مقاومت آنتی‌بیوتیکی یک تهدید جهانی است. این را سازمان بهداشت جهانی در سال 2014 اعلام کرده است.

 اما چه عواملی این تهدید را به وجود آورده‌اند و آیا می‌توان ردپای اقتصاد، این عامل پنهان همه پدیده‌ها را در تشدید آن پیدا کرد؟ برای پیدا کردن تاثیر عامل اقتصادی، باید مطالعات گسترده‌یی انجام شود. ولی با رجوع به اصول ساده علم اقتصاد، می‌توان نتایج مقاومت آنتی‌بیوتیکی را بر بازار سلامت تحلیل کرد. آیا با شیوع مقاومت‌ آنتی بیوتیکی، سلامت تبدیل به کالایی لوکس می‌شود؟
یکی از مشکلاتی که نظام‌های درمان در دوران معاصر با آن روبرو شده‌اند، مقاومت میکروبی است. مقاومت میکروبی، هنگامی رخ می‌دهد که یک باکتری، با جهش ژنی یا موتاسیون نسبت به دارویی که برای درمان عوارض آن استفاده می‌شده، مقاوم شود. این مساله، باعث می‌شود که روش‌های مرسوم درمان برای یک بیماری خاص دیگر جوابگو نباشد و بیماری‌هایی که سابقا، به راحتی درمان می‌شدند، تبدیل به معضلی برای نظام درمان شوند. مقاومت آنتی‌بیوتیکی، یک نوع خاص از مقاومت میکروبی محسوب می‌شود. این حالت خاص، هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌های عفونت‌زا، نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شوند. آنتی‌بیوتیک، ترکیبی طبیعی یا شیمیایی است که در درمان عفونت‌ استفاده دارد. این ترکیب نخستین بار با کشف پنی‌سیلین توسط الکساندر فلمینگ به جهان معرفی شد. بعد از این کشف، استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌ها رایج شد و بسیاری از بیماری‌هایی که کشنده محسوب می‌شدند، تبدیل به عفونت‌هایی ساده شدند که با یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. تسریع و تسهیل روند درمان که بعد از کشف آنتی‌بیوتیک‌ها اتفاق افتاد، باعث شد تا جمعیت جهان، رشدی انفجاری را تجربه کند و در عرض 100سال، تقریبا 8 برابر شود. اما هیچ امر خوبی مطلق نیست و همیشه باید یک جای کار بلنگد. همان فرآیند طبیعی که باعث تکامل نوع بشر بوده، اکنون به علتی برای تهدید جانش تبدیل شده است. باکتری‌ها با جهش ژنی متفاوت می‌شوند و تکامل پیدا می‌کنند. این تکامل، باعث شده که بتوانند از خود در مقابل سایر میکروارگانیسم‌ها مقاومت کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله آن جرگه دیگر میکروارگانیسم‌ها محسوب می‌شوند. تصور اتفاقی که می‌افتد ساده است؛ بیماری‌ها و عفونت‌هایی که ساده محسوب می‌شدند، مجددا مرگ‌آفرین می‌شوند. اما این‌بار نه یک میلیارد نفر، که 8 میلیارد نفر در معرض ابتلا به آنها قرار دارند. مقاومت آنتی‌بیوتیکی، می‌تواند مرگبارترین رویداد تاریخ باشد. این خطر به قدری جدی است، که سازمان جهانی بهداشت، در سال 2014، مقاومت آنتی‌بیوتیکی را «تهدید بزرگ جهانی» خواند. گویا دوران تخریب طبیعت به دست انسان سر آمده و این‌بار، طبیعت به جنگ انسان برخاسته است.

  خرید و فروش فقر در بازار آنتی‌بیوتیک‌ها
هرچند مقاومت باکتری‌ها در مقابل آنتی‌بیوتیک، بخشی از یک روند طبیعی است، اما علل مختلفی می‌تواند در آن تاثیرگذار باشد و به این روند طبیعی، سرعت ببخشد. عواملی مانند تجویز بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، تکمیل نکردن دوره درمان و استفاده بی‌مورد از آنتی‌بیوتیک در صنعت دامداری، از جمله آن علل هستند. اما بعضی کارشناسان علت دیگری را هم برای این معضل بر می‌شمارند. علتی که می‌توان رد پایی از اقتصاد را در آن پیدا کرد. وقتی باکتری به آنتی‌بیوتیکی مقاوم می‌شود، می‌توان با یک راهکار ساده، مجددا شکستش داد؛ از یک آنتی‌بیوتیک دیگر استفاده کرد!اما مشکلی وجود دارد و آن هم اینکه ادعا می‌شود توسعه آنتی‌بیوتیک‌های جدید صرفه اقتصادی ندارد. در واقع اینطور تصور می‌شود که سرمایه‌یی که صرف تحقیق و توسعه برای تولید آنتی‌بیوتیک جدید می‌شود، برگشت‌پذیر نیست. برای بررسی صحت این ادعا، با یکی از اعضای سندیکای تولیدکنندگان مواد شیمیایی و دارویی ایران تماس می‌گیرم. محمدباقر تحویل زاده، این ادعا را رد می‌کند، و دلیلی که برای رد آن دارد؛ بسیار ساده است. سلامت، کالایی بی‌کشش است. تغییر قیمت دارو، تاثیر زیادی بر میزان تقاضای آن ندارد. تحویل‌زاده معتقد است اگر تحقیق و توسعه آنتی‌بیوتیک‌های جدید هزینه‌بر باشد، تولیدکننده محصول خود را گران‌تر می‌فروشد. «مصرف‌کنندگان، آنتی‌بیوتیک‌های جدید را با هر قیمتی که تولیدکنندگان اعلام کنند، خریداری خواهند کرد.»اگر کشش پایین دارو را، در کنار این واقعیت قرار دهیم که باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های قدیمی مقاوم شده‌اند و این مقاومت تبدیل به یک تهدید جهانی شده است، یک نتیجه هراس‌انگیز حاصل می‌شود؛ تولیدکنندگان آنتی‌بیوتیک‌های جدید، قدرت قیمت‌گذاری بالایی خواهند داشت و این به آن معناست که سهم سلامت از سبد هزینه‌های خانوار، به طرز قابل ملاحظه‌یی افزایش می‌یابد. در بازار آنتی‌بیوتیک‌ها دست نامرئی، جامعه را به سمت فقر ناشی از درمان و رشد نرخ مرگ و میر سوق خواهد داد. به نظر می‌رسد ورود دولت‌ها به صنعت تولید آنتی بیوتیک، برای جلوگیری از بروز یک فاجعه جهان‌شمول ضروری باشد. دولت‌هایی که روز به روز، به نفع بخش خصوصی کوچک‌تر می‌شوند.