انواع ریسک های مترتب بر سرمایه گذاری را شناسایی کنید
تغییر در سیاست های کـلان اقتصادی و افزایش یا کاهش نرخ ارز و یا نرخ تورم، می تواند به طور مستقیم در وضعیت درآمد، هزینه و میزان سودآوری شرکت ها تأثیر گذاشتـه و طبیعتـاً ارزش سهام آنها را تحت تأثیـر قرار دهد. اینگونـه ریسک ها را ریسک های سیستماتیک یا غیرقابل اجتناب می گوینـد، چون کنترل آنها از اختیـار سرمایه گذار خـارج است.
انواع ریسک های موجود در بازار سرمایه به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که از میان آنها می توان به ریسک قابل اجتناب و ریسک غیر قابل اجتناب اشاره کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه(سنا)، ریسک در یک طبقه بندی کلـی، به دو دستـه تقسیم می شود، 1- ریسک قابل اجتناب و 2- ریسک غیرقابل اجتناب
1- ربسک قابل اجتناب(غیرسیستماتیک):
ریسکی که می توان با استفاده از برخـی روش ها، از آن اجتناب کرد. به این دسته از ریسک ها، ریسک های قابل اجتناب یا غیرسیستماتیک می‌گویند.
ریسک های قابل اجتناب یا غیرسیستماتیک اغلب ناشی از خصوصیات خاص شرکت هستند.
برای مثال، فرض کنید شما سهام شرکتی را خریداری کرده اید. اگر مدیریت شرکت ضعیف باشد، سهامداران شرکت درست عمل نکنند، یا شرکت در رقابت با سایر رقبا، موفقیتی بدست نیاورد و یا احیاناً به علت قدیمی شدن محصولات تولیـدی آن شرکت، مشتریان شرکت به تدریج کم و فروش آن کاهش یابد، همه این موارد نمونه هایی از ریسک قابل اجتناب هستند. ریسک غیرسیستماتیک، اغلب منشأ درونی دارد و علت بروز آن، به داخل شرکت مربوط است. با توجه به اینکه این نوع ریسک را می توان با به کارگیری برخی روش ها، به حداقل ممکـن رساند، از آن به ریسک قابل اجتناب یاد می‌شود.
2- ریسک غیر قابل اجتناب(سیستماتیک):
دستـه دوم ریسک هایـی که سرمایه گذاران با آن مواجه اند، ریسک هایی هستند که کنتـرل آن در اختیار سرمایه گذار نیست.
به این گروه از ریسک ها، ریسک غیرقابل اجتناب یا ریسک سیستماتیک می گویند. مواردی مثل تغییر نرخ تورم، سیاست های کلان اقتصـادی، شرایط سیـاسی و...، مـواردی هستنـد که کنترل آنهـا از اختیار سرمایه گذار خـارج است.
برای مثـال، تغییر در سیاست های کـلان اقتصادی و افزایش یا کاهش نرخ ارز و یا نرخ تورم، می تواند به طور مستقیم در وضعیت درآمد، هزینه و میزان سودآوری شرکت ها تأثیر گذاشتـه و طبیعتـاً ارزش سهام آنها را تحت تأثیـر قرار دهد. اینگونـه ریسک ها را ریسک های سیستماتیک یا غیرقابل اجتناب می گوینـد، چون کنترل آنها از اختیـار سرمایه گذار خـارج است.
اما چگونه می توان ریسک قابل اجتناب را به حداقل ممکن رساند؟ به این ضرب المثل مشهور دقت کنید: "همه تخم مرغ‌ها را در یک سبـد قرار ندهید". اگر از شما بپرسند منطق این ضرب المثل چیست، همه شما خواهید گفت با این کار، ریسک ما کاهش می یابد؛ چون اگر یکی از سبد های تخم مرغ به زمین افتاد و تخم مرغ های آن شکست، سبدها و تخم مرغ های دیگر همچنان سالم است.
در مباحث مرتبط با بورس هم تئوری بسیار معروفی به نام "تئوری سبد" وجود دارد که برپایه همین ضرب المثل شکل گرفته است.
براساس این تئوری، سرمایه گذار می تواند با متنوع کردن سبد سرمایه گذاری خود و انتخاب دارایی های بسیار متنـوع، به جای یک یا چند دارایی محدود، ریسک های قابل اجتناب را در سرمایه گذاری خود به حداقل ممکن برساند. بنابراین، هر اندازه سبد سرمایه‌گذاری متنوع تر باشد، ریسک سرمایه گذاری کمتـر خواهد شد.
بر پایه تئوری سبد، متخصصان بازار سرمایه توصیه می کنند به جای آنکه فرد یک یا چند سهم از شرکت های محدودی را خریداری کند، سهام شرکت های متنوع از صنایع مختلف را خریداری کند و حتی در سبد سرمایه گذاری خود، اوراق بهادار بدون ریسک مثل اوراق مشارکت و... هم داشته باشد.
اما مجدداً این نکته را یادآور می شویم که با متنوع سـازی سبد سرمایه گذاری، تنها می توان حذف ریسک های قابل اجتناب (غیرسیستماتیک) را به حداقل رساند و حذف ریسک های غیرقابل اجتناب (سیستماتیک) از کنتـرل و اختیار سرمایـه گذار خارج است. البته با حذف یا کاهش ریسک های قابل اجتناب، عملاً بخش عمده ای از ریسک هایی که سرمایه گذار با آن مواجـه است، کاهش می یابد.
* اداره فرهنگ سازی شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس