بایسته های نفتی در بودجه کشور
تهران- ایرنا- همزمانی نشست موفقیت آمیز اوپک با رونمایی رییس جمهوری از بودجه سال آینده سبب شده تا سهم نفت در بودجه کشور و موضوع وابستگی به درآمدهای ناشی از فروش این کالا مورد توجه قرار گیرد. برخی کارشناسان اقتصادی در گفت وگو با ایرنا به بیان دیدگاه های خود در زمینه پرداختند.
یک روز پس از نشست موفقیت آمیز اعضای اوپک که روز چهارشنبه دهم آذرماه در وین برگزار شد تا زمینه ساز افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی شود، «حسن روحانی» رییس جمهوری در نشست شورای اداری خراسان رضوی از بودجه 320هزارمیلیارد تومانی سال 1396 رونمایی کرد. بودجه ای که لایحه آن قرار است فردا چهاردهم آذرماه به مجلس تقدیم شود.یکی از ویژگی های این بودجه به گفته مسوولان کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است. همچنین مقرر شده بخش عمده ای از درآمدهای کشور به ویژه درآمدهای حاصل از فروش نفت صرف توسعه زیرساخت ها شود.
طی سال های گذشته نیز سهم درآمد نفتی در کل مصارف بودجه ای از حدود 43.4 درصد در سال 1392 به حدود 30.5 درصد در سال 1394 کاهش یافت یافت. اکنون نیز برآوردها حاکی از آن است که میزان وابستگی کشور به درآمدهای نفتی کمتر از 30 درصد خواهد بود. در زمینه سهم درآمدهای نفتی در بودجه و لزوم تخصیص این درآمدها به توسعه زیرساخت ها پژوهشگر ایرنا با 2 تن از کارشناسان اقتصادی گفت وگو کرد.
*** نیاز به برنامه ریزی کارآمد برای سرمایه گذاری درآمدهای نفتی
«مهدی تقوی» مدرس اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در زمینه اهمیت کاهش اتکای دولت به درآمدهای نفتی اظهار کرد: بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند کاهش درآمدهای نفتی به نفع کشور است اما خداوند این نفت و گاز را به ما داده تا از این منابع درست استفاده کنیم. به جای آن که از این درآمدها برای هزینه جاری استفاده کنیم باید منابع را برای سرمایه گذاری به ویژه در زیرساخت ها به کار ببریم تا در افزایش نرخ رشد کشور تاثیر داشته باشد.
وی در زمینه ضرورت اتخاذ سیاست های اقتصادی مناسب و بجا گفت: اتخاذ سیاست های نادرست اقتصادی، شوک های منفی را به کشور وارد کرده است. در دولت قبل با سیاست یارانه ها، تورم 40 درصدی و نرخ رشد منفی ایجاد شد. دولت روحانی اما تاکنون توانسته است رشد اقتصادی را از حالت منفی به مثبت برساند که این دستاورد مهمی است. اگر دولت همین مسیر را ادامه دهد، می تواند تورم را پایین تر بیاورد و نرخ رشد را حتی بیشتر کند.
تقوی با بیان اینکه میزان درآمدهای نفتی مهم نیست بلکه نوع مدیریت و استفاده بجا از آن در سرمایه گذاری اهمیت دارد تصریح کرد: اگر نظام مالیاتی ما درست باشد می توانیم ثروت حاصل از نفت و گاز را صرف سرمایه گذاری کنیم و باعث رشد کشور شویم. البته باید به یک نکته مهم توجه داشته باشیم که نباید نرخ مالیات بسیار زیاد باشد زیرا باعث رکود کسب و کار می شود. بنابراین باید بین بودجه و تنظیم مالیات با ظرافت تعادلی ایجاد شود تا نرخ مالیات ها بهینه باشد. در این صورت می توان درآمدهای نفتی را برای سرمایه گذاری هزینه کرد.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: کشورمان باید نظام مالیاتی درستی را به اجرا بگذارد و در کنار آن درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز را برای سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی کشور هزینه کند. نباید تجربه سال های گذشته در زمینه اتخاذ سیاست های غلط اقتصادی را در ایران تکرار کرد. نباید به اصول مسلم اقتصادی بی توجهی کرد. از این رو نیاز به برنامه ریزی منطقی برای امور اقتصادی ضروری است.
*** ریل گذاری درست اقتصادی دولت؛ زمینه ساز کاهش اتکا به نفت
«سید فرزاد هاشمی» مدرس اقتصاد در باره وضعیت اتکای بودجه کشور به درآمدهای نفتی گفت: در سال های پیشین اتکای بودجه به درآمدهای نفتی بیشتر از 50 درصد بود. وابستگی زیاد بودجه به نفت از گذشته ها وجود داشت و در دولت قبل بیشتر هم شد. البته مسایلی همچون تحریم و افزایش قیمت نفت بر افزایش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی تاثیر چشمگیری داشت.
وی در تبیین وضعیت کنونی کشور اظهار کرد: امروزه در کشور اتفاق های سیاسی و اقتصادی خوبی افتاده است که باعث کاهش این وابستگی شد. ریل گذاری دولت در جهت بهبود وضعیت اقتصادی درست بوده است. باوجود سنگ اندازی های داخلی و خارجی، برنامه ریزی های اقتصادی و بودجه ای کلان کشور، منطقی و صحیح به نظر می رسد.
این مدرس دانشگاه کاستن از اتکای بودجه کشور به 30 درصد را دستاوردی مهم و مثبت ارزیابی کرد و افزود: این امر می تواند شاخص خوبی از خط مشی و اقدام های دولت باشد. روند کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی برای کشور ما مهم است و نشان می دهد تلاش درخوری صورت گرفته است. بخشی از این دستاورد کاهش به علت کاهش قیمت نفت به صورت طبیعی اتفاق افتاده اما بخش دیگر آن بر اثر برنامه ریزی و ممارست در کارها به وسیله دولت آقای روحانی شکل گرفته است.
به گفته هاشمی راه های گوناگونی برای تامین درآمد وجود دارد که یکی از آن ها مالیات است. وی در این مورد گفت: در کشورهای پیشرفته نسبت مالیات در تولید ناخالص داخلی به بیشتر از 30 درصد می رسد. به عنوان نمونه در کشور سوئد نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی بیشتر از 35 درصد است اما در کشور ما در بهترین شرایط این نسبت به 12 درصد رسیده است. بنابراین باید تلاش بیشتری در این مورد صورت بگیرد.
این صاحبنظر اقتصادی، خصوصی سازی را گامی مهم در تامین منابع دانست و گفت: نباید تنها به مالیات تکیه داشت. با اجرای اصل 44 قانون اساسی می توان مسیر کاهش اتکای کشور به درآمدهای نفتی گام برداشت. یکی از راه های استقلال از درآمدهای نفتی، خصوصی سازی است که نتیجه آن می تواند درآمدهای کشور را افزایش دهد. البته درآمدهای دیگری همچون آب، برق، گاز و ... که در اقتصاد به آن ها انحصارهای طبیعی گفته می شود نیز می تواند بخشی از منابع را تامین کند. مهمترین کمبود در اقتصاد ما بی توجهی به بخش خصوصی یا ورود شبه دولتی ها به بخش خصوصی است.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری