دنیای معدن -فروسیلیس یکی از فروآلیاژها به‌شمار می‌رود که در صنعت فولادسازی، ریخته‌گری و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت این محصول در فولادسازی به عنوان اکسیژن‌زدا کاربرد دارد. تولید فروسیلیس همراه با ارزش‌افزوده بالایی همراه است که می‌تواند مانع از خام‌فروشی مواد معدنی شود. از آنجا که در ایران معادن سیلیسی زیادی وجود دارد، تولید فروسیلیس میتواند یک مزیت بهشمار رود. کاربرد فروسیلیس فروسیلیس کاربردهای مختلفی در صنایع معدنی دارد. اما بزرگترین مصرفکنندگان فروسیلیس کشور، کارخانههای فولادسازی هستند که نزدیک به ۳۸هزار تن از کل فروسیلیس مصرفی در سال را به خود اختصاص دادهاند. ریختهگریها نیز مصرفکننده این ماده هستند که با احتساب مصرف فولادسازان، کل مصرف کشور به حدود ۵۰هزار تن در سال میرسد. در اینباره زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در گفتوگو با صمت اظهار کرد: فروسیلیس در فولادسازی مورد استفاده قرار میگیرد، چراکه یک اکسیژنزدای خیلی قوی بهشمار میرود. به عبارت دیگر در فرآیند تولید فولاد، زمانی که آهن قراضه و آهن اسفنجی ذوب میشود، در این مرحله برای کربنزدایی و اکسیژنزدایی آن، از فروسیلیس استفاده میشود، بهطوری که برای تولید هر تن فولاد به ۳/۵ کیلوگرم فروسیلیس نیاز است. وی خاطرنشان کرد: بهطور کلی فروآلیاژها در صنایع فولاد برای اکسیژنزدایی و ارتقای کیفیت فولاد مورد استفاده قرار میگیرند. فروآلیاژها در صنایع فولاد برای اکسیژنزدایی و بهبود کیفیت فولاد به مصرف میرسند و حدود ۱۳درصد کل فولاد تولیدی جهان را فولادهای آلیاژی تشکیل میدهند. نایبی در ادامه با اشاره به کاربردهای دیگر فروسیلیس عنوان کرد: در صنعت ریختهگری نیز فروسیلیسها به عنوان جوانهزدا مورد استفاده قرار میگیرند. در حقیقت در ریختهگری فروسیلیس را به چدن اضافه میکنند و جوانههای اولیه انجماد را این مواد فروسیلیس بهوجود میآورند. وی در ادامه به کاربرد سوم فروسیلیس اشاره کرد و گفت: در تولید منیزیم نیز از فروسیلیس استفاده میشود. به عبارت دیگر سنگ آهک منیزیت را با فروسیلیس مخلوط کرده و از آن منیزیم که فلز کمیابی است، تولید میکنند. البته این کاربرد در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته و بیشتر در چین مورد استفاده قرار میگیرد. نایبی در ادامه با اشاره به مهمترین کشورهایی که تولید فروسیلیس هستند، گفت: در دنیا حدود ۸ میلیون تن در سال فروسیلیس تولید میشود که چین با تولید حدود ۵/۳میلیون تن فروسیلیس، بزرگترین تولیدکننده جهان بهشمار میرود و البته یکی از بزرگترین صادرکنندهها در این زمینه محسوب میشود. وی افزود: کشورهای دیگر چون روسیه، امریکا، نروژ و اوکراین در ردههای بعدی تولید فروسیلیس قرار دارند. اما در ایران هماکنون ظرفیت تولید فروسیلیس کشور بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تن در سال اعلام شده است. کیفیت همانند خارجی به گفته دستاندرکاران حوزه فولاد، با توجه به ظرفیت کنونی تولید فولاد در کشور، هماکنون تولید فروسیلیس پاسخگوی نیاز داخلی است، اما با توجه به گسترش واحدهای فولادی در کشور و با توجه به افق چشمانداز توسعه کشور و ۵۵میلیون تن فولاد و همچنین زمینهسازی برای صادرات این صنعت، نیاز به احداث کارخانههای تولید فروسیلیس جدید و افزایش تولید آن، یک ضرورت بهشمار میرود. در اینباره سعید سلیمی، عضو هیاتمدیره یک واحد صنعتی فولادی و کارشناس فولاد در گفتوگو با صمت اظهار کرد: بیشترین مورد استفاده فروسیلیس در ایران در فولادسازی است. از اینرو هر چه میزان تولید فولاد بیشتر شود، به میزان تولید فروسیلیس بیشتری در کشور نیازمند خواهیم بود. بنابراین با توجه به چشمانداز ۵۵ میلیون تن تولید فولاد در افق چشمانداز سال ۱۴۰۴ نیاز به گسترش واحدهای فروسیلیس بیش از پیش خواهد بود. سلیمی در ادامه با اشاره به مزیتهای ایران برای تولید فروسیلیس عنوان کرد: باتوجه به معادن سیلیسی که در کشور وجود دارد، تولید فروسیلیس یک مزیت برای کشور ما بهشمار میرود، از سوی دیگر نیز تولید فروسیلیس میتواند ارزشافزوده بالایی به همراه داشته باشد. بنابراین با توجه به اینکه ایران دارای معادن غنی حاوی سیلیس مناسب برای تولید فروسیلیس است دیگر مشکل چندانی در زمینه راهاندازی این کارخانهها وجود ندارد، چراکه در این زمینه به سطح قابلقبولی از بومیسازی رسیدهایم و دانش فنی راهاندازی این واحدهای تولیدی را در اختیار داریم. وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به واردات، کیفیت فروسیلیسهای داخلی با خارجی چگونه است، خاطرنشان کرد: هماکنون آمار دقیقی درباره واردات فروسیلیس در دست ندارم، اما بخشی از فروسیلیسها در واحدهای فولادی وارداتی هستند، اما در مقام مقایسه از حیث کیفیت، کیفیت فروسیلیسهای داخلی با خارجی چندان تفاوتی ندارند و فولادسازها و مصرفکنندگان داخلی به نسبت از تولیدکنندگان داخلی راضی هستند و در این زمینه مشکلی وجود ندارد. واحدهای فروسیلیس در ایران صنعت فروآلیاژ در کشور ما نوپا بهشمار میرود و آغاز آن به اوایل دهه۷۰ بازمیگردد که البته تا حد قابل قبولی توسعه داشته است. درحالحاضر ۳ واحد تولید فروسیلیس در کشور مشغول تولید هستند. نخستین تولیدکننده فروسیلیس در کشور، فروآلیاژ ایران در شهرستان ازنا در سال ۷۲ با ظرفیت اسمی ۲۵هزار تن در سال راهاندازی شد و در سال ۸۴ با نصب کوره ۱۸هزار تنی ظرفیتش به ۴۳هزار تن در سال افزایش یافت. فروسیلیس ایران در سمنان نیز در سال۷۴ با ظرفیت تولید ۲۵هزار تن در سال راهاندازی شده است. همچنین فروسیلیس غرب پارس در ملایر در سال۹۳ با ظرفیت اسمی ۱۲هزار تن در سال راهاندازی شد و طرح توسعه آن نیز برای تولید ۱۲هزار تن دیگر درحال اجراست و بعد از گذشت ۲۵سال و در شرایط تحریم و با بکارگیری دانش و تخصص مهندسان ایرانی ساخته و به بهرهبرداری رسیده و تا حد زیادی موجب بومیسازی فناوری ساخت این محصول در کشور شده است. در کل نیاز صنعت کشور به فروسیلیس تا قبل از احداث واحدهای داخلی به طور کامل از طریق واردات تامین میشد. اما امروزه با احداث کارخانههای فروآلیاژ و همچنین گسترش صنعت فروآلیاژسازی در کشور ضمن تامین قسمتی از نیاز داخلی به فروسیلیس، امکان صادرات فروآلیاژها نیز وجود دارد. سخن دیگر... کشور ما بهدلیل مزیتهای معدنی چون فراوانی معادن سیلیس در کشور این توانایی بالقوه را دارد که بتواند به یکی از تولیدکنندههای اصلی فروسیلیس در جهان تبدیل شود. از اینرو برای رسیدن به این مهم تنها نیازمند سرمایهگذاری بیشتر در این صنعت هستیم. همچنین با رونق این صنعت از خامفروشی مواد معدنی نیز کاسته شده و ارزشافزوده بالایی حاصل میشود و معادن نیز با رونق بیشتری روبهرو خواهند شد.

از آنجا که در ایران معادن سیلیسی زیادی وجود دارد، تولید فروسیلیس می‌تواند یک مزیت به‌شمار رود.

کاربرد فروسیلیس
فروسیلیس کاربردهای مختلفی در صنایع معدنی دارد. اما بزرگترین مصرف‌کنندگان فروسیلیس کشور، کارخانه‌های فولادسازی هستند که نزدیک به ۳۸هزار تن از کل فروسیلیس مصرفی در سال را به خود اختصاص دادهاند. ریخته‌گری‌ها نیز مصرف‌کننده این ماده هستند که با احتساب مصرف فولادسازان، کل مصرف کشور به حدود ۵۰هزار تن در سال می‌رسد. در این‌باره زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: فروسیلیس در فولادسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، چراکه یک اکسیژن‌زدای خیلی قوی به‌شمار می‌رود. به عبارت دیگر در فرآیند تولید فولاد، زمانی که آهن قراضه و آهن اسفنجی ذوب می‌شود، در این مرحله برای کربن‌زدایی و اکسیژن‌زدایی آن، از فروسیلیس استفاده می‌شود، به‌طوری که برای تولید هر تن فولاد به ۳/۵ کیلوگرم فروسیلیس نیاز است. وی خاطرنشان کرد: بهطور کلی فروآلیاژها در صنایع فولاد برای اکسیژن‌زدایی و ارتقای کیفیت فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. فروآلیاژها در صنایع فولاد برای اکسیژن‌زدایی و بهبود کیفیت فولاد به مصرف می‌رسند و حدود ۱۳درصد کل فولاد تولیدی جهان را فولادهای آلیاژی تشکیل می‌دهند. نایبی در ادامه با اشاره به کاربردهای دیگر فروسیلیس عنوان کرد: در صنعت ریخته‌گری نیز فروسیلیس‌ها به عنوان جوانه‌زدا مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حقیقت در ریخته‌گری فروسیلیس را به چدن اضافه می‌کنند و جوانه‌های اولیه انجماد را این مواد فروسیلیس به‌وجود می‌آورند. وی در ادامه به کاربرد سوم فروسیلیس اشاره کرد و گفت: در تولید منیزیم نیز از فروسیلیس استفاده می‌شود. به عبارت دیگر سنگ آهک منیزیت را با فروسیلیس مخلوط کرده و از آن منیزیم که فلز کمیابی است، تولید می‌کنند. البته این کاربرد در ایران چندان مورد استفاده قرار نگرفته و بیشتر در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد. نایبی در ادامه با اشاره به مهم‌ترین کشورهایی که تولید فروسیلیس هستند، گفت: در دنیا حدود ۸ میلیون تن در سال فروسیلیس تولید می‌شود که چین با تولید حدود ۵/۳میلیون تن فروسیلیس، بزرگترین تولیدکننده جهان به‌شمار می‌رود و البته یکی از بزرگترین صادرکننده‌ها در این زمینه محسوب می‌شود. وی افزود: کشورهای دیگر چون روسیه، امریکا، نروژ و اوکراین در رده‌های بعدی تولید فروسیلیس قرار دارند. اما در ایران هم‌اکنون ظرفیت تولید فروسیلیس کشور بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تن در سال اعلام شده است.

کیفیت همانند خارجی
به گفته دست‌اندرکاران حوزه فولاد، با توجه به ظرفیت کنونی تولید فولاد در کشور، هم‌اکنون تولید فروسیلیس پاسخگوی نیاز داخلی است، اما با توجه به گسترش واحدهای فولادی در کشور و با توجه به افق چشم‌انداز توسعه کشور و ۵۵میلیون تن فولاد و همچنین زمینه‌سازی برای صادرات این صنعت، نیاز به احداث کارخانه‌های تولید فروسیلیس جدید و افزایش تولید آن، یک ضرورت به‌شمار می‌رود. در این‌باره سعید سلیمی، عضو هیات‌مدیره یک واحد صنعتی فولادی و کارشناس فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بیشترین مورد استفاده فروسیلیس در ایران در فولادسازی است. از این‌رو هر چه میزان تولید فولاد بیشتر شود، به میزان تولید فروسیلیس بیشتری در کشور نیازمند خواهیم بود. بنابراین با توجه به چشم‌انداز ۵۵ میلیون تن تولید فولاد در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ نیاز به گسترش واحدهای فروسیلیس بیش از پیش خواهد بود. سلیمی در ادامه با اشاره به مزیت‌های ایران برای تولید فروسیلیس عنوان کرد: باتوجه به معادن سیلیسی که در کشور وجود دارد، تولید فروسیلیس یک مزیت برای کشور ما به‌شمار می‌رود، از سوی دیگر نیز تولید فروسیلیس می‌تواند ارزش‌افزوده بالایی به همراه داشته باشد. بنابراین با توجه به اینکه ایران دارای معادن غنی حاوی سیلیس مناسب برای تولید فروسیلیس است دیگر مشکل چندانی در زمینه راه‌اندازی این کارخانه‌ها وجود ندارد، چراکه در این زمینه به سطح قابل‌قبولی از بومی‌سازی رسیده‌ایم و دانش فنی راه‌اندازی این واحدهای تولیدی را در اختیار داریم. وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به واردات، کیفیت فروسیلیس‌های داخلی با خارجی چگونه است، خاطرنشان کرد: هم‌اکنون آمار دقیقی درباره واردات فروسیلیس در دست ندارم، اما بخشی از فروسیلیس‌ها در واحدهای فولادی وارداتی هستند، اما در مقام مقایسه از حیث کیفیت، کیفیت فروسیلیس‌های داخلی با خارجی چندان تفاوتی ندارند و فولادسازها و مصرف‌کنندگان داخلی به نسبت از تولیدکنندگان داخلی راضی هستند و در این زمینه مشکلی وجود ندارد.

واحدهای فروسیلیس در ایران
صنعت فروآلیاژ در کشور ما نوپا به‌شمار می‌رود و آغاز آن به اوایل دهه۷۰ بازمی‌گردد که البته تا حد قابل قبولی توسعه داشته است. درحال‌حاضر ۳ واحد تولید فروسیلیس در کشور مشغول تولید هستند. نخستین تولیدکننده فروسیلیس در کشور، فروآلیاژ ایران در شهرستان ازنا در سال ۷۲ با ظرفیت اسمی ۲۵هزار تن در سال راه‌اندازی شد و در سال ۸۴ با نصب کوره ۱۸هزار تنی ظرفیتش به ۴۳هزار تن در سال افزایش یافت. فروسیلیس ایران در سمنان نیز در سال۷۴ با ظرفیت تولید ۲۵هزار تن در سال راه‌اندازی شده است. همچنین فروسیلیس غرب پارس در ملایر در سال۹۳ با ظرفیت اسمی ۱۲هزار تن در سال راه‌اندازی شد و طرح توسعه آن نیز برای تولید ۱۲هزار تن دیگر درحال اجراست و بعد از گذشت ۲۵سال و در شرایط تحریم و با بکارگیری دانش و تخصص مهندسان ایرانی ساخته و به بهره‌برداری رسیده و تا حد زیادی موجب بومی‌سازی فناوری ساخت این محصول در کشور شده است. در کل نیاز صنعت کشور به فروسیلیس تا قبل از احداث واحدهای داخلی به طور کامل از طریق واردات تامین می‌شد. اما امروزه با احداث کارخانه‌های فروآلیاژ و همچنین گسترش صنعت فروآلیاژسازی در کشور ضمن تامین قسمتی از نیاز داخلی به فروسیلیس، امکان صادرات فروآلیاژها نیز وجود دارد.

سخن دیگر...     
کشور ما به‌دلیل مزیت‌های معدنی چون فراوانی معادن سیلیس در کشور این توانایی بالقوه را دارد که بتواند به یکی از تولیدکننده‌های اصلی فروسیلیس در جهان تبدیل شود. از این‌رو برای رسیدن به این مهم تنها نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر در این صنعت هستیم. همچنین با رونق این صنعت از خام‌فروشی مواد معدنی نیز کاسته شده و ارزش‌افزوده بالایی حاصل می‌شود و معادن نیز با رونق بیشتری روبه‌رو خواهند شد.