سرمایهگذاران جهانی در تکاپوی فرصتهای معدنی منطقه
گروه معادن - چندی پیش وزیر معادن و نفت افغانستان برای حضور در نخستین اجلاس سرمایهگذاری و تجارت بخش معادن و نفت حوزه ایران و افغانستان، به ایران سفر کرد و ضمن آن از یازدهمین نمایشگاه بینالمللی معدن و صنایع معدنی ایران و مرکز تحقیقات و فرآوری مواد معدنی بازدید کرد.
به گزارش ماین نیوز، از سویی دیگر داوود شاهصبا در دیدار با مهدی کرباسیان، رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بر همکاریهای معدنی ایران و افغانستان به عنوان ۲ کشور دوست، همسایه و همزبان تاکید کرد.کشور افغانستان با قرارگیری روی کمربندهای معدنی، ظرفیتهای معدنی بسیاری در اختیار دارد که میتواند برای جذب سرمایهگذار خارجی از آن استفاده کند. البته این کشورها سالهای طولانی جنگ را تجربه کرده و همچنان با نیروهای تروریستی در مبارزه است. این موضوع باعث شد تا افغانستان از توسعه و ساختوساز عقب بماند اما کشورهای دیگر همچون هند و چین از فرصت پیش آمده استفاده کرده و به عنوان سرمایهگذار وارد معدن سنگآهن «حاجیگک» و معدن مس «عینک» شدند تا بتوانند از ذخایر دستنخورده معدنی افغانستان استفاده کنند، این درحالی است که ایران در همسایگی افغانستان قرار داشته و دارای فرهنگ و زبان مشترک با این کشور است.
در نتیجه سرمایهگذاران ایرانی بیش از سرمایهگذاران هر کشور دیگری میتوانند از فرصت موجود در افغانستان استفاده کنند. اما به راستی چرا سرمایهگذاران بخش خصوصی ایران در سالهای گذشته از این فرصت غافل بوده و تنها در سالها اخیر به دنبال حضور در بخش معدن افغانستان بودند.
ضربه وارد شده از سوی تحریمها
تحریمهای وضع شده علیه ایران در سالهای گذشته باعث شده تا سرمایهگذاران خارجی تمایل خود برای ورود به بخش معدن ایران را از دست بدهند، در نتیجه سرمایهگذاران داخلی و فعالان بخش خصوصی، باید سرمایه و ماشینآلات و دیگر زیرساختهای لازم برای بهرهبرداری از بخش معدن را ایجاد میکردند. اما با وجود تحریمهای وضع شده علیه کشور نهتنها ورود سرمایهگذاران بلکه ورود مواد اولیه مورد نیاز برخی صنایع نیز با مشکل انجام میشد. از سوی دیگر واردات و صادرات مواد معدنی و صنایع معدنی تحتتاثیر این موضوع قرار گرفت، بهطوری که در سالهای تحریم صادرات مس با مشکل مواجه شد و این موضوع از دیدگاه تامین نقدینگی این صنعت را زیرفشار قرار داده است. وجود شرایط سخت در این سالها باعث شد سرمایهگذاران داخلی از ظرفیتهای معدنی کشورهای همسایه ازجمله افغانستان غافل بمانند، درحالی که سرمایهگذاری معدنی در کشورهای همسایه میتواند بخشی از نیاز صنایع داخلی کشور را تامین کند. ایران در چشمانداز ۱۴۰۴، تولید ۵۵میلیون تن فولاد را برای خود هدفگذاری کرده که برای تحقق آن باید میزان استخراج سنگآهن و به دنبال آن تولید کنسانتره و گندله را افزایش دهد. در نتیجه همکاری با افغانستان و سرمایهگذاری در معادن سنگآهن میتواند در تامین نیاز داخلی ایران تاثیرگذار باشد. حال با توافق حاصل شده میان ایران و ۱+۵ و رفع تحریمها ورود سرمایهگذاران خارجی برای فعالیت در ایران افزایش مییابد، در نتیجه فعالان بخش خصوصی یا حتی دولت میتواند برای همکاریهای معدنی با افغانستان وارد فاز اجرایی شود.
سرمایهگذاران بر دوراهی ایران یا افغانستان
۲ کشور ایران و افغانستان به دلیل شرایط جغرافیایی و زمینشناختی دارای ظرفیتهای بسیاری در بخش معدن هستند، به طوریکه ایران توانسته در بخش معدن در رده ۱۵ کشور نخست دنیا قرار بگیرد. با وجود این، تحریمها توانست تاثیر فراوانی بر حضور سرمایهگذاران خارجی در ایران داشته باشد اما خوشبختانه با رفع تحریمها میتوان حضور سرمایهگذاران خارجی و توسعه بخش معدن به ویژه در حوزه ماشینآلات و فناوریهای لازم در این بخش را پیشبینی کرد. از سویی دیگر جنگ و ناامنی در افغانستان نیز باعث کاهش تمایل سرمایهگذاران خارجی برای فعالیت در این کشور شد، اما پس از ورود امریکا به این کشور و انجام ژئوفیزیک هوایی، تغییراتی در بخش معدن افغانستان انجام شد.کیوان جعفری طهرانی، مدیر امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن در نخستین اجلاس سرمایهگذاری و تجارت بخش معادن و نفت حوزه ایران و افغانستان، درباره حضور امریکا در افغانستان و شناسایی ذخایر معدنی این کشور، اظهار کرد: سال گذشته پنتاگون براساس مطالعات اکتشافی لیزری از طریق ناسا کار ژئوفیزیک فضایی افغانستان را انجام داد و بر این اساس ارزش قطعی ذخایر معدنی این کشور را افزونبر ۳ تریلیون دلار برآورد کرد که بهطور تقریبی بیش از ۳ برابر تخمین شوروی سابق است. حال سرمایهگذاران خارجی برای فعالیت در هر ۲ کشور ایران و افغانستان تمایل دادند اما نکته مهم وجود زیرساختهای لازم و همچنین قوانین مشخص و شفاف برای سرمایهگذاران خارجی است. داوود شاه صبا، وزیر معادن و نفت افغانستان درباره جذب سرمایهگذار خارجی در بخش معدن کشور خود اظهار کرد: آنچه در جذب شرکتهای خصوصی دارای اهمیت است اعتبارسنجی لازم شرکتهای علاقهمند به سرمایهگذاری است چراکه در سالهای گذشته بسیاری از کشورهای علاقهمند به سرمایهگذاری در معادن افغانستان به دلیل شفاف نبودن قراردادهای خود اعتماد دولت افغانستان را از دست دادهاند. افغانستان لیبرالترین ویژگیهای سرمایهگذاری را در خاورمیانه بهویژه در قسمتهای هرات، غرب و جنوب غرب افغانستان دارد. دولت افغانستان از سرمایهگذاران ایرانی در بخش معدن و صنایع معدنی افغانستان استقبال میکند. درواقع گفتههای شاه صبا حاکی از آن است که قوانین موجود در افغانستان برای جذب سرمایهگذار مشکلی نداشته و این کشور پس از بررسیهای لازم با شرکتهای علاقهمند وارد همکاری میشود. این موضوع میتواند زنگ خطری برای بخش معدن ایران باشد، زیرا افغانستان در تلاش است تا سرمایهگذاران خارجی در بخش معدن خود را فعال کند، این در حالی است که فعالان بخش خصوصی ایران بارها بیان کردهاند برای جذب سرمایهگذار خارجی در بخش معدن نیازمند شفافیت و ثبات در قوانین هستند. در واقع ایران باید در کنار همکاریهای معدنی خود با افغانستان به دنبال راهکارهایی برای جذب سرمایهگذار خارجی در بخش معدن باشد زیرا تجربه فعالیتهای معدنی ایران بدون شک بیش از افغانستان است. مهدی کرباسیان، رییس هیات عامل ایمیدرو در نخستین اجلاس سرمایهگذاری و تجارت بخش معادن و نفت حوزه ایران و افغانستان، اظهار کرد: یکی از زمینههای همکاری ایران و افغانستان در حوزه اکتشاف تا مرحله بهرهبرداری یا اکتشافات تفصیلی است و ما میتوانیم تجربه و تخصص خود را از سوی شرکتهای مشاور در اختیار افغانستان قرار دهیم.
ایجاد امنیت در معادن افغانستان، فرصت در دست ایران
هرچند افغانستان به دنبال جذب سرمایهگذار خارجی در بخش معادن خود است اما موضوعی که میتواند سرمایهگذاران را دچار تردید کند، بحث امنیت در معادن این کشور است. امنیت در منطقه جزو فاکتورهای اصلی سرمایهگذاری به شمار میآید، اما چندی پیش داوود شاهصبا درباره حضور گروه تروریستی داعش بیان کرد:
تروریستهای داعش تلاش میکنند با به دست آوردن کنترل منابع طبیعی و معادن این کشور، از آن برای تامین هزینه فعالیتهای تروریستی خود استفاده کنند. گروه داعش بهطور تدریجی حضور خود را در بخشهایی از افغانستان تثبیت کرده است. این گروه فرماندهان سابق طالبان را در اختیار میگیرد و در حال رقابت مستقیم و درگیری با طالبان است. کیوان جعفری طهرانی، مدیر امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن نیز درباره حضور داعش در افغانستان نیز اظهار کرد: تنها راه مبارزه با داعش در منطقه اتحاد ۲ کشور ایران و افغانستان است. سرمایهگذاری مشترک ۲ کشور در حوزه معدن و صنایع معدنی میتواند به امن شدن مرزهای بین ۲ کشور و ایجاد اشتغال منجر شود. ضمن اینکه باید اذعان کرد که پاکستان از نزدیکی ۲ کشور ایران و افغانستان به یکدیگر خوشحال نیست. از سویی دیگر داوود شاه صبا، وزیر معادن و نفت افغانستان در پاسخ به سوال ما درباره امنیت معادن این کشور، بیان کرد: معادن در مناطقی دور از شهرها قرار دارند اما دولت افغانستان نیروهای ویژهای برای حفاظت معادن بزرگ خود دارد و معادنی که به صورت کامل امنیت آن را عهدهدار شویم به بخش خصوصی واگذار نخواهیم کرد. وی افزود: خوشبختانه در افغانستان هیچ نقطهای نیست که در آن ذخیره معدنی وجود نداشته باشد. با وجود ناامنی در افغانستان، ایران میتواند از فرصت بهدست آمده برای جذب سرمایهگذار خارجی در بخش معدن خود در کنار همکاریهای معدنی با این کشور استفاده کند. هرچند افغانستان ظرفیتهای خوبی از مواد معدنی در اختیار دارد اما در حال حاضر ایران با در اختیار داشتن ظرفیتهای معدنی، امنیت در منطقه و تغییرات سیاسی رخ داده توپ را در زمین خود دارد و میتواند برنده این بازی باشد.