گزارش ماین نیوز، با تحقق اهداف سند چشمانداز، میزان درآمد حاصل از نفت خام ۳۷میلیارد دلار، مواد معدنی ۳میلیارد دلار، تولیدات سنگ آهن ۶ میلیارد دلار و تولید فولاد ۲۲ میلیارد دلار خواهد بود. بنابراین بخش معدن، ظرفیت پوشش بیش از ۶۰درصد از درآمدهای نفتی کشور را در سال ۱۴۰۴ دارد. بررسی ارکان موثر بر تولید در بخش صنعت و معدن به عنوان یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی اهمیت زیادی دارد. این بخشها شامل زیرساخت، نیروی انسانی، منابع انرژی، فناوری، مواد اولیه، مدیریت درست و بازار مصرف هستند.پژوهشهایی که به روش ANP روی این بخشها انجام شد، نشان داد که مدیریت درست، فناوری و مواد اولیه بهترتیب موثرترین عوامل تولید در بخش زنجیره ارزش صنایع معدنی هستند.بیشتر واحدهای معدنی کشور را بنگاههای کوچک و متوسط تشکیل میدهند که یکی از بزرگترین مشکلات آنها، نبود امکان تامین مالی برای ورود به فرآیند فرآوری است. از مزایای SMEها میتوان به نیاز به سرمایه کمتر، بهرهبرداری در کمتر از یکسال، اشتغال نیروهای کم تخصص در مناطق محروم و افزایش بهرهوری با استفاده از دانش موج چهارم اشاره کرد. در این زمینه پیشنهاد کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، برپایی نهضت بهرهوری و فرآوری با حمایت دولت است. مثال عینی عملکرد بین بخش خصوصی و دولتی، ساخت کارخانه تولید کنسانتره سنگ آهن اسمالون از سوی بخش خصوصی واقعی با ۲۲ میلیارد تومان سرمایه در مدت ۸ ماه است در حالی که ساخت کارخانههای مشابه دولتی، با هزینههای ۵ تا ۱۰ برابری و در زمان طولانیتری انجام میشود.
اکتشاف در محدوده اسمالون در مدت ۶ ماه به متراژ ۳۰۰۰ متر، انجام و منجر به شناسایی ۳ محدوده معدنی شد. این فرآیند در پروژههای مشابه در مدت ۲ سال با افزایش ۳ برابری هزینه انجام میشود. در سال ۱۳۹۲، تولید معادن اسمالون ۱ و ۲ فقط سنگ آهن دانهبندی بود که با قیمتهای بالای سنگ آهن در آن دوره، توجیه اقتصادی داشت. با این وجود، به وسیله راهاندازی سامانه EVO Wash با ۱ دلار هزینه در هر تن منجر به افزایش بهرهوری میشود که این سامانه با افزایش عیار از ۴۷ به ۵۰درصد، حدود ۶ دلار بر تن درآمد ایجاد میکند. با تغییر رویکرد مدیریتی و با اقداماتی مانند سادهسازی طراحی کارخانه، تامین مالی مناسب (۵۰ درصد از صندوق بیمه و ۵۰درصد از نقدینگی)، تزریق به موقع نقدینگی، جلوگیری از هدررفت زمان با تامین تجهیزات و ساخت کارخانه بهصورت همزمان و طراحی دو منظوره کارخانه (کنسانتره سنگ آهن و مس) توانستند بهرهوری ایجاد کنند. مجموع درآمد این مجموعه سالانه ۶/۲۶ میلیون دلار است.
بهرهوری در معدن اسمالون ۲ نیز پیرو عملیاتی مانند سادهسازی طراحی کارخانه کنسانتره، شیوه تامین مالی مناسب و تزریق بهموقع نقدینگی (از پروژه اسمالون ۱) و جلوگیری از هدررفت زمان با تامین به موقع تجهیزات و ساخت کارخانه بهصورت همزمان به طور چشمگیری افزایش یافت. درآمد سالانه این معدن نیز ۳۹ میلیون دلار است. با تعریف فرآیند کنسانتره در معادن اسمالون، در مجموع ۷۰۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار شدند.
در کشور حدود ۱۴۰ معدن سنگ آهن کوچک و متوسط در وضعیت غیراقتصادی و تعطیلی قرار دارند که با توجه به دسترسی به زیرساخت جاده، برق و آب، با ساخت کارخانهها در نقطه بهینه (نزدیک به آبهای آزاد و بنادر)، اقتصادی خواهند شد. با فرض ۷۰ میلیون تن ذخیره برای این معادن با میانگین عیار ۴۰-۳۵ درصد و ساخت ۶ واحد کارخانه کنسانترهسازی (هر ۲۰ معدن یک کارخانه)، سالانه ۱۶۴ میلیون دلار ارزآوری برای کشور ایجاد خواهد شد. همچنین در بخشهای معدن، کارخانه و حملونقل، ۷۸۰۰ نفر به طور مستقیم و با احتساب ۴ شغل غیر مستقیم برای هر شغل، در کل ۳۱۲۰۰ نفر مشغول به کار خواهند شد. با این روند چنانچه دولت تنها از ۱ درصد از جمعیت کشور یعنی حدود ۸۰۰۰ نفر کارآفرین حمایت کند و هر کدام از این کارآفرینها سالانه ۱۰۰۰ فرصت شغلی ایجاد کنند، سالانه ۸ میلیون فرصت شغلی تولید میشود.
بهرام شکوری/ رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایرانی