سنگ‌آهن بزرگترین گلوگاه در زنجیره فولاد است
دنیای معدن -توازن در زنجیره فولاد از موضوعات مهمی است که دولت و بخش خصوصی به دنبال آن هستند تا بتوانند به چشم‌انداز ۱۴۰۴ یعنی تولید ۵۵میلیون تن فولاد دست پیدا کنند.
محمد ابکاء مدیرعامل شرکت مهندسی بین‌المللی فولاد تکنیک معتقد است در سال‌های گذشته با اقدامات انجام‌شده در زنجیره فولاد بیش از گذشته به سمت توازن پیش رفته‌ایم.
توازن در زنجیره فولاد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اتفاقی که در زنجیره فولاد پیش‌آمده آن است که این زنجیره متوازن نیست. در این حالت وقتی یک واحد تولیدی در یکی از حلقه‌های این زنجیره مشغول به کار است به دلیل نامتوازن بودن زنجیره ممکن است ماده اولیه به میزان کافی در اختیار آن قرار نگیرد یا محصول تولیدی آن از سوی زنجیره بعدی خریداری نشود. درنتیجه این واحد انتظار دارد دولت مشکل آن را حل کند. ما در کنار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و شرکت ملی فولاد در چند سال گذشته روی زنجیره فولاد اقدامات بسیاری انجام داده‌ایم. هرچه به سمت توازن پیش می‌رویم نارضایتی‌ها کمتر از گذشته می‌شود. البته هدف نهایی، آن است که زنجیره فولاد متوازن شود.
امروز یکی از گلوگاه‌های فولادسازان کنسانتره است، نظر شما دراین‌باره چیست؟
بزرگترین گلوگاه در زنجیره فولاد، سنگ‌آهن است. به دنبال این مشکل ایمیدرو به فکر توسعه اکتشافات افتاد و طرح مطالعات اکتشافی را در دستور کار قرار داد. درنتیجه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) اکتشافات را در ۲۵۰هزار کیلومتر مربع در کشور شروع کرد و امیدوار هستیم این میزان اکتشافات مواد معدنی و به‌ویژه سنگ‌آهن را به‌اندازه کافی در اختیار داشته باشد. درحال‌حاضر هرچند مشکل کنسانتره موجود است اما سنگ‌آهن بزرگترین معضل در زنجیره تولید فولاد به شمار می‌رود. اگر مسئله سنگ‌آهن حل نشود، کل زنجیره متوقف می‌شود. بر اساس محاسبات انجام‌شده، این مقدار ذخیره معدنی که در اختیار است تا ۷ یا ۸ سال پس از ۱۴۰۴، جوابگو خواهد بود.
راه‌اندازی واحدهای کنسانتره و گندله‌سازی در سنگان تا چه اندازه در ایجاد توازن زنجیره فولاد تاثیرگذار است؟
سنگان طرح بسیار خوبی است که شرکت‌های بزرگی در آن مشغول به کار هستند اما یکی از مشکلات مطرح در سنگان، حمل‌ونقل مواد تولیدی در آن به محل‌های مصرفی است. باید در این رابطه فکر اساسی شود زیرا نقطه‌ای که سنگان در آن قرار گرفته، دارای معادن بسیار خوبی است که درحال‌حاضر گندله و کنسانتره در آن تولید می‌شود اما با منابع مصرف فاصله زیادی دارند.
مشکل آب در این منطقه را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ابتدا مطرح می‌شد آب در این منطقه مشکلی ندارد اما به تازگی عنوان می‌شود تامین آب با مشکلاتی همراه است. باید در این زمینه اقدامات لازم انجام شود.
بازنگری طرح توسعه فولاد در چه وضعیتی قرار دارد؟
این طرح هر ساله پایش می‌شود. گزارش پایش سال ۹۵ در ابتدای امسال منتشر شد، در حال کار روی پایش سال ۹۶ هستیم و تا پایان سال گزارش آن منتشر می‌شود. خوشبختانه نتایج بسیار خوبی به‌دست‌آمده است. در همین رابطه جلساتی با حضور ما، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) و شرکت ملی فولاد برگزار می‌شود که نتیجه نهایی آن پایان سال منتشر خواهد شد. در واقع در پایان سال تولید را مانیتور کرده و کمبودها را مشخص می‌کنیم. در اواسط سال دقت زیادی به این موضوع نداریم.
پایش و روزآمد کردن طرح جامع فولاد تا چه اندازه در جذب سرمایه‌گذار موثر است؟
چند سال پیش این طرح را در همایشی مطرح کردیم و برای خارجی‌ها بسیار جذاب بود، زیرا دورنمایی از وضعیت فولاد ایران را به آنها نشان می‌دهد. ببرای نمونه آنها نمی‌دانستند ۵۵ میلیون تن فولاد یک موضوع جدی بوده و ما به دنبال این موضوع هستیم و در زنجیره فولاد نیز آن را تعریف می‌کنیم. برای این زنجیره حلقه‌های مختلفی تعریف می‌شود که چطور می‌توان به ۵۵میلیون تن فولاد دست پیدا کرد. این اتفاق برای خارجی‌ها دارای جاذبه بسیاری است. آنها می‌بینند در بخش معدن و صنایع معدنی ایران فرصت‌های بسیاری وجود دارد.
آیا با هند یا افغانستان برای تامین نیاز زنجیره نیز وارد مذاکره شده‌اید؟
خیر. کار ما مطالعات داخلی است و اعتقاد ما این است که خودمان منابع در اختیار داریم زیرا اکتشافات انجام شده بسیار امیدبخش بوده است. از سوی دیگر باید به این نکته اشاره کرد که در حوزه اکتشافات کار بسیار مهمی انجام شده زیرا سال‌ها بود که اکتشاف بزرگی در ایران انجام نشده بود. این اکتشاف طرح جامع را باید یک اقدام خوب در این حوزه دانست.
در زمینه تولید ۵۵میلیون تن فولاد اختلاف نظرهایی وجود دارد، برخی دستیابی به این رقم را ناممکن و برخی دیگر ممکن می‌دانند، نظر شما دراین‌باره چیست؟
این موضوع چند نکته به همراه دارد. یکی از آنها مربوط به مصرف داخلی است. به طور کلی مطالعات ما بر اساس برخی فرض‌ها انجام می‌شود برای نمونه رشد اقتصادی، رشد ارزش افزوده صنعت و رشد ارزش افزوده ساختمان را در نظر می‌گیریم تا بتوانیم میزان مصرف داخلی را محاسبه کنیم. امروز صنعت و ساختمان در وضعیت فعالی قرار نداشته و شاخص‌ها نیز جواب مطلوبی به همراه ندارند. از سویی دیگر ما نمی‌خواهیم طرح توازن فولاد را برای چند سال ایجاد کنیم. اگر قرار است رکود برطرف شود، بدون شک مصرف داخلی در آن میزانی که انتظار داریم، است اما در چشم‌انداز تولید ۵۵میلیون تن فولاد صادرات بسیار دیده شده است. دوستانی که می‌گویند در صادرات، هم در اختیار داشتن بازار و هم امکانات زیرساختی (احداث بنادر و راه‌ها درست شود و حمل گران نباشد) مهم است، اگر بتوانیم زیرساخت‌ها را ایجاد و بازارهای هدف را پیدا کرده و مطالعات را روی آنها انجام داده و در کنار آن روابط اقتصادی خود را با بازارهای هدف تنظیم کنیم امیدوار می‌شویم که میزان صادرات افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که در رکود فعلی، صادرات به مرز ۷میلیون تن در سال رسیده است. البته بخشی از صادرات مربوط به حلقه‌های میانی است که اشکالی ندارد، زیرا ما نگفته‌ایم که باید محصول نهایی صادر شود بلکه حلقه‌های میانی نیز امکان صادرات دارند. اگر امکانات صادرات درست شود به احتمال بسیار زیاد میزان آن با افزایش همراه می‌شود. در این میان برخی عنوان می‌کنند صادرات ۲۰میلیون تن فولاد کار سختی است اما در سال گذشته حدود ۶ تا ۷میلیون تن صادرات فولاد انجام شد و برای امسال نیز رقم حدود ۸ میلیون تن صادرات پیش‌بینی شده‌است.
موضوع صادرات در پایش طرح جامع بررسی می‌شود؟
بله. موضوع صادرات، هم پایش و هم پیش‌بینی می‌شود. بازارهای جدیدی در این مطالعات پیش‌بینی می‌شود. البته بولتنی داریم که در آن ۳ ماه آینده پیش‌بینی می‌شود. در این مطالعات، بازارهای آینده، بازارهای موجود و روند تغییر بازار دیده می‌شود اما این کار باید تداوم داشته باشد. ما از سال ۹۲ این کار را انجام می‌دهیم.