سبقت ترکیه از ایران در تجارت ترجیحی
بازشدن فضای سیاسی برای ایران درپی توافق هسته‌ای، امید به ایجاد فضای امن اقتصادی را دوچندان کرده است، به‌طوری که انتظار می‌رود با ...
بازشدن فضای سیاسی برای ایران درپی توافق هسته‌ای، امید به ایجاد فضای امن اقتصادی را دوچندان کرده است، به‌طوری که انتظار می‌رود با لغو تحریم‌ها شاهد رشد صادرات غیرنفتی و به تبع آن افزایش مبادلات بازرگانی در آینده نه‌چندان دور باشیم. دراين ميان ترکیه به‌عنوان یکی از همسایگان ایران که در طول سال‌های تحریم توانسته بود جایگاه خود را درمیان طرف‌های تجاری ایران تقویت کند، همزمان با افزایش علاقه کشورهای اروپایی برای بازگشت به بازار ایران، به‌نظر می‌رسد که این کشور نیز در تلاش است تا نه‌تنها سهم خود را درکشور همسایه‌اش ایران از دست ندهد، بلکه آن را ارتقا بخشد.
به گزارش شهروند، برهمین اساس ترکیه افزایش کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی را در دستور کار خود قرار داده است، به‌طوری که چندی پیش « حمید زادبوم» رایزن بازرگانی ایران در ترکیه ضمن اعلام این خبر، گفت که هر‌سال ۱۵ تا ۲۵ قلم به فهرست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی در هر دوکشور افزوده می‌شود که افزایش امسال بعد از مذاکرات ماه آینده در ترکیه، اعمال می‌شود. اما درحالی مسئولان تجاری کشور از افزایش فهرست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی سخن می‌گویند که منتقدان این رویه معتقدند از یک‌سو ترکیه کالاهای نفتی ایران را ارزان می‌خرد و ازسوی دیگر در بخش تجارت کالاهای غیرنفتی، کفه ترازو به نفع ترکیه است. مخالفان در این مورد به رابطه نه‌چندان خوشایند دوکشور اشاره می‌کنند و می‌گویند در سال‌های گذشته همواره ترکیه از چنین تفاهمنامه‌هایی سود برده و در بسیاری موارد به تعهدات خود نیز پایبند نبوده است.
کاهش تجارت با وجود اعمال تعرفه ترجیحی
درحالی از ابتدای ژانویه (آغازسال ٢٠١٥میلادی) به منظورافزایش مبادلات تجاری میان ایران و ترکیه ٢٦٥ قلم کالا مشمول تعرفه ترجیحی شدند که بررسی آمارها در این مدت از کاهش روند تجارت بین دوکشور حکایت می‌کند. براساس گزارش‌های ارایه‌شده حجم مبادلات بازرگانی ایران و ترکیه در ٨ماهه نخست سال ٢٠١۵ میلادی با توجه به کاهش نرخ جهانی نفت و تأثیر آن در تجارت بین دوکشور با ١٢/٢٩درصد کاهش نسبت به دوره مشابه سال گذشته، به ۶میلیارد و٨١٧میلیون و۵٠هزار دلار رسید. براساس همین داده‌ها در ٨ماهه نخست سال جاری میلادی صادرات ترکیه به ایران با ٩/١٧درصد افزایش از۲میلیارد و٧٧میلیون و۵٨٨هزار دلار به ۲میلیارد و۴۴٨میلیون و۴٣٨هزار دلار و واردات این کشور از ایران با ٣٥/٨درصد کاهش از ۶میلیارد و٨٠٣میلیون و٨٢٣هزاردلار به ۴میلیارد و٣۶٨میلیون و۶١٢هزاردلار رسیده است تا حجم مبادلات دوکشور با افت ١٢/٢٩درصدی (برابر ۲میلیارد و٨٠١میلیون و٧٠۶هزاردلار) به ۶میلیارد و٨١٧میلیون و۵٠هزاردلار برسد. در ٨ماهه نخست سال‌جاری میلادی سهم ایران در کل صادرات ترکیه ٢/٦درصد و در کل واردات این کشور ١/٣درصد محاسبه شده است. در این میان براساس اظهارات حمید زادبوم ارزش ٢٦٥ قلم کالای ترجیحی در سال‌های گذشته در هر ماه ۵۰ تا ۶۰میلیون دلار و کمتر از ۱۰درصد تجارت دوکشور است، اما در ۸ماهه امسال در این اقلام ۱۰درصد افزایش صادرات ایران و حدود ۳ درصد کاهش صادرات اقلام ترکیه در ایران را شاهد بودیم.
کارنامه تجارت تهران- استانبول
براساس آمار ارایه‌شده ازسوی گمرک جمهوری اسلامی ایران میزان واردات صورت گرفته از ترکیه در نیمه نخست سال جاری یک‌میلیارد و٦١٠میلیون دلار بوده که درمقایسه با واردات یک‌میلیارد و٨٥٦میلیون دلاری درمدت مشابه سال گذشته ٢٨/١٣درصد کاهش یافته است. دراین میان واردات صورت گرفته به لحاظ وزنی با رشد ١١/٤درصدی از یک‌میلیون و٥٢٦هزار تن به یک‌میلیون و٥٨٨هزار تن افزایش یافته است. حال آن‌که بررسی آمارها نشان می‌دهد کالاهای اساسی رتبه‌های اول را در واردات از ترکیه شامل می‌شوند و محصولات پتروشیمی نیز در رتبه‌های اول صادرات کالا به ترکیه قرار دارند. ناگفته نماند که مجموع تبادل تجاری غیرنفتی ایران و ترکیه در‌سال گذشته بیش از ٥میلیارد و٦٠٠میلیون دلار بوده که از این میزان بیش از یک‌میلیارد و٩٠٠میلیون دلار مربوط به صادرات غیرنفتی از ایران و بیش از ٣میلیارد و٧٠٠میلیون دلار مربوط به واردات ایران از ترکیه است.
ترکیه پنجم شد
درحال حاضر ترکیه درمیان کشورهای طرف معامله ایران با بیشترین تراز تجاری منفی در رتبه پنجم قرار گرفته که نشان می‌دهد بسیار بیشتر از آن چیزی که از ایران وارد می‌کند، به ایران صادرات دارد. براساس آمار موجود میزان واردات ترکیه از ایران حدود ٨٥٧هزار تن به ارزش ٦٧٢میلیون و٨٤٢هزاردلار است که مقایسه آن با صادرات یک‌میلیارد و٦١٠میلیون دلاری آن از ترازی منفی ٩٣٧میلیون دلاری بین دوکشور حکایت می‌کند که نسبت به سال گذشته ١٣٢میلیون دلار کمتر شده است. درحالی که تراز تجاری ایران با ترکیه با احتساب نفت وگاز، به نفع ایران مثبت است.
در این میان شمش آهن و فولاد، کنجاله سویا، دانه گندم سخت، موز، گوشت مرغ و مواردی از این دست مهم‌ترین اقلام وارداتی ایران از ترکیه است. حال آن‌که صادرات ایران به ترکیه نیز بیشتر در قالب پلی‌اتیلن، آلومینیوم، کاتد و قطعات مس و صادرات گاز، نفت، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی است.
اقتصاد ترکیه نزولی شد
براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی ترکیه در سال ٢٠١٠ میلادی ١٠ درصد بوده که براساس پیش‌بینی این صندوق این رقم در سال ٢٠١٥ حدود ٣درصد و در سال 2016 به 2.9 درصد کاهش خواهد یافت که از وضع نه‌چندان مطلوب اقتصاد این کشور حکایت می‌کند. البته این تمام ماجرا نیست، چراکه ناآرامی‌ها درفضای داخلی این کشور به افت شاخص بورس و کاهش ارزش پول ملی این کشور(لیر) منجر شده است. درچنین شرایطی ترکیه برای حفظ نقدینگی خود به تبدیل پول‌های خود از لیر به دلار روی آورده است. عوامل متعددی برای بروز چنین شرایطی درترکیه اعلام می‌شود که تنش‌های سیاسی و بحران پناهجویان سوری و عراقی را می‌توان مهم‌ترین این عوامل برشمرد. البته برخی از کارشناسان لغو تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را نیز از عوامل موثر درافت تراز تجاری این کشور می‌دانند. براساس گزارش سی‌ان‌بی‌سی بازرگانی خارجی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محرکه‌های اقتصادی ترکیه تحت‌تأثیر تحولات در بازارهای جهانی در ٨ماهه نخست سال جاری میلادی با ٩درصد افت روبه‌رو شده که این افت در صادرات به میزان ٧/٨ درصد و در واردات به میزان ٥/١١درصد بوده است. به‌طوری که حجم بازرگانی خارجی ترکیه از ٢٦٤میلیارد و٢٢میلیون و٤٧٠هزار دلار در ٨ماهه نخست سال گذشته (میلادی) به ٢٣٦ میلیارد و٥٩٠ میلیون و١٢٠ هزار دلار کاهش یافته است.
حال آن‌که صادرات این کشور از ١٠٤میلیارد و٧٩٨میلیون و٧٨٧هزاردلار به ٩٥میلیارد و٦٧٣میلیون و٩٦٢هزاردلار و واردات این کشور نیز از ١٥٩میلیارد و٢٢٣میلیون و٦٨٣هزاردلار به ١٤٠میلیارد و٩١٦میلیون و١٥٨هزاردلار افت کرده است.