معادن کوچک، هلدینگ تشکیل دهند
گروه معادن - تشکیل هلدینگ‌های مادرتخصصی، پیشنهاد خوبی است تا بتوان میزان آسیب‌پذیری معادن در برابر ریزش قیمت‌ها را کاهش داد اما در این میان وجود برخی موضوعات باعث شد تجمیع معادن کوچک با معادن آنطور که باید اجرایی نشود. معادن کوچک، آری یا خیر؟! درباره فعالیت معادن کوچک نظرهای متفاوتی از سوی دولت و بخش خصوصی مطرح می‌شود. متاسفانه در سال گذشته، رکود در بازار مواد معدنی همچون بازار سنگ‌آهن توانست بسیاری از معادن کوچک و متوسط‌مقیاس را به کام تعطیلی بکشاند. این موضوع بارها از سوی فعالان بخش خصوصی رسانه‌ای شد که عمده معادن کوچک و متوسط در این حوزه تعطیل شدند.
به گزارش ماین نیوز، در این زمینه معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره تعطیلی معادن کوچک‌مقیاس، معتقد است در حوزه سنگ‌آهن بیشتر معادنی که تعطیل شد به طور عمده معادن هماتیتی بودند. جعفر سرقینی در این‌باره بیان کرده است، تعطیلی معادن سنگ‌آهن کوچک و متوسط به دلیل افت قیمت جهانی است و بیشتر هم معادن فاقد امکانات فرآوری تعطیل شده‌اند. با این حال دولت در تلاش است با استفاده از تمهیداتی، این معادن بتوانند محصول خود را به نزدیکترین واحد فرآوری بفروشند.بی‌تردید تجمیع معادن کوچک، مهم‌ترین موضوعی است که می‌تواند از این تعطیلی جلوگیری کند به همین دلیل مسئولان بخش معدن اعتقاد دارند تجمیع معادن باید در دستور کار قرار گیرد. چندی پیش مهدی کرباسیان ریس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز درباره تجمیع معادن، اظهار کرد: یکی از موارد مهمی که در زمینه سنگ‌آهن در سومین همایش بین‌المللی سنگ‌آهن نیز به آن اشاره شد، ادغام شرکت‌های معدنی کوچک و متوسط است که به شکل کنسرسیوم یا مشارکت انجام شود در حالی که از سال گذشته تاکنون این اتفاق نیفتاده یا به کندی انجام شده است. وی با اشاره به موضوع قیمت تمام‌شده، رقابت و بازار تصریح کرد: اگر تجمیع معادن انجام نشود، هر روز دغدغه‌هایی مانند قیمت تمام‌شده، رقابت، حمل‌ونقل، تولید، فروش و صادرات گریبان می‌گیرد. کرباسیان گفت: انجمن سنگ‌آهن باید تجمیع یا ادغام را در دستور کار قرار دهد چون در بازار رقابتی امروز، وضعیت برای این معادن سخت‌تر خواهد شد. این امر می‌تواند هزینه‌های ثابت را کاهش دهد. رییس هیات عامل ایمیدرو اظهار کرد: برای کاهش قیمت تمام‌شده باید به سمت استفاده از فناوری نوین و همچنین مسیرهایی که بتواند قیمت تمام شده تولید را کاهش دهد، برویم. علاوه بر معادن کوچک، معادن بزرگ هم باید به این مسئله توجه کنند.
لزوم تشکیل هلدینگ‌های مادر تخصصی خصوصی
عضو شورای مشورتی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: بخش معدن کشور در ۱۵سال گذشته دستخوش تغییر و فراز و نشیب‌های فراوانی بوده؛ به‌طوری‌که بر تعداد معادن کشور افزوده شده و حتی تولید برخی محصولات معدنی مثل سنگ‌آهن به ۶۰میلیون تن هم رسیده اما متاسفانه توسعه در این بخش به‌طور یکنواخت انجام نشده است. به گزارش معدن ۲۴، مهراد اکبریان افزود: بخش خصوصی معدن در این سال‌ها با سرمایه اندک، چراغ معادن خود را با چالش‌های مختلف مانند موانعی که سازمان‌های محیط‌زیست، منابع طبیعی و حتی برخی نهادهای دولتی ایجاد کردند خاموش نکردند البته در این بین معدنکارانی هم بودند که با استخراج غیراصولی، به دنبال سودهای مقطعی بودند و بعد از تولید در سال‌های اولیه با حجم زیاد باطله‌برداری در دو سال بعد روبه‌رو شدند که با این اقدام مسیر تولید را به سمت غیراقتصادی شدن پیش بردند.
اکبریان خاطرنشان کرد: متاسفانه چالش اصلی بخش معدن کشور، بزرگ شدن شرکت‌های دولتی و کوچک شدن معدنکاران بخش خصوصی است. به‌طوری‌که این سیاست بر خلاف شعار دولت‌ها بوده است. عضو شورای مشورتی وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: باید شرکت‌های مادر تخصصی خصوصی با هدف ادغام معادن کوچک و متوسط شکل بگیرد و دولت نباید این سیاست را انتخاب کند که شرکت‌های بزرگ دولتی با جذب معادن کوچک خصوصی بزرگتر شوند. وی اظهار کرد: استقلال بخش معدن کشور باید در هر شرایطی حفظ می‌شد و ادغام وزارت معادن و فلزات با صنایع در آن سال‌ها اشتباه محض بود. وی خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌شود که در استان‌ها شرکت‌های مادر تخصصی خصوصی معدن، تشکیل و معدنداران خصوصی با سهامدار شدن به ادغام بزرگ در بخش خصوصی کمک کنند. اکبریان افزود: تشکیل شرکت‌های مادرتخصصی خصوصی باید بدون دخالت دولت شکل بگیرد و پیشنهاد می‌شود معدنداران سنگ‌آهن، مس و کرومیت در تشکیل این شرکت‌ها در استان‌ها پیشقدم باشند.
وی در ادامه اظهار کرد: صنعت مس کشور باید هدایت شود و نباید سیاست‌های غلطی که در بخش سنگ‌آهن اجرا شد در این حوزه تکرار شود. اکبریان گفت: نبود تجهیزات پیشرفته و دانش فنی در کشور، نبود زیرساخت‌ها و نبود سرمایه، مشکل اصلی بخش معدن است.
اشتغالزایی معادن کوچک
نظر برخی دیگر از فعالان بخش خصوصی درباره فعالیت‌های معادن کوچک، متفاوت‌تر است. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران درباره معدنکاری کوچک و متوسط‌مقیاس اظهار کرد: برخی نظرها در دولت و مجلس شورای اسلامی بر این است که بنگاه‌های کوچک و متوسط معدنی نه‌تنها موتور محرک معدن و اقتصاد نیستند بلکه زائده‌های تولید هستند. سجاد غرقی، با اشاره به تعاریف بنگاه‌های کوچک افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت، بنگاه‌های کوچک و متوسط را بنگاه‌هایی با ۵۰ نفر می‌داند اما بانک مرکزی این تعریف را برای اشتغال واحدهای کمتر از ۱۰ نفر می‌داند در حالی که حداقل اشتغال ما در واحد معدنی از ۱۵ نفر شروع می‌شود. عمده معادنی که براساس اعلام مرکز آمار مشغول به کارند، معادن متوسط هستند.
وی همچنین درباره مزیت بنگاه‌های کوچک و متوسط تصریح می‌کند: اشتغالزایی، رشد اقتصاد محلی، نیاز به سرمایه کم، توزیع عادلانه ثروت و زمینه‌سازی برای اکتشافات بزرگ از مزایای فعالیت بنگاه‌های کوچک و متوسط به شمار می‌رود. جالب است که سهم SMEها در ایران ۵۶درصد در حوزه صنعت است اما نکته مهم این است که سهم اشتغالزایی معدنی در معادن کوچک و متوسط ۸۵درصد است. به این معنا که این معادن سهم اشتغال بالایی دارند که در وضعیت کنونی، موضوعی بسیار مهم تلقی می‌شود. غرقی با بیان این موضوع که راهکارهای پیش روی معادن کوچک و متوسط‌مقیاس سنگ‌آهن چیست، گفت: دو گزینه در این میان وجود دارد؛ نخست معادن کوچک و متوسط با وجود کاهش هزینه تولید، نتوانسته‌اند مانع تعطیلی شوند.
موضوع دوم بیان می‌کند، معادن کوچک و متوسط به دلیل ابعاد ذخیره معدنی، دسترسی نداشتن به سرمایه اولیه مکفی و صعوبت اخذ مجوزهای محیط‌زیستی و دسترسی گران به منابع آب و انرژی، توان تاسیس واحدهای کنسانتره‌سازی سودده را ندارند. با جمع‌بندی نخست شاید راهکار مناسب، آن باشد که بتوان با ترکیب موارد اول و دوم، خروج معادن از تعطیلی را فراهم کرد و ادغام افقی ظرفیت معادن کوچک و متوسط برای تاسیس واحدهای فرآوری مشترک به منظور تولید محصول با ارزش‌افزوده بالاتر باشد. در واقع این ادغام باید افقی و همگن باشد.
وی با اشاره به موضوع هزینه تمام‌شده افزود: ما در هزینه تولید، دارای مزیت هستیم اما هزینه‌های حمل در بخش معدن ایران بالاست.