دنیای معدن - میزان صادرات محصولات بخش معدن و صنایع معدنی طی ۸ ماه نخست سال جاری، از نظر وزنی و ارزشی در حالی افزایش یافته است که طی این مدت ۴/ ۵ میلیارد دلار محصول صادر و ۴/ ۲ میلیارد دلار محصول معدنی و صنایع معدنی وارد کشور شده است.در این میان، صادرات به عراق که طی سال‌های اخیر به‌عنوان مهم‌ترین بازار صادراتی مواد و محصولات معدنی ایران به شمار می‌آمد روند نزولی داشته و چین همچنان به‌عنوان مهم‌ترین بازار صادراتی مواد خام معدنی ایران محسوب می‌شود. در کنار مواد معدنی خام و نیم ساخته برخی محصولات نهایی نظیر چینی بهداشتی، کاشی و سرامیک و سنگهایی مانند عقیق، فیروزه کشور نیز با وجود کیفیت و قیمت مناسب و رقابتی به بازارهای اروپا صادر شده است. البته سیمان نیز بهعنوان یکی از مهم ترین محصولات معدنی صادراتی با اتکا به مزیتهای همجواری با بازارهای هدف، کیفیت مطلوب و نیز تولید رو به رشد، در شرایط فعلی به دلیل تمرکز بر بازار عراق وضعیت بحرانی را طی میکند، چرا که عراق با توجه به کاهش فعالیتهای عمرانی و ساختوساز و کفایت تولیدات داخلی در تامین نیاز داخلی کشور، بازار صادراتی قابل اتکایی به شمار نمیآید، بنابراین در صورت رفع موانع و مشکلات جدی موجود و شناسایی پتانسیل بازارهای هدف جدید، از جمله کشورهای حوزه آفریقا، این صنعت چشم انداز صادراتی مناسبی را پیش رو خواهد داشت. ۲۲ درصد صادرات کشور از بخش معدن است در همین رابطه معاون وزیر صنعت معدن و تجارت و رئیس (ایمیدرو) گفت: پنج درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از بخش معدن و صنایع معدنی است، اما با این وجود 22 درصد صادرات کشور در این حوزه انجام میشود. مهدی کرباسیان افزود: معدن و صنایع معدنی از زمینههای رشد و توسعه کشور است و بر این اساس باید به توسعه سرمایهگذاری در آن همت گماشت. ضعف در فناوری مشکل ساز شد درخصوص روند صادرات مواد معدنی عضو اتاق بازرگانی و صنایع استرالیا و ایران میگوید: واقعیت این است که از دیدگاه اقتصاد هر ماده معدنی که بازار رقابتی و قابلیت عرضه داشته باشد را باید صادر کرد. حال اینکه ماده معدنی یادشده خام باشد یا فرآوریشده تفاوتی در اصل موضوع ایجاد نمیکند. به گفته بهمن رشیدی، نکته اصلی بحث، مزیتهای اقتصادی و سهم از بازار است. در حال حاضر به دلیل مقررات یکجانبه در واردات و صادرات میتوان اعمال نظر کرد، اما اگر ایران عضو سازمان تجارت جهانی شود، دیگر هیچ اعمال مقرراتی کارساز نیست. وی در ادامه افزود: در برخی موارد بهدلیل ضعف فناوری، مزیتی در تولید محصول نهایی وجود ندارد و هر گونه محدودیتی در صادرات میتواند موجب از دست دادن بازار شود چراکه به فرض اعمال محدودیتها ممنوعیت در صادرات به امید احداث واحد فرآوری، کسانی که زودتر به فکر تولید بودهاند، بازار را در دست خواهند گرفت. کدام ماده را صادر کنیم؟ کامران کاوه فیروز، کارشناس زمینشناسی اقتصادی نیز درباره صادرات مواد معدنی و اینکه کدام نوع از مواد معدنی هماکنون زمینه برای صادراتشان فراهم است، گفت: در حال حاضر ایدهآلترین ماده معدنی برای صادرات کرومیت است اما در بحث تامین این ماده مشکل وجود دارد، زیرا روش اکتشاف و استخراج کرومیت در کشور بسیار سنتی بوده و اگر معدن مناسبی در اختیار افراد متخصص معدنی قرار گرفته و به درستی استخراج شود، شرایط ایدهآلی برای صادرات آن مهیاست. وی افزود: به نظر میرسد با توجه به قیمتهای جهانی و فلزاتی که در ایران داریم، بتوانیم چرخه فرآوری کامل برای مواد معدنی را در دستور کار قرار دهیم. بهعنوان مثال فلز روی در حال حاضر گزینه مناسبی است. همچنین سنگهای نما و تزئینی اگر در بحث تعرفههای دولتی و صادرات پرهزینه نباشند شرایط مناسبی برای عرضه به بازارهای جهانی دارند. کاوه فیروز بر این باور است که باید به سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی و جواهرات نگاه ویژه داشت. سنگهایی مانند عقیق، فیروزه و با توجه به سودآوری بالایی که دارند اما فعالیت و اقدامات مناسبی برای استفاده بهینه از آنها انجام نشده است.

در کنار مواد معدنی خام و نیم ساخته برخی محصولات نهایی نظیر چینی بهداشتی، کاشی و سرامیک و سنگ‌هایی مانند عقیق، فیروزه کشور نیز با وجود کیفیت و قیمت مناسب و رقابتی به بازارهای اروپا صادر شده است. البته سیمان نیز به‌عنوان یکی از مهم ترین محصولات معدنی صادراتی با اتکا به مزیت‌های همجواری با بازارهای هدف، کیفیت مطلوب و نیز تولید رو به رشد، در شرایط فعلی به دلیل تمرکز بر بازار عراق وضعیت بحرانی را طی می‌کند، چرا که عراق با توجه به کاهش فعالیت‌های عمرانی و ساخت‌و‌ساز و کفایت تولیدات داخلی در تامین نیاز داخلی کشور، بازار صادراتی قابل اتکایی به شمار نمی‌آید، بنابراین در صورت رفع موانع و مشکلات جدی موجود و شناسایی پتانسیل بازارهای هدف جدید، از جمله کشورهای حوزه آفریقا، این صنعت چشم انداز صادراتی مناسبی را پیش رو خواهد داشت.

  ۲۲ درصد صادرات کشور از بخش معدن است

در همین رابطه معاون وزیر صنعت معدن و تجارت و رئیس (ایمیدرو) گفت: پنج درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از بخش معدن و صنایع معدنی است، اما با این وجود 22 درصد صادرات کشور در این حوزه انجام می‌شود. مهدی کرباسیان افزود: معدن و صنایع معدنی از زمینه‌های رشد و توسعه کشور است و بر این اساس باید به توسعه سرمایه‌گذاری در آن همت گماشت.

  ضعف در فناوری مشکل ساز شد

درخصوص روند صادرات مواد معدنی عضو اتاق بازرگانی و صنایع استرالیا و ایران می‌گوید: واقعیت این است که از دیدگاه اقتصاد هر ماده معدنی که بازار رقابتی و قابلیت عرضه داشته باشد را باید صادر کرد. حال اینکه ماده معدنی یادشده خام باشد یا فرآوری‌شده تفاوتی در اصل موضوع ایجاد نمی‌کند. به گفته بهمن رشیدی، نکته اصلی بحث، مزیت‌های اقتصادی و سهم از بازار است. در حال حاضر به دلیل مقررات یکجانبه در واردات و صادرات می‌توان اعمال نظر کرد، اما اگر ایران عضو سازمان تجارت جهانی شود، دیگر هیچ اعمال مقرراتی کارساز نیست. وی در ادامه افزود: در برخی موارد به‌دلیل ضعف فناوری، مزیتی در تولید محصول نهایی وجود ندارد و هر گونه محدودیتی در صادرات می‌تواند موجب از دست دادن بازار شود چراکه به فرض اعمال محدودیت‌ها ممنوعیت در صادرات به امید احداث واحد فرآوری، کسانی که زودتر به فکر تولید بوده‌اند، بازار را در دست خواهند گرفت.

  کدام ماده را صادر کنیم؟

کامران کاوه ‌فیروز، کارشناس زمین‌شناسی اقتصادی نیز درباره صادرات مواد معدنی و اینکه کدام نوع از مواد معدنی هم‌اکنون زمینه برای صادرا‌ت‌شان فراهم است، گفت: در حال حاضر ایده‌آل‌ترین ماده معدنی برای صادرات کرومیت است اما در بحث تامین این ماده مشکل وجود دارد، زیرا روش اکتشاف و استخراج کرومیت در کشور بسیار سنتی بوده و اگر معدن مناسبی در اختیار افراد متخصص معدنی قرار گرفته و به درستی استخراج شود، شرایط ایده‌آلی برای صادرات آن مهیاست. وی افزود: به نظر می‌رسد با توجه به قیمت‌های جهانی و فلزاتی که در ایران داریم، بتوانیم چرخه فرآوری کامل برای مواد معدنی را در دستور کار قرار دهیم. به‌عنوان مثال فلز روی در حال حاضر گزینه مناسبی است. همچنین سنگ‌های نما و تزئینی اگر در بحث تعرفه‌های دولتی و صادرات پرهزینه نباشند شرایط مناسبی برای عرضه به بازارهای جهانی دارند. کاوه فیروز بر این باور است که باید به سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی و جواهرات نگاه ویژه داشت. سنگ‌هایی مانند عقیق، فیروزه و… با توجه به سودآوری بالایی که دارند اما فعالیت و اقدامات مناسبی برای استفاده بهینه از آنها انجام نشده است.