طالبی در یادداشتی مطرح کرد:

تنویر یا تشکیک افکار عمومی؟

تنویر یا تشکیک افکار عمومی؟ ماین نیوز: این روزها به دلیل تنوع و تکثر رسانه های گروهی به ویژه شبکه های مجازی هر لحظه شاهد انعکاس اخبار و گزارش های متعدد نوشتاری، شنیداری و دیداری هستیم. دیگر مرزی بین زمان و مکان رویداد با مخاطب وجود ندارد. شرایط به گونه ای است که اخبار و گزارش ها به همان سرعتی که منتشر می شود به همان سرعت هم به فراموشی سپرده می شود اما افکار عمومی هر از گاهی نسبت به برخی اخبار و گزارشها حساسیت نشان می دهد که بازخورد آن در جامعه، موجب واکنش های متفاوتی می گردد که خود نیز سوژه خبری می شود.

نمونه های بسیاری از این نوع گزارش ها می توان نام برد از جمله (واگذاری های غیرقانونی املاک در شهرداری تهران)، (انتشار فیش های نجومی)، (پشت پرده قاچاق کالا)، (اسکله های خارج از نظارت گمرک)، (اختلاس های میلیاردی) و اخیرا گزارش تلویزیونی با عنوان (تاراج خاک فارس).

در این گزارش خبرنگار با مستندسازی برداشت خاک صنعتی از شهرستان‌ سپیدان و گردنه کولی‌کش شهرستان آباده و ارسنجان و انتقال آن به کارخانه سیمان کنگان که روزانه ۶ هزار تن کلینکر تولید می کند، صادرات خاک فارس عنوان می کند و مدعی می شود این کارخانه خاک را از کشور خارج می‌کند. در حقیقت آنچه در فیلم گزارشگر به مخاطب می گوید و نشان داده می شود ورود کامیون خاک به این واحد صنعتی و خروج همان خاک به وسیله نوار نقاله برای بارگیری در اسکله است، در حالی که مخاطب از فرایند تغییرات خاک در داخل واحد تولیدی بی اطلاع است و به او گفته نمی شود. در حقیقت خاک پس از ورود به کارخانه با تغییراتی فرآوری می شود و به محصولی جدید، تحت عنوان کلینکر تبدیل و صادر می شود.

کلینکر همان سیمان پودر نشده است که به دلایلی چون، رطوبت دریا آخرین مرحله تولید آن در محل مورد مصرف انجام می شود.

خیلی قصد توضیح فنی در این خصوص و یا اینکه به لحاظ قانونی و حقوقی چه نوع برخوردی باید با مسئول و خالق
(خبرنگار) گزارش مستندسازی شده که بخشی از حقایق را دستخوش تحریف و یا قلب قرار داده نیست بلکه بهانه ای است برای طرح این موضوع که یک خبرنگار و گزارشگر برای انعکاس یک رویداد چگونه باید عمل کند.

انسان معاصر برای ادامه زندگی در جامعه نوين نيازهای تازه ای پيدا كرده و ناچار است خود را با شرايط جديد سازگار كند. بنابراين انسان امروزی نمی تواند در برابر حوادث اتفاقات و رخدادهای جهانی بی تفاوت باشد چرا که می داند هر رويدادی حتی در دورترين مناطق جهان نسبت به موقعيت مكانی اش می تواند بطور غيرمستقيم و يا مستقيم در زندگی او تاثيرگذار باشد. به اين ترتيب انسان امروزی برای ادامه زندگی و موفقيت، نيازمند كسب اطلاعات از جهان پیرامون خود است.

در اين عرصه ارتباطات بين انسانها كه از طريق ابزارهای ارتباطی و به صورت غيرمستقيم انجام می شود، در كنار ساير عوامل تاثيرگذار، فرد گزارشگر نيز وجود دارد كه نقش بسياری در انتقال نيازهای اطلاعاتی مخاطب بر عهده دارد.

وقتی بيننده تلويزيون اخبار و اطلاعات مربوط به رويدادي خاص را از زبان خبرنگار (گزارشگر) كه در صحنه رويداد و يا حادثه حضور دارد و از نزديك شاهد ماجرا است بشنود يا ببيند ضريب باورپذيری و به دنبال آن اقناع وی بالاتر می رود.

گزارشگر در فرايند خبررسانی به عنوان مهمترين و تاثيرگذارترين عامل شناخته می شود و توانايی های او می تواند موجب تقويت گزارش و افزايش ميزان باورپذيری مخاطب و در كل موجب استحكام و تقويت جايگاه رسانه محل فعاليت او در بين صدها رسانه ديگر و انبوه مخاطبان می شود و ناتوانی هاي او موجب بی اعتمادی، ضعيف شدن رسانه و از دست رفتن مخاطبان خواهد شد.

فراموش نكنيم قدرت يك رسانه بستگی مستقيم به ميزان مخاطبانش دارد حتی در جوامع ارزشی، یکی از نقاط ضعف برخی از رسانه های گروهی به ویژه در سالهای اخیر که هر روز رسانه ای جدید پا به عرصه اطلاع رسانی می گذارد، استفاده از نیروهای کم تجربه و کم سواد رسانه ای برای جمع آوری و انعکاس اخبار است. متاسفانه این ضعف آشکار موجب بروز نوعی آشفتگی در امر اطلاع رسانی در فضای رسانه ای شده و مخاطبان هر روز بیشتر و بیشتر به اخبار بی اعتماد می شوند.

وظایف و مسئولیت ها:

در جريان تهيه يك گزارش خبری، گزارشگر نقش اصلی را بر عهده دارد. اين گزارشگر است كه می تواند حاصل تلاش و كوشش گروه همراه یا دست اندرکاران رسانه محل فعالیتش را با بهترين و جذابترين شكل و محتوا به مخاطب ارائه كند.

همه اساتید و خبرگان رسانه، متفق القول هستند که: "گزارشگر فعال در یک رسانه گروهی باید فردی باشد كه با استفاده از اطلاعات اوليه يك رويداد و آموخته های علمی تخصصی و تجربی خود و شناخت لازم از شرایط اجتماعی و فرهنگی و نگرشهای سیاسی و اقتصادی حاکم بر محیط فعالیت خود، با بكارگيری ابزارهای خاص رسانه و تلفیق آن با مهارتهای فردی و در کمال امانت داری و بدون پیش داوری و قضاوت و موضع گیری شخصی یا جناحی، از يك رويداد گزارش تهيه كند".

بنابراين گزارشگر مرتبه بالايی در رسانه دارد و كسی می تواند اين مسئوليت را بر عهده بگيرد كه علاوه بر داشتن توانایی های ذاتی و شخصيتی از تجربه و آموزه های علمی نيز برخوردار باشد.

از دیگر وظایف یک گزارشگر: پرس و جو کردن، جمع آوری اطلاعات، حضور در مجامع گوناگون و بسط دادن اطلاعات برای تهیه یک گزارش است. گزارشگر بايد با درك صحيح از شرايط اجتماعي جامعه در مواقع ضروري آنچه را كه ممكن است در آينده افكار عمومي را تحت تاثير خود قرار دهد، پيش بيني كند و برای جلوگيری از بروز شايعات و انحراف در برداشت مخاطب اطلاعات صحيح و دقيق را به مخاطب ارائه كند به عبارتی در برابر مسائل مبتلابه افكار عمومی جامعه، فعالانه برخورد كند نه منفعل. در اين شرايط است كه می تواند قبل از آنكه برداشت های متعدد در مورد يك خبر در ذهن كنجكاو مخاطب رسوخ كند، افكار عمومی را هدايت كند. نه به سمت و سویی که خود می خواهد بلکه به سمت واقعیت.

در بين دست اندركاران ارتباطات و خبر يك نظریه وجود دارد كه می گويد "اولين خبر در ذهن مخاطب صحيح ترين خبر است حتی اگر دروغ باشد" با كمی تامل می توان به صحت اين گفته پی برد که معمولا افكار عمومی يك جامعه اين گونه عمل می كند و با شنيدن يك خبر حتی اگر صحت نداشته باشد اما با پس زمینه ذهنی و تفکرات او سازگار باشد، او را باور و در برابر ساير خبرها و اطلاعات صحيح و دقيق موضع می گيرد و آن را توجيه تلقی می كند.

پس خبرنگاران رسانه های گروهی دو وظیفه اصلی بر عهده دارند. یکی انتشار دقیق و صحیح خبر و دیگری پیشگری از بروز شایعات با انتشار سریع و به موقع اخبار و رویداد ها، موضوعی که معمولا در رسانه های گروهی پر مخاطب از جمله صدا و سیما کمتر به آن توجه می شود بطوریکه پس از انتشار برخی خبرها از طریق رسانه های متعدد داخلی و خارجی و شبکه های اجتماعی، منفعلانه در مقام پاسخگویی قرار می گیرد. در حالی که اولین خبر، تاثیر مثبت و منفی خود را در افکار عمومی بجا گذاشته است.

از دیگر ویژگی های خبرنگار و رسانه های جمعی به زعم بسیاری از کارشناسان این فن:

توانایی استدلال استقرایی برای ترکیب اطلاعات به منظور حصول نتیجه.
نظام بندی اطلاعات طبق قوانین خاص.
دقیق بینی برای مشاهده جزئیات از فاصله نزدیک.
بیان شفاهی طوری که مخاطب به خوبی مطلب را درک کند.
درک شفاهی برای خوب گوش دادن و درک مطلب و عقاید دیگران.
درک سریع مشکلات و موانع موجود.
شیوایی بیان قدرت انتقال قابل فهم در رسانه های دیداری و شنیداری.
بازشناسی گفتار توانایی شناسایی و بازشناسی گفتار دیگران.
درک مطلب نگاشته شده توانایی خواندن و فهم مطالب نوشتاری.
بیان مطالب به صورت نوشتاری توانایی برقراری ارتباط نوشتاری با دیگران طور یکه مخاطب مطلب نوشتاری را درک کند.

اینکه چرا برخی رسانه ها از افراد غیرحرفه ای و کم سواد رسانه ای استفاده می کنند موضوعی است که مجالی دیگر می طلبد اما آنچه که اهمیت آن کمتر موردنظر رسانه های داخلی قرار می گیرد، نداشتن شناخت کافی از مخاطب و تولید و انتشار اخبار و گزارش هایی با اهداف و سلایق خاص است. مانند اینکه پزشکی بدون شناخت کافی از بیماران و مشکلاتشان برای همه نسخه ای مشابه تجویز کند.

*حسین طالبی
مدیر روابط عمومی چادرملو، کارشناس علوم ارتباطات
بازگشت به شاخه اخبار معدن بازگشت به صفحه نخست

نظرات کاربران

دسته بندی های "بازتاب رسانه ها" استیل پدیا