حفظ محیط‌زیست با مالچ نمکی به جای مالچ نفتی
دنیای معدن - ذخیره به اکتشاف رسیده مجتمع معدنی سنگان که از آن به‌عنوان عسلویه معدنی ایران یاد می‌شود تا به امروز حدود ۱/۲میلیارد تن است و انتظار می‌رود با ادامه فعالیت‌های اکتشافی در دیگر محدوده‌های این معدن، میزان ذخایر سنگ‌آهنی سنگان افزایش یابد
اما آنچه همواره برای مجتمع‌های معدنی و فعالیت معادن مهم بوده بحث معدنکاری مسالمت‌آمیز با محیط‌زیست است به گونه‌ای که بسیاری از فعالان این بخش برنامه‌ریزی گسترده و از پیش تعریف شده‌ای برای فعالیت‌های معدنی و همچنین بخش فرآوری خود دارند. در این زمینه شاهدیم مجتمع معدنی سنگان نیز که نقش مهم و اثرگذاری در رسیدن به اهداف تعریف شده در بخش معدن دارد برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای کم شدن میزان آسیب‌های حاصل از فعالیت‌های این مجتمع به محیط‌زیست را در دستور کار قرار داده و همکاری مسالمت‌آمیزی با محیط‌زیست دارد و تمامی ضوابط را برای اجرای هرچه بهتر فعالیت‌های معدنی رعایت می‌کند.
کاشت گونه‌های بومی در منطقه
سرپرست واحد بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست مجتمع سنگ‌آهن سنگان معتقد است حفظ محیط‌زیست در کنار فعالیت‌های معدنی امکان‌پذیر خواهد بود.احمد هاشمی کوهی درباره وضعیت محیط‌زیست در این معدن اظهار کرد: وضعیت محیط‌زیست مجتمع سنگ‌آهن سنگان را می‌توان در ۲ حوزه محیط‌زیست انسانی و محیط‌زیست طبیعی بررسی کرد.وی افزود: در حوزه طبیعی به دلیل قرارگیری معدن سنگ‌آهن سنگان در دالان عبوری حیوانات و همچنین وجود چشمه‌های آب طبیعی، منطقه را به منطقه‌ای ویژه تبدیل کرده است. قوچ و میش، انواع پرندگان شکاری و جوندگان در این منطقه زندگی می‌کنند و تحت تاثیر فعالیت‌های معدنی قرار گرفته‌اند.به گزارش ماین‌نیوز، هاشمی کوهی با بیان این مطلب اظهار کرد: رویکرد ما در معدن این است که حداقل آسیب به حوزه زندگی این جانوران وارد شود. در مرحله بعدی نیز در صورت ایجاد تخریب، با کاشت گونه‌های بومی منطقه که قابلیت رشد در منطقه دارند عملیات احیا انجام می‌شود. همچنین در مرحله بعدی، ساخت آبشخور و انتقال آب از تانکرها به آنها در فصول گرم سال در منطقه را در دستور کار داشتیم زیرا خشکسالی‌های چندساله باعث شد، چشمه‌هایی که سال‌ها گونه‌های جانوری از آب آنها استفاده می‌کردند، خشک شود. البته در فصول سرد سال، تامین علوفه با همکاری واحد محیط‌زیست شهرستان خواف انجام می‌شود.به گفته وی، گونه شاخص این منطقه قوچ‌ومیش است. همچنین انواع پرندگان شکاری را داراست. جالب است بدانید که خواف را بهشت پرندگان شکاری شرق کشور می‌نامند.سرپرست واحد بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست سنگ‌آهن سنگان بیان کرد: تهیه دوربین تله‌ای و نصب در محل باعث شده برخی از این گونه‌ها شناسایی شوند. در سال‌های گذشته اگر اعلام می‌شد در معدن، قوچ و میش رویت شده، مدیریت ارشد سازمان حفاظت محیط‌زیست در واکنش به این موضوع می‌گفت مگر انفجارهای معدن قوچ و میشی را زنده نگه داشته؟ اما نصب دوربین تله‌ای و ثبت تصاویر و فیلم‌هایی که از تردد این جانوران در معدن گرفته شده، حضور در منطقه را مستند کرده است. این مستند شدن به حفظ بقای این جانوران کمک کرده است.سرپرست واحد بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست مجتمع سنگ‌آهن سنگان با اشاره به حوزه محیط‌زیست انسانی بیان کرد: همکاری با محیط‌زیست شهرستان در مناسبت‌های مختلف از جمله روز زمین پاک، هفته محیط‌زیست و جمع‌آوری زباله در سایت معدنی و... از اقدامات انجام شده در این حوزه است.
هاشمی کوهی با اشاره به نصب دستگاه جیغ اظهار کرد: این دستگاه ۱۲۰ دسی‌بل صدا تولید می‌کند و تا شعاع ۵ کیلومتری این صدا قابل شنیدن است. با تولید صدا از سوی این دستگاه وحوش حاضر در منطقه پیش از انجام عملیات انفجاری، منطقه را ترک می‌کنند. از دیگر اقدامات در این حوزه ساخت لاگون‌های تبخیری در منطقه بود.هاشمی کوهی با بیان اینکه حفظ محیط‌زیست در کنار فعالیت‌های معدنی امکان‌پذیر است، اظهار کرد: این موضوع امکان‌پذیر است اما برخی از گونه‌های جانوری وجود دارند که نمی‌توان روی آنها نرخ گذاشت. البته تا به امروز تخریب‌هایی ایجاد شده زیرا ماهیت فعالیت‌های معدنی تخریب است اما رویکرد باید به صورتی باشد که این تخریب‌ها به حداقل برسد.
احیا و بازسازی محدوده معدنی
یکی از مسائلی که امروز مورد توجه فعالان و بهره‌برداران معدنی و همچنین طرفداران محیط‌زیست قرار گرفته احیای معدن و مناطق اطراف آن است زیرا معدنکاری در بهترین حالت نیز آسیب‌هایی به محیط وارد می‌کند. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ و پیشرفته در حوزه معدن برای برطرف شدن این مشکل، برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده دارند که در هنگام انجام فعالیت معدنی و همچنین در انتهای کار نسبت به احیا و بازسازی محدوده معدنی اقدام کنند. در این زمینه هاشمی کوهی نیز گفت: تمام دنیا در حال کنترل این موضوع است. نباید منطقه‌ای که از آن برداشت می‌شود، پس از اتمام کار به حال خود رها شود.به گفته وی، در این زمینه برای مجتمع معدنی سنگان طرح معدنی تهیه شده است. براساس این طرح، کارگاه‌هایی که فعالیت معدنی آنها تمام شده باید پس از کار منطقه را احیا کنند یعنی باید پوشش گیاه خاص منطقه را در آن بکارند. به‌طور کلی راهکار برای مقابله با این تخریب وجود دارد و تمام دنیا از آن استفاده می‌کند. باید در این زمینه کمی دید اقتصادی را کاهش داد.سرپرست واحد بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست مجتمع سنگ‌آهن سنگان با تاکید بر احیای منطقه معدنی پس از اتمام کار افزود: ساخت المان‌های مربوط به فضای سبز با استفاده از ضایعات اقدام دیگری است که می‌توانیم با استفاده از آن منطقه را احیا کرده و محیط را به حال خود رها نکنیم.
جلوگیری از ایجاد گرد و غبار
یکی دیگر از مواردی که از سوی بخش‌های مختلف ازجمله طرفداران محیط‌زیست مطرح می‌شود در زمینه نقش معادن در آلودگی هوا و ایجاد گرد و غبار است. این در حالی است که در کشوری همچون ایران موارد متعددی منجر به ایجاد گردوغبار در مناطق شهری می‌شود و سهم معادن شاید میزان کمی را به خود اختصاص دهد. هاشمی‌کوهی با اشاره به محیط‌زیست انسانی تصریح کرد: در این حوزه بحث عمده در معادن سطحی در تمام دنیا، موضوع گردوغبار است. نوع فعالیت به صورتی است که گردوغبار تولید می‌شود. کانون‌های تولید گردوغبار کلاشرها و سنگ‌شکن‌ها و جاده‌های دسترسی به معادن هستند. در زمینه جاده‌های دسترسی به معادن از مالچ نمکی (SSR۴۰۰) استفاده می‌شود. مزیت این ماده نسبت به مالچ نفتی، آن است که این ماده مضرات محیط‌زیستی مالچ نفتی را ندارد. این ماده، رطوبت محیط را جذب می‌کند و منجر به چسبندگی دانه‌های خاک می‌شود. در نهایت تردد ماشین‌آلات سنگین در منطقه گردوغبار تولید نمی‌کند. با استفاده از این ماده هم مصرف آب کم می‌شود (برای خیس کردن جاده) و دیگر مضرات مالچ نفتی را شاهد نخواهیم بود.
تامین زیرساخت‌ها برای مجتمع معدنی سنگان
همانگونه که گفته شد، مجتمع معدنی سنگان نقش مهم و اساسی برای رسیدن به اهداف تعریف شده در صنعت فولادسازی ایران دارد. به همین دلیل باید برای تحقق یافتن این اهداف زیرساخت‌های مورد نیاز برای این مجموعه را تامین کرد که ازجمله مهم‌ترین آنها مسیر انتقال مواد معدنی و همچنین محصولات تولید شده در این مجتمع است. از این‌رو چندی پیش، مهدی کرباسیان در جلسه مشترک با سرمایه‌گذاران مجتمع سنگان و بخش زیربنایی اظهار کرده بود: با توجه به اهمیت توسعه این معدن و نقشی که در طرح جامع فولاد ایفا می‌کند، باید موضوع تامین آب، برق، گاز، مسیر انتقال مواد معدنی و توسعه اجتماعی منطقه، برای دوره بلندمدت مشخص شود. به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، کرباسیان در این نشست که مرتضی هاشم‌پور مدیر جدید مجتمع سنگان، مدیران عامل فولاد مبارکه، اوپال پارسیان و نمایندگان شرکت‌های فولاد خراسان و شرکت صنعتی و معدنی توسعه ملی به‌عنوان سرمایه‌گذار سنگان حضور داشتند نیز گفته بود: تامین زیرساخت‌های این ناحیه تنها مربوط به سنگان نمی‌شود بلکه توسعه اقتصادی و اجتماعی شرق کشور را دربرمی‌گیرد. از این‌رو وجود طرحی جامع که تمامی نیازها و توانمندی‌های منطقه را ترسیم کند، ضروری است. به گفته وی، تامین آب مجتمع سنگان در دو بخش کوتاه‌مدت و بلندمدت دیده شده که در بخش کوتاه‌مدت مشکل خاصی وجود ندارد و منابع مورد نیاز تعیین شده‌اند اما در بلندمدت، نیازمند منابعی هستیم که کارخانه‌های فرآوری را تغذیه کنند. همچنین به‌تازگی تعدادی شرکت خارجی با مدل‌های سرمایه‌گذاری «بی‌اواو» و «بی‌اوتی» پیشنهاد انتقال آب از سواحل جنوبی به سنگان را داده‌اند، اما با توجه به اهمیت موضوع باید بررسی دقیقی روی آن انجام شود.به گزارش صمت، در عملیات اکتشافی انجام شده در این معدن، حدود ۱/۲میلیارد تن سنگ‌آهن در ۳ ناحیه از این معدن شناسایی شده و ناحیه غربی با ۵ آنومالی و ۷۳۰میلیون تن ذخیره و ناحیه مرکزی با ۲ آنومالی و ۳۲۰میلیون تن ذخیره کشف شده است درحالی که ذخیره ناحیه شرقی با دارا بودن ۵ آنومالی تاکنون محاسبه نشده و نیازمند اکتشافات تکمیلی است و در آینده با اکتشافات تکمیلی در ناحیه شرقی و دیگر بخش‌ها، ذخیره فعلی افزایش خواهد یافت.
در واقع در معدن سنگان که به آن عسلویه معدنی و گاهی عسلویه شرق کشور اطلاق می‌شود، در راستای اهداف سند چشم‌انداز و طرح جامع، تولید ۵۵میلیون تن فولاد برای ایجاد موازنه در زنجیره تولید تعریف شده است.
کلام آخر...
برای رسیدن به توسعه پایدار در بخش معدن، باید معدنکاری همراه با ملاحظات زیست‌محیطی انجام شود تا کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود زیرا در غیراین صورت بهره‌برداران معدن در انتهای کار باید هزینه‌های قابل توجهی برای احیای محیط‌زیست و خسارت‌های وارد شده بپردازند. در این میان تعریف قانون و مقررات از پیش تعیین شده برای معدنکاران به منظور اجرای درست فعالیت‌های معدنی همگام با معدنکاری سبز، یکی از نیازهای امروز بخش معدن است که امید می‌رود با اجرای آن در آینده‌ای نه‌چندان دور، دیگر خبری از تعطیلی فعالیت یک معدن به دلیل رعایت نکردن مسائل زیست‌محیطی نباشد.