نیلی احمدآبادی در گفت‌وگوی تفصیلی با ماین نیوز:
صنعت باید شکارچی ایده‌ها باشد
گروه صنایع معدنی - رئیس انجمن مهندسی متالورژی و مواد ايران و رئیس دانشگاه تهران گفت: ششمین کنفرانس بین‌المللی متالورژی و مواد (iMat 2017)سعی دارد تا دانشگاه و صنعت را بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک کرده و بتواند با استفاده از ظرفیت موجود در دانشگاه‌ها نیاز صنعت را برطرف کند.
به گزارش خبرنگار ماین نیوز، دکتر محمود نیلی احمدآبادی افزود: کنفرانس iMat 2017 می‌تواند پلی میان یافته‌های دانشگاه‌ها و نیازهای صنعت ایجاد کند.خبرنگار ماین نیوز با دکتر محمود نیلی احمدآبادی رئیس انجمن مهندسی متالورژی و مواد ايران و رئیس دانشگاه تهران گفت‌وگویی انجام داده که متن آن به شرح زیر است:
ششمین کنفرانس بین‌المللی متالورژی و مواد را چطور ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید این دوره نسبت به دوره‌های گذشته خود چه تفاوت‌های دارد؟
این ششمین کنفرانس مشترک ما است. انجمن مهندسی متالورژی کنفرانس‌های زیادی را تا به امروز برگزار کرده است. تعداد انجمن‌ها و کنفرانس‌ها در حوزه متالورژی و مواد زیاد است. زمانی سعی بر آن شد این کنفرانس‌ها به‌صورت مشترک انجام شود که دراین‌باره با انجمن علمی ریخته‌گران به توافق دست یافتیم و به‌صورت مشترک کنفرانس را برگزار می‌کنیم. پس از آن سعی کردیم یک گام بالاتر رفته و کنفرانس را به صورت بین‌المللی برگزار کنیم. تا حد زیادی این کار موفق بود. البته در دوران تحریم کمی محدودیت ایجاد شد. موضوعی که انجمن متالورژی و مواد آن را دنبال می‌کند، این است که بتواند ارتباط خوبی بین بخش دانشگاه، صنعت و جامعه برقرار کند. به همین دلیل سعی کرده است در هیات مدیره و حوزه کاری خود تغییراتی را ایجاد کند. ما از محدود انجمن‌هایی هستیم که خواهش کرده‌ایم شرکت‌های فعال در مهندسی متالورژی و مواد به‌عنوان عضو هیات مدیره انجمن حضور داشته باشند. در نتیجه حضور شرکت‌ها به شکل حقوقی در هیات مدیره انجمن کمک زیادی کرد تا ارتباط گسترده‌تری با صنایع داشته باشیم. این عامل باعث شد تغییری در کنفرانس‌های انجمن شکل بگیرد و کنفرانس iMat2017 در ادامه آن تغییرات برگزار می‌شود. اتفاق دومی که انجمن آن را دنبال می‌کرد، این بود که خود توان برگزاری کنفرانس را داشته باشد. پیش از این انجمن کنفرانس را با یک دانشگاه برگزار می‌کرد و معمولا بسیاری از کارها به دانشگاه واگذار می‌شد. این اتفاق خوب بود و از ظرفیت دانشگاه استفاده می‌شد. البته همچنان در حوزه علمی از ظرفیت دانشگاه‌ها استفاده می‌کنیم اما انجمن باید توان برگزاری کنفرانس را در اختیار می‌داشت و تجارب برگزاری این کنفرانس نیز در انجمن باقی می‌ماند. لذا به دنبال اقداماتی که در سال‌های گذشته انجام شد، امسال انجمن متالورژی و مواد و انجمن ریخته‌گری به صورت مستقل این کنفرانس را برگزار می‌کنند. این موضوع برخی محدودیت‌ها برای انجمن ایجاد کرده اما طبیعتا برخی فضاهای جدید را به همراه دارد. این کار باعث شده تا انجمن ارتباطات خود را گسترده‌تر کند. فکر می‌کنیم در این دوره با شیوه‌ای که اتخاذ شده، انجمن بتواند پوشش گسترده‌تری را ایجاد کند و به دلیل آنکه کل فرآیند در ۲ انجمن شکل می‌گیرد، امیدواریم کیفیت بهتری داشته باشد. اگرچه کنفرانس انجمن مهندسی متالورژی جزو بهترین کنفرانس‌های مهندسی ایران بوده و هم نشریات و دستاوردهای این انجمن خوب بوده و همیشه جزو گرید A انجمن‌های وزارت علوم است. همواره نشریه انجمن که اخیرا علمی پژوهشی شده، مخاطب خوبی دارد. همچنین کنفرانس‌ها نیز همیشه خوب برگزار می‌شد. تعداد مقالات و ارائه‌ها و سطح و کیفیت مقاله‌ها خوب بوده است. فکر می‌کنم با تغییرات اعمال شده در شیوه اجر بتوانیم امسال را به تجربه‌های گذشته انجمن اضافه کرده و روند بهتری داشته باشد.
چند عضو حقوقی در انجمن متالورژی و مواد حضور دارد؟
365 عضو حقوقی و 2389 عضو حقیقی در انجمن حضور دارند.
آیا به اعضای حقوقی فراخوانی برای حضور در کنفرانس داده شده است؟
بله، با همه مکاتبه شده و از آنها خواهش می‌کنیم حتما در کنفرانس شرکت کنند. به هر حال افرادی که عضو حقوقی یا حقیقی انجمن هستند، انتظاراتی از انجمن دارند. یکی از انتظارات این است که به کمک ما در کنفرانس‌ها شرکت کنند. یکی از دلایل برای شرکت در کنفرانس‌ها حضور هم‌زمان مهندسان، محققان، پژوهشگران و مدیران است. در نتیجه باید سعی کرد این حضور جدی‌تر و بیشتر باشد. به همین دلیل اطلاع‌رسانی در ترغیب حضور افراد برای ما بسیار مهم است.
آیا خروجی این کنفرانس یا کنفرانس‌های دیگر به نفع صنعت بوده است؟ صنعت تا چه اندازه می‌تواند در این کنفرانس حضور داشته باشد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت ما یک سیاست‌هایی را در انجمن متالورژی و مواد اتخاذ کرده‌ایم که خروجی‌های مشخص‌تر و دقیق‌تری را به اعضای ما بدهد. در ۲ حوزه مس و فولاد مشخصا وارد شده و سعی بر آن بوده تا به سوالات مشخصی در حوزه سرمایه‌گذاری، محیط زیست، تجارت خارجی، اشتغال، انرژی، آب جواب دهیم. به عنوان مثال سعی کرده‌ایم موضوع فولاد را همه جانبه مورد بررسی قرار دهیم و کمک کنیم تا ارزیابی مشخص از سرمایه‌گذاری‌ها و برنامه‌های آینده حوزه فولاد داشته باشیم. حوزه دیگر در این میان بحث علم و فناوری در فولاد است. در این زمینه به دنبال آن بوده‌ایم که چه رابطه بین فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذاری صنعت و توسعه فناوری وجود دارد. در این زمینه جواب‌های روشنی دریافت کردیم، گرچه برخی از این جواب‌ها حاکی از آن بود که در بخش‌هایی، مانند جهت‌گیری دانشگاه‌ها و جهت‌گیری سرمایه‌گذاری‌های کشور کوتاهی شده است. در صنعت فولاد نیز به این موضوع رسیدیم که چرا کارهایی که در دانشگاه و کارهایی که در صنعت انجام می‌شود با یکدیگر هماهنگ نیستند. یعنی در صنعت فولاد نیز این اقدامات تا حد بسیاری با یکدیگر هم‌راستا نیستند. در حوزه مواد پیشرفته این موضوع شدید‌تر است. سرمایه‌گذاری در ایران در حوزه مواد پیشرفته محدود است. کاربرد مواد پیشرفته در تجهیزات پیشرفته بوده و بازار آن به شدت رقابتی بوده و فناوری‌های پیشرفته‌ای دارد و یکی از مرزهای دانش مواد پیشرفته است. دانشگاه‌ها در حوزه مواد پیشرفته بسیار کار می‌کنند، زیرا می‌خواهند اقدامات آنها در سطح بین‌المللی باشد. در نتیجه طبیعی است که یک فاصله نسبتا زیادی بین کارهای انجام شده در دانشگاه و صنعت وجود داشته باشد. شرایط تحریم نیز این کار را سخت‌تر کرد. این کنفرانس اگر بتواند پلی میان یافته‌های دانشگاه‌ها و نیازهای صنعت ایجاد کند ، و یا حداقل مواد پیشرفته و دستاوردهای تحقیقاتی را به به صنعت معرفی کند کاری بزرگ انجام داده‌است.
این اتفاق چه مزایایی را به همراه دارد؟
صنعت ما صنعت چندان رقابتی نیست. وقتی شما از فناوری‌های پیشرفته استفاده نکرده و از نظر هزینه‌های تمام شده بهینه نیست، طبیعتا هم در بازار داخل و هم در بازار خارجی با چالش همراه می‌شوید. یک صنعت برای ادامه حیات خود باید هزینه‌های خود را به حداقل رسانده و کیفیت مورد نیاز ذینفعان را تامین کند. این موضوع با توسعه فناوری شدنی است. یعنی یکی از اهداف توسعه فناوری کاهش هزینه‌ها و ارتقا کیفیت است. در نتیجه معرفی فناوری‌ها و مواد نوین، توسعه فناوری، کاهش هزینه‌ها و افزایش راندمان را به همراه دارد. به عبارتی دیگر صنعتی امروز در دنیا رقابتی باقی می‌ماند که مجهز به فرآیند‌های نوین و فناوری‌های جدید و مدیریت‌های ریسک‌پذیر (مدیریت‌های آینده‌نگر) باشد. در این زمینه نیازمند برون‌گرایی هستیم زیرا درون‌گرایی ما را به جایی نمی‌رساند. بخشی از این برون‌گرایی دانشی است که در دانشگاه‌ها شکل گرفته است. از سویی دیگر دانشگاه‌ها نیز علاقه‌مند به انجام کارهایی هستند که نیاز صنعت است. این کنفرانس باید بتواند این شرایط را فراهم کند. ما کمی از این موضوع فاصله داریم اما کنفرانس سال‌ها باعث شد نزدیکی میان صنعت و دانشگاه ایجاد شود و بخشی از همین ارتباطی که امروز وجود دارد ناشی از این آشنایی‌ها است.
برخی از شرکت‌ها در عرصه صنعت به فناوری خارجی روی آورده‌اند. آیا در دانشگاه‌های ما این موضوع حاصل اما به صنعت عرضه نشده یا آنکه کشورهای خارجی جلو‌تر از ما هستند؟
تبدیل دانش به فناوری لزوما توسط دانشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد. فناوری جدیدی که یک صنعت به‌دست می‌آورد برای حفظ مزیت خود باید توسعه پیدا کند. فناوری که امروز خریداری می‌شود، ۵سال دیگر فناوری جدیدی نخواهد بود. به همین دلیل توسعه فناوری وجهی از پیشرفت است که دانشگاه‌ها می‌توانند در این زمینه کمک کنند. همچنین اگر واحدهایی باشند که دانش تولیدی در دانشگاه‌ها را به دانش فنی و تولید برسانند این زنجیره کامل خواهد شد. در حال حاضر در دانشگاه‌ها پارک‌های علم‌وفناوری وجود دارد که شرکت‌های زیادی در آنها فعالند. اینها تشکیل شده‌اند تا این فرآیند را انجام دهند. به نظر می‌رسد شرکت‌های بزرگ هنوز به شرکت‌های موجود در پارک‌های علم‌وفناوری وصل نشده‌اند. امیدوار هستیم دانشی که در دانشگاه تولید می‌شود به همراه نیازی که در صنعت پشتیبانی می‌شود، سرمایه این پیش‌رشد‌ها باشد و این زنجیره را درست کند. خرید فناوری از کشورهای دیگر کار آسانی است اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد آن است که این خرید برای چند سال مزیت را برای شما فراهم می‌کند. اگر به‌روز نشود بدون شک این مزیت را از دست می‌دهد. به عنوان مثال ما خطوط تولید کارخانه‌های فولادسازی بسیاری را وارد کرده‌ایم، در نفت نیز کارهای صنعتی بسیاری انجام شده‌است. این بدان معنا است که مهندسان نفت، ریخته‌گری متالورژی، برق، مکانیک و.... بسیار خوبی در اختیار داریم، اما مشکل ما در توسعه و ارتقا محصول است. ما باید وارد بازار رقابت شویم زیرا در دنیا رقابتی امروز شرکتی که نوآوری و توسعه فناوری و بهبود کیفیت نداشته باشد باید پس از چند سال از بازار خارج شود. در نتیجه کاری که دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند دراین‌باره انجام دهند آن است که شرکت‌های بزرگ را در کنار واحدهای آرندی تحقیق و توسعه آنها کمک کرده تا نوآوری محصول داشته باشند نه آنکه ۳۰سال محصولی را بدون تغییر در بازار تولید کنند. زنجیره دانش به معنای تبدیل دانش به فناوری، توسعه و تجاری‌سازی آن است. امروز این بخش‌ها را به صورت مجزا در کشور داریم اما هنوز به هم متصل نشده‌اند. امیدواریم بخشی از این کار در کنفرانس‌ها صورت بگیرد.
همکاری با شرکت‌های بزرگ و حتی ایمیدرو (با احداث واحد مشترک) تا چه اندازه عملی شده است؟ آیا می‌توان از نیروهای خلاق دانشگاهی در صنعت استفاده کرد؟
بیشتر مدیران شرکت‌ها و موسسات و خود مهندسان به خوبی می‌دانند، راز بقای شرکت‌ها در توسعه و نوآوری فناوری است. آنها خود در شرکت‌های خارجی دیده‌اند، آن چیزی که ۱۰سال پیش تولید می‌شد امروز از رده خارج شده است. در نتیجه مهندسان ما بطور کامل متوجه این موضوع هستند که رمز و راز بقا و حضور آنها در بازار چیست. استنباط ما این است که شرایط اقتصادی آنها را به جهتی برده است که سرمایه‌گذاری در واحد آرندی اقتصادی نباشد. می‌توان این طور گفت که شاید درگیری‌های روزمره و جهت‌گیری‌های اقتصادی ایران، شرکت‌ها را به سمت استفاده از ظرفیت‌های علمی کشور هدایت نمی‌کند. برای بسیاری از این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری، آرندیتحقیق و توسعه و نوآوری عدد بزرگی نیست اما در این میان مسئله تنها پول نیست بلکه مسئله ساختار است. برای فعال‌سازی یک موضوع باید ساختار پشتیبان آن را ایجاد کرد، مدیر آنقدر درگیر مسائل است که فرصتی برای رسیدگی به این موضوعات را ندارد. اما مدیر فرمانده اصلی یک سازمان بوده و آن است که مشخص می‌کند تحقیق و توسعه چه کاری انجام دهد. هنوز این موضوع جزو اولویت‌های اصلی قرار نگرفته است. البته بنده متخصصان و مهندسان را مسئول این وضعیت نمی‌دانم. عواملی که باید هر دو طرف را به استفاده از ظرفیت‌ها سوق دهد عواملی فراتر از دانشگاه و صنعت است. در واقع ساختار بالا دستی کشور است که هنوز به این باور نرسیده است.
یعنی در این زمینه نقشه راه نداریم؟
نه نمی‌توان گفت نقشه راه نداریم، بلکه همه موارد روی کاغذ بوده و عملی نشده است. عملی شدن به این معنا است که همه دستو‌العمل‌ها و آیین‌نامه‌ها در این جهت باشد. چطور وقتی قرار است یارانه به مردم بدهند سازمان هدفمندی یارانه برای آن تشکیل می‌شود از فردا آن روز یارانه‌ها پرداخت می‌شود. یعنی برای آن یک زیرساخت ایجاد می‌شود. متاسفانه این موضوع هنوز جزو آیین‌نامه‌ها و دستور‌العمل‌های جدی نیست.
همکاری‌های شما با ایمیدرو به چه صورت است؟
سابقه همکاری ما با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ( ایمیدرو) به حدود ۲۲سال پیش برمی‌گردد، یعنی زمانی که دانشگاه شرکتی با وزارت صنایع و معادن وقت داشت. در آن زمان شرکتی با عنوان مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایجاد شد که ۴۰درصد سهام آن برای دانشگاه بود و در زمینه فرآوری مواد معدنی کار بسیار زیادی انجام داد. طراحی مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی در کرج نیز توسط این شرکت انجام شد. یعنی آن شرکت محصول این تفکر بود. اما با خصوصی‌سازی این شرکت به بخش خصوصی واگذار شد که امروز یکی از معضلات دانشگاه به عنوان سهامدار است. به همین دلیل درخواست کردیم تا ارتباط سازمان‌یافته‌تری با ایمیدرو صورت بگیرد. در نتیجه از مدل منحصر به فرد دانشگاه تهران یعنی ایجاد موسسات مشترک با نهادها و سازمان‌های صنعتی را استفاده کرده و موسسه مشترکی با ایمیدرو ایجاد شد. رییس هیات امنای این موسسه آقای دکتر کرباسیان است و هیات امناء مشترک از ۲ دانشگاه و صنعت است. مسئولیت این موسسه دنبال کردن و تامین نیازهای تخصصی فنی و مهندسی حو‌زه‌های ایمیدرو توسط دانشگاه‌ها است. البته کار ما تنها استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه تهران نیست بلکه از ظرفیت تمام دانشگاه‌ها می‌توان استفاده کرد. با پشتیبانی آقای دکتر کرباسیان و اشتیاق موجود در دانشگاه، امیدواریم شاهد جهشی در همکاری‌ها با ایمیدرو باشیم.
آیا دانشگاه تهران با شرکت‌های خاص یا انجمن‌های خاص در ارتباط است؟
بله دانشگاه تهران با وزارت نیرو، نفت، مپنا، سازمان آب و برق خوزستان، وزارت راه و شهرسازی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و سایر ارگان‌ها همکاری دارد. انجمن همچنین با ایمیدرو نیز روی موضوع فولاد، صنایع ملی مس ایران همکاری دارد. به عنوان مثال در زمینه مس و فولاد بررسی همه جانبه توسعه فناوری این حوزه را کار کرده‌ایم. انجمن متالورژی و مواد نیز با استفاده از ظرفیت اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها این کار را انجام می‌دهد.
چه شرکت‌هایی می‌توانند عضو انجمن مهندسی متالورژی و مواد شوند؟
شرکت‌های فعال در حوزه مواد از جمله تولید، فرآوری مواد، مواد پیشرفته، کامپوزیت‌ها و خدمات مهندسی می‌توانند در انجمن عضو شوند.
برخی ارائه حدود ۹۱۵ چکیده مقاله به کنفرانس را نشانه کمی بودن آن می‌دانند تا کیفی بودن، نظر شما در این باره چیست؟
کمیت لزوما مخالفتی با کیفیت ندارد. ما کشوری با بیش از ۴ میلیون دانشجو هستیم که تعداد زیادی دانشجو دکتری در اختیار دارد. در حوزه انتشار مقالات علمی در نشریات معتبر دنیا ایران جایگاه ویژه دارد و 1.5 درصد مقالات معتبر توسط ایرانی‌ها چاپ می‌شود طبیعی است مقالات زیادی را منتشر کنیم. در واقع این موضوع اتفاق عجیبی نیست. این میزان چکیده مقاله در حوزه مواد با این گستردگی عدد بالایی نیست. بسیاری از مقالاتی که ارائه می‌شود بسیار خوب هستند. همچنین تعداد زیادی از دانشجویان دکتری ما ۶ تا ۹ مه برای فرصت مطالعاتی به خارج از کشور می‌روند و مقالات زیادی را در دنیا چاپ می‌کنند. از سویی دیگر رده‌بندی دانشگاه‌های ایران در دنیا و جایگاه علمی آن بسیار خوب است و این موضوع در کنفرانس‌ها نمود دارد. در عین حال ما حق داوری داشته و مقالات خوب را انتخاب می‌کنیم. البته از اینکه امکان ارائه همه مقالات به صورت شفاهی وجود ندارد متاسف هستیم.
توصیه شما به شرکت‌های صنعتی برای مشارکت در این کنفرانس و نمایشگاه جانبی آن چیست؟
سعی ما براین است که در کنفرانس‌های خود پنلی با موضوع مشخص برگزار شود که در آن به صورت مشخص به این موضوع پرداخته شود که چطور می‌توان به نوآوری و توسعه فناوری در کشور کمک کرد. یعنی ما چگونه می‌توانیم جهت‌گیری فعالیت دانشگاه‌ها را به سمت توسعه صنعتی حرکت دهیم. از سویی دیگر چگونه صنعت را ترغیب کرده که به این سمت ورود پیدا کند. امروز راهی جز این وجود ندارد. ما نمی‌توانیم دائم از کشورهای دیگر خط تولید وارد کنیم. نه پولی هست و نه امکانی، باید وارد حوزه نوآوری شد. امروز دانشگاه‌های سنگاپور در حوزه نوآوری تکنولوژی حرف بسیاری برای گفتن دارند. همچنین در حال حاضر امارات نیز به کارهای نوآوری پرداخته است، در نتیجه ما راه دیگری نخواهیم داشت. اگر ظرفیتی که امروز در دانشگاه است از دست دهیم فردا ایجاد این ظرفیت کار آسانی نخواهد بود. مدیران صنعت باید پای صحبت‌ها بنشینند و ایده‌ها را شکار کنند. صنعت باید شکارچی ایده باشد از سوی دیگر دانشگاه نیز باید نیازهای صنعت را شکارصنعت را دنبال کند و با تعامل سازنده بدین نیاز پاسخ علمی و روشن بدهد کنند.
گفت‌وگو از علیرضا جعفری نژاد